Verbod na eeuwen ingetrokken: Sint Maartensgans mag weer in Stad

Het Maartensgansverbod uit 1631 is opgeheven
Het Maartensgansverbod uit 1631 is opgeheven © weblog Groninganus/ Harry Perton
Stadjers mogen voor het eerste sinds 1631 weer aan de gebraden gans met Sint Maarten! Burgemeester Schuiling van Groningen heeft maandag het raadsbesluit dat het eten van ganzen ter gelegenheid van Sint Martinus eeuwenlang verbood, ingetrokken.
Dat meldt een trotse Hein Bekenkamp van het Groninger Sint Martinusberaad.

Delen is het nieuwe hebben

Donderdag is het 11 november, de dag van de Heilige Sint Martinus. Een aantal jaren geleden was dit eeuwenoude feest gereduceerd tot het zo snel mogelijk inzamelen van zoveel mogelijk snoep, maar het Sint Martinusberaad in de Stad is druk doende Sint Maarten nieuw leven in te blazen onder het motto: 'Delen is het nieuwe hebben'.
Een van de oude tradities die het Sint Martinusberaad in ere heeft hersteld is het bereiden van een ganzenmaaltijd, die zelfs twee keer wordt gehouden.
Dinsdagavond worden er gebraden ganzen geserveerd voor Groninger dak- en thuislozen. En de kosten van dat maal worden gedekt door de opbrengst van een benefietdiner dat maandag plaats vond.
Burgemeester Schuiling heft het gebraden gans-verbod op
Burgemeester Schuiling heft het gebraden gans-verbod op © Sint Martinus Beraad

De traditie van de Sint Martinusgans

Het bereiden van een gebraden Sint Martinusgans is een oude Groninger traditie, waarbij de boer op 11 november zijn vetste gans liet braden en uitdelen onder de landarbeiders. Maar de oorsprong van deze traditie is nog veel ouder.
Wij kennen Sint Maarten als de heilige die de helft van zijn mantel aan een bedelaar gaf maar er doen veel meer verhalen over hem de ronde. Een daarvan is dat Maarten, of Martinus zo als hij in de katholieke traditie, heet, tegen zijn eigen wil werd aangewezen als opvolger van een plotseling overleden bisschop.

Verstoppen in een ganzenhok

Om daaraan te ontkomen verstopte hij zich in een ganzenhok maar de dieren verraadden hem met hun gegak en Martinus werd alsnog bisschop van Tours. En zo werd de gans het symbool van Sint Maarten
Vandaag de dag zouden we daarom ganzen gaan beschermen maar in vroegere tijden was zoiets aanleiding om gebraden ganzen te gaan eten.
Dat eten ging automatisch gepaard met het drinken van grote hoeveelheden wijn en bier, met alle gevolgen van dien. In 1631 was voor de Groninger gemeenteraad daarom de maat vol. Het eten van Maartensganzen in herbergen was voortaan verboden.

Geen flauwekul, wel een mooie grap

Burgemeester Koen Schuiling heeft maandagavond dit verbod opgeheven. Dat deed hij aan het einde van de Sint-Martinusbenefietmaaltijd in de Martinikerk. Dit tot grote opluchting van Hein Bekenkamp van het Martinusberaad.
'Nee dit is echt geen flauwekul. Dit verbod bestaat echt sinds 1631, alleen werd het gelukkig niet meer gehandhaafd. We kwamen dit verbod tegen toen we jaren geleden in de archieven opzoek waren naar oude Sint Maartensgewoontes.
Burgemeester Peter den Oudsten wilde het verbod destijds niet opheffen maar Koen Schuiling nu gelukkig wel. Het is dus geen flauwekul.... maar wel een mooie grap', aldus Bekenkamp.
Het was behoorlijk geel. Weer geen Elfstedentocht dit jaar
Hein Bekenkamp

Weervoorspellend karakter

Rond het eten van de gebraden Martinusgans ontstonden in de loop der eeuwen talloze tradities en gewoontes die wij tegenwoordig meestal vergeten zijn. Historicus Harry Perton zocht het een aantal jaren geleden uit en publiceerde het op zijn weblog.
Een van de meest opmerkelijke verhalen is het weer voorspellende karakter van de gebraden Maartensgans. Die werd geserveerd met gestoofde appels en krenten, pannenkoekjes van tarwemeel, gepofte kastanjes en gebakken eieren.
Nadat de gans verorberd was, onderzocht men de kleur van het borstbeen van de gans. Was deze geel dan werd het een zachte winter en was het borstbeen doorschijnend wit dan kwam er een strenge winter, met veel sneeuw en ijs.
Hein Bekenkamp: 'Gatver, nou je het zegt, het was behoorlijk geel. Weer geen Elfstedentocht dit jaar dus'.