Deze dag: 'Noorden kan gebrek aan ruimte in Randstad oplossen'

Het stond in de notitie Ruimte voor groei, die gepubliceerd werd op deze dag, 13 november 1995.

Afgelopen week, ruim een kwart eeuw na die plannen, kwam het kabinet-in-wording naar de stad Groningen om te laten zien dat het Noorden er toch echt bij hoort. Dus vroeg collega Martijn Folkers meteen hoe de partijen die deelnemen aan de nieuwe oude coalitie, denken over de Lelylijn.

Dat plan bestaat uit een nieuwe spoorverbinding tussen Amsterdam en Groningen door Friesland. Als tegenprestatie wil Noord-Nederland daarvoor tweehonderdduizend woningen bouwen de komende tien jaar. Huizen uit de grond stampen, infrastructuur aanleggen, daar waar het in Nederland nog kán.

Doel: het economisch zwaartepunt beter over het land te verdelen. Net zoals dat op deze dag in 1995 ook al het voorstel was. De twee christelijke coalitiepartners willen wel: ChristenUnie en CDA gaan ervoor, verzekeren Segers en Hoekstra.

Maar bij D66 krijgt Martijn Folkers alleen beleefde antwoorden en Kaag maakt vooral ‘terugtrekkende bewegingen, houdt veel slagen om de arm.’ En de VVD was al nooit erg enthousiast: ‘ook hier beleefdheid.’

Het commentaar in het Nieuwsblad op deze dag in 1995 over deze kwestie typeert het Noorden als mogelijk ‘overloopgebied voor de volle Randstad.’ De schrijver kwalificeert dit noordelijk streven als ‘oude wijn in nieuwe zakken’, want ‘twee decennia geleden klonk dezelfde boodschap.’

Zo zijn we dus al bijna een halve eeuw bezig te laten zien dat de noordelijke ruimte geschikt te maken is tot nut en noodzaak voor heel Nederland. Het ruimtevraagstuk wordt ‘het thema voor de komende tien jaar’, verzekert collega Folkers. We hebben veel te bieden, maar ‘Den Haag is alleen te overtuigen met een eensgezinde lobby.’ En daar ontbreekt het vooralsnog aan.

Drenthe kan alleen indirect profiteren van een Lelylijn met mogelijk gunstige werkgelegenheidseffecten. En Friesland ‘denkt vooral aan zichzelf.’ Terwijl de concurrentie voor infrastructuur zich organiseert: Utrecht zet vol in op een metrolijn en Almere pleit al veel langer voor een brug of liever nog een tunnelverbinding met Amsterdam.

De pandemie heeft laten zien dat de mogelijkheden van thuiswerken groot zijn. Je hoeft niet te wonen in de Randstad om er te werken. Wie weet zet dat nieuwe denken aan tot verdere ontsluiting van het Noorden de komende jaren. Blijft over de vraag: willen we dat wel?

En gaat de bouw van kerncentrales nog een rol in de hele uitruil spelen? Op deze dag, 13 november 1995 sloot de overdenking in de krant met de vaststelling: ‘De noordelijke bestuurders hebben gelijk: er is hier inderdaad nog ruimte, maar niet tegen elke prijs.’ Het had vandaag geschreven kunnen zijn.