Hoe is de hoge werkloosheid onder laagopgeleiden in de gemeente Groningen te verklaren?

Afbeelding ter illustratie van een vacature
Afbeelding ter illustratie van een vacature © RTV Noord
Van de vijftig grootste gemeenten in Nederland, heeft Groningen de hoogste werkloosheid onder laagopgeleiden. Dat blijkt uit de Atlas voor Gemeenten, die deze week is gepubliceerd. Hoe kan dat?
Opvallend is dat de hoge werkloosheid zich vooral voordoet onder laagopgeleiden en niet onder hoogopgeleiden. Uit de cijfers blijkt ook dat met name in universiteitssteden laagopgeleiden relatief vaker werkloos zijn.
Volgens Jouke van Dijk, hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), hebben werkloosheid en opleidingsniveau altijd een wisselwerking. ‘De werkloosheid onder laagopgeleiden is vaak twee à drie keer hoger dan onder hoogopgeleiden.’
Schaarste speelt een belangrijke rol op de arbeidsmarkt. De laagopgeleide ondervindt in verhouding de meeste concurrentie en komt moeilijker aan een baan. ‘Hoogopgeleiden zijn schaarser en worden dus eerder aangenomen.’
Ook moeten laagopgeleiden ‘concurreren met studenten in de stad en een groot aantal bijstandsgerechtigden’, laat woordvoerder Corien Koetsier van de gemeente in een schriftelijke reactie weten.

Kloof tussen vraag een aanbod

Gelet op het banenaanbod trekken laagopgeleiden ook vaker aan het kortste eind. De Groningse arbeidsmarkt blijkt vooral gunstig te zijn voor de hoogopgeleiden.
‘De gemeente Groningen kent veel werkgelegenheid in zorg en welzijn, overheid, onderwijs en zakelijke diensten. Dit biedt vooral kansen voor hoger opgeleiden. De kansen voor lager opgeleiden zitten normaal gesproken in sectoren als horeca, detailhandel en transport en logistiek’, aldus de woordvoerder.
En dat zijn nu juist de sectoren die langzamerhand verdwijnen, ziet Van Dijk. Hij legt uit dat industrie- en productiewerk verdwijnt en meer banen ‘high-tech’ worden. ‘Zelfs waar dat eerst niet zo was, moet je weten hoe je een computer of app bedient. Dat is niet voor iedereen vanzelfsprekend.’

Werkende studenten

Verdrijven studenten de laagopgeleiden uit die sectoren? ‘Nee’, zo stelt Van Dijk, ‘maar het kan een logische verklaring voor de verdeling op de arbeidsmarkt zijn.’ De kans is aanwezig dat een werkgever om uiteenlopende redenen de voorkeur geeft aan een student.
Toch ziet hij werkende studenten niet als de oorzaak van het probleem: ‘Het betekent niet meteen dat er banen vrijkomen als studenten niet zouden werken. Een baan die nu wordt opgevuld door een student, hoeft niet direct aan te sluiten op iemand die in de bijstand zit.’

Begeleiding naar werk

Op dit moment telt de gemeente ongeveer 9625 mensen in de bijstand. Ondanks de hoge werkloosheid onder laagopgeleiden, is het totale aantal werklozen het laagst sinds 2015.
Deze week heeft de gemeente bekend gemaakt extra te gaan inzetten op mensen die langdurig in de bijstand zitten. Per jaar streeft de gemeente ernaar om 600 langdurig werklozen te begeleiden naar werk, scholing of participatie.
De jaarlijkse Atlas voor gemeenten toont de posities voor het meest recente peiljaar 2020. Daarmee zijn de gevolgen van de coronacrisis slechts beperkt zichtbaar.