Zout water in het Lauwersmeer? 'Baanbrekend dat we verder kunnen'

Een deel van het Lauwersmeer
Een deel van het Lauwersmeer © Jeroen Berkenbosch / RTV Noord
De komst van zout water in het Lauwersmeer is een stap dichterbij. Natuurbeschermers en boeren hebben hier de afgelopen maanden over gepraat. De uitkomst: het is mogelijk, maar wel onder voorwaarden.
Zout water in het Lauwersmeer jaagt de boeren doorgaans schrik aan. Maar om de natuur te verbeteren wordt er toch over gepraat. 'Het is bijvoorbeeld beter voor de visstand', legt Wouter van der Heij van de Waddenvereniging uit. Het is volgens hem nodig om de stand van belangrijke vissoorten in de Waddenzee en het Lauwersmeer te herstellen.
Er is een werkgroep in het leven geroepen met vertegenwoordigers van landbouw, natuur en Waterschap Noorderzijlvest. Die hebben nagedacht over de toekomst van het Lauwersmeergebied.
'Wij zijn ontzettend blij verrast door de uitkomsten. In het verleden stonden we recht tegenover elkaar, maar nu is er constructief nagedacht en daar is een mooi advies uitgekomen. Met gecontroleerde zoute invloeden en een veilige toekomst voor de landbouw', legt Van der Heij uit.
Het noordelijke deel van het Lauwersmeer kan zout worden, daar zijn de betrokkenen het over eens geworden. 'Belangrijk is wel dat het zuidelijke deel zoet blijft en dat er goed gemonitord gaat worden hoe het zoute water zich gedraagt', aldus van der Heij.

Zoet water nodig

'Als de landbouw er geen last van heeft dan vinden wij het prima dat een deel van het Lauwersmeer zout water krijgt', zegt boer Frank de Schutter uit Vierhuizen. Hij verbouwt pootaardappelen, suikerbieten en granen.
Iedereen is huiverig als het woord zout valt
Frank de Schutter - boer
Wat er in het Lauwersmeer gebeurt heeft invloed op zijn akkers. 'Belangrijk om te beseffen is dat we als boeren zoet water in het Lauwersmeergebied nodig hebben. Dus een deel moet zoet blijven en ook in onze sloten moet zoet water zitten.'
De oranje kleur laat zien waar straks het zoute water komt in het Lauwersmeer
De oranje kleur laat zien waar straks het zoute water komt in het Lauwersmeer © Waddenvereniging
Als het zoutgehalte namelijk te hoog wordt in het hele Lauwersmeergebied kan de landbouwgrond verzilten. Dat is niet goed voor de gewassen, maar ook niet voor het vee. 'Dan is de bodem namelijk generaties lang verpest. Daarom is iedereen huiverig als het woord zout valt', legt boer De Schutter uit.

Ander heet hangijzer

Voor de boeren is de verhoging van het waterpeil in het meer een heikel punt, maar voor het plan met zout water staan ze wel open. 'Bij een verhoogd waterpeil wordt het zout wat nu diep in de gronden zit namelijk omhoog gedrukt', vertelt De Schutter.
De Waddenvereniging is blij dat de agrariërs ondanks de zorgen nu open staan voor een zout deel van het Lauwersmeer. 'Het is echt baanbrekend dat we het er op deze manier over kunnen hebben', zegt van der Heij. 'We hebben besloten dat er een goede controle moet zijn. Dat kan door een uitgebreid meetnetwerk te maken dat de zoutgehaltes gaat meten. En dan niet alleen rond het meer.'
Het is nu nog prima in orde, maar de aandacht moet niet verzwakken
Frank de Schutter - boer

Meetpunten op water en land

De boeren willen ook meetpunten op de akkers. 'Dan kunnen we namelijk echt goed zien hoe de grond zich gedraagt', zegt De Schutter. 'We weten ook niet precies hoe het zoute water zich gaat gedragen.' Op dit moment wordt er alleen moment gemeten bij de Cleveringsluizen. 'Daar kan je in onze ogen niet zoveel mee. Met een meetnetwerk kan het goed in de gaten gehouden worden.'
Volgens de agrariërs is het belangrijk dat de aanvoer van zoet blijft doorgaan. 'Het is nu nog prima in orde, maar de aandacht moet niet verzwakken. Als alle sloten verzilten zouden we nooit meer kunnen beregenen', aldus boer De Schutter.
Zout water is zwaarder dan zoet
Wouter van der Heij - Waddenvereniging

Verder onderzoek

Er moet nog wel veel onderzoek gedaan worden, bijvoorbeeld naar de manier waarop het zoute water het Lauwersmeer in kan. 'Dat zou bijvoorbeeld via de sluizen kunnen', zegt van der Heij.
Ook wordt bekeken of er een natuurlijke drempel ingezet kan worden om te voorkomen dat het zoute water het zuidelijke deel van het meer bereikt. 'Als je in de grond een drempel maakt dan blijft het zoute water waarschijnlijk aan één kant. Zout water is namelijk zwaarder dan zoet. Maar dat moet nog verder uitgezocht worden.'
De details voor het toelaten van het zoute water worden met alle partijen verder uitgewerkt. De adviezen, zoals een zoutwaterdrempel en het installeren van een uitgebreid meetnetwerk, zijn gedeeld met de provincie Groningen. Het is aan de provincie en het Waterschap om te kijken hoe de uitkomsten van de werkgroep een vervolg krijgen.