Mensensmokkelaars schrikken van strafeis: 'Kan ik nog een advocaat krijgen?'

Maandag werden in de rechtbank van Groningen meerdere mensensmokkelzaken behandeld. De hele dag spraken rechters van de meervoudige kamer en officier van justitie met verdachten die mensen naar het aanmeldcentrum in Ter Apel gesmokkeld zouden hebben.

Eén van hen is een 24-jarige man uit Amsterdam, die met een tolk naar de zitting komt. Hij loopt de zaal binnen en neemt bijna achter het verkeerde tafeltje plaats. 'U mag hier voor komen zitten', zegt de rechter vlak voordat hij op de verkeerde plek gaat zitten.

De man was zelf vluchteling en heeft sinds een jaar een verblijfsvergunning. Hij heeft geen strafblad en heeft besloten om zonder advocaat naar de meervoudige kamer te komen. Een ongebruikelijke keuze.

Volgens de officier van justitie zou de man een jaar geleden iemand naar het aanmeldcentrum in Ter Apel hebben gebracht met de auto, terwijl diegene geen geldige identiteitspapieren heeft. Mensensmokkel dus. Ook heeft hij een treinkaartje betaald zodat de man zonder verblijfspapieren van België naar Nederland kon komen.

Maar de oud-asielzoeker vindt niet dat het om mensensmokkel gaat: 'Ik heb alleen maar het gevoel dat ik een kennis heb geholpen. Het is een landgenoot', vertaalt zijn tolk voor de rechtbank.

Een andere verdachte die maandag voor de rechter stond, een 72-jarige vrouw uit Arnhem, heeft een vergelijkbaar verhaal. Zij heeft wel een advocaat. Volgens haar raadsvrouw heeft ze onbedoeld iemand vanuit Frankrijk naar Ter Apel gesmokkeld. 'Overmacht', zo duidt de raadsvrouw het.

Ze wordt ervan verdacht dat ze eind vorig jaar een man uit Frankrijk heeft gesmokkeld naar Ter Apel. Volgens haar advocaat was die man een goede kennis. De twee kenden elkaar van een vluchtelingenkamp in Frankrijk, of zoals de verdachte het zelf noemt: 'de jungle.'

De vrouw werkt al 35 jaar voor organisaties die vluchtelingen helpen door ze bijvoorbeeld kleding, schoenen en hygiëne producten te geven. 'Ongeveer één keer per maand reist ze daarom af naar een vluchtelingenkamp in Frankrijk. De man die ze mee heeft genomen naar Ter Apel beschermde haar tegen grijpgrage handen in de jungle', zo vertelt de advocaat van de vrouw.'

Eenmaal terug in Nederland krijgt de Arnhemse een verontrustend bericht. 'Het was een foto van een touwtje aan een boom. De politie was een man aan het reanimeren', vertelt ze. Het bleek te gaan om de man die haar in het vluchtelingenkamp beschermde.

Volgens de vrouw had ze twee weken daarvoor ook al slecht nieuws gekregen. Een gezin met kindje dat ze goed kende, was verdronken toen ze de oversteek van Frankrijk naar Engeland probeerden te maken. 'Het kindje is een paar weken daarna aangespoeld', zegt ze.

Maar wonder boven wonder ontmoet ze opnieuw de man die eerder een zelfmoordpoging deed. De man doet een prangend beroep op haar: 'Breng me alsjeblieft naar Nederland zodat ik asiel kan aanvragen', is de boodschap. Volgens hem was dat de enige manier om een menswaardig bestaan op te bouwen.

Ze besluit om hem mee te nemen in een kleine gezinsauto. 'Het gebeurde in een opwelling. De eerdere gebeurtenissen hebben daaraan bijgedragen', verklaart ze. Voor de poort van het aanmeldcentrum laat zij de man uitstappen en wordt ze direct gecontroleerd door de Koninklijke Marechaussee, waarna ze wordt aangehouden.

De officier van justitie rekent het beide verdachten zwaar aan dat ze mensen illegaal over de grens hebben geholpen. 'De verdachten hebben bijgedragen aan de instandhouding van een illegaal circuit', bepleit de officier. 'Ook wordt het draagvlak van de opvang van asielzoekers ondermijnd.'

Hij eist daarom voor zowel de Arnhemse vrouw als de Amsterdamse man een celstraf van drie maanden. Voor de vrouw gaat het om een voorwaardelijke celstraf.

De 24-jarige man, die zijns inziens een landgenoot hielp en niet eerder met politie en justitie in aanraking is geweest, kijkt vervolgens geschrokken naar zijn tolk. 'Krijg ik echt drie maanden gevangenisstraf?', vraagt hij. 'Maar ik voel me onschuldig. Kan ik nog een advocaat krijgen?'

Maandag werden ook nog twee andere mensensmokkelzaken behandeld door dezelfde rechters. Een man uit Duitsland hoorde acht maanden cel tegen zich eisen omdat hij op 7 oktober vorig jaar een gezin van vier vanuit Hamburg naar Ter Apel zou hebben gebracht. Toen hij de eis hoorde, kon hij alleen maar naar zijn hoofd grijpen van de schrik.

Ook een man uit Kroatië moet volgens de officier van justitie de cel in. Hij kwam niet opdagen, maar zou zes mensen naar Ter Apel hebben gesmokkeld. De officier eiste een gevangenisstraf van twaalf maanden.

De rechtbank doet over twee weken uitspraak in alle vier mensensmokkelzaken.