'Fré Meis was van belang voor mensen in Groningen en daar gaat de prijs om'

Op een bomvol plein in Oude Pekela spreekt stakingsleider Fré Meis in 1969 arbeiders in de kartonindustrie toe
Op een bomvol plein in Oude Pekela spreekt stakingsleider Fré Meis in 1969 arbeiders in de kartonindustrie toe © Eric Koch/Nationaal Archief/Anefo
De nominaties voor de Groninger van het Jaar kunnen weer worden ingezonden. Daarom spreken we dagelijks met (familie of bekenden van) oud-winnaars over hoe zij het winnen van de eretitel hebben ervaren en wie zij dit jaar zouden willen nomineren. Vandaag: Fré Meis.
In 1992 wordt de eerste Groninger van het Jaar verkozen. Het toewijzen van de eretitel aan bijzondere personen uit de provincie begon als radioprijs, want in dat jaar zendt RTV Noord alleen nog uit via radio. Televisie (vanaf april 1995) en internet (vanaf mei 1998) zijn dan nog ver weg.

Radioprijs

Presentator Henk Binnendijk, vorig jaar overleden, heeft grote betekenis gehad voor onder meer de radioprogrammering van Radio Noord. Hij bedacht iconische programma's zoals Altijd wat Anders en Toeters en Bellen.
Radiopresentator Henk Binnendijk
Radiopresentator Henk Binnendijk © RTV Noord
In het belprogramma Altijd wat Anders werd eind december 1992 min of meer spontaan de eerste eretitel Groninger van het Jaar postuum uitgereikt aan Fré Meis. De voorman van de Communistische Partij Nederland overleed enkele weken daarvoor op 71-jarige leeftijd aan een hartstilstand en was niet genomineerd. Aannemelijk is dat luisteraars hem een eretitel gunden omdat hij de taal van het volk sprak en Oost-Groningen een stem gaf die de problemen zoals werkloosheid en economische achterstand op de kaart zette. Ook hield Meis spreekuren voor ouderen en hielp hij hen bij financiële zaken.
Fré was een grote, stoere vent met een gouden hart
Ellen Bourgonje - oud-presentator RTV Noord

Geliefde man in Groningen

Helaas zijn er geen geluidsfragmenten bewaard gebleven van het moment waarop Meis postuum wordt uitgeroepen tot Groninger van het Jaar. En dus moet ik het doen met het geheugen van (oud-)medewerkers die in die periode voor Radio Noord werkten. Daar is Ellen Bourgonje, bijna veertig jaar in dienst geweest bij RTV Noord, er één van. Zij heeft het bewuste moment niet meer op haar netvlies staan, maar zij kan zich goed voorstellen dat juist Meis werd verkozen tot Groninger van het Jaar.
Fré Meis tijdens het CPN-partijcongres in 1970
Fré Meis tijdens het CPN-partijcongres in 1970 © Joost Evers / Anefo, CC0, via Wikimedia Commons
‘Oud-presentator John Bolt (overleden in 2016, red.) en ik hadden een radioprogramma waarin Fré wekelijks kwam vertellen over zijn werk. Het was een grote, stoere vent met een gouden hart. Iedereen was in shock toen hij overleed. Fré was iemand die altijd klaarstond voor mensen om ze te helpen. Je kon altijd bij hem aankloppen, ook voor hulp op financieel gebied. Hij was heel geliefd’, zegt Bourgonje.

48 telefoontjes

In het archief van Delpher stuit ik op een Nieuwsblad van het Noorden-artikel tegen van dinsdag 29 december 1992. Daaruit blijkt dat Meis niet genomineerd was voor de verkiezing. 'Luisteraars van Radio Noord hebben Fré Meis gisteren uitgeroepen tot Man van het Jaar 1992. Dat gebeurde aan de hand van een telefonische enquête in het programma Altijd wat Anders. Meis was niet genomineerd door de programmamakers, maar kreeg 70 procent van de stemmen. Totaal kwamen er 48 telefoontjes binnen', aldus de krant.
Fragment uit Nieuwsblad van het Noorden op 29 december 1992
Fragment uit Nieuwsblad van het Noorden op 29 december 1992 © Delpher.nl
De eerste uitreiking van de Groninger van het Jaar is dus als eerbetoon naar Meis gegaan. Een logische keuze volgens Bourgonje. 'Hij was van belang voor mensen in Groningen en daar gaat het om bij deze titel. En die prijs komt hem meer dan toe. Fré was een goed iemand. Zeer terecht dus.’
Hij zou apetrots zijn geweest op de eretitel
Michiel Meis - zoon Fré Meis
Wat weet Fré’s zoon, Michiel Meis, nog van het moment dat Meis werd uitgeroepen tot Groninger van het Jaar in 1992? ‘Niet zo veel, want wij hadden op dat moment wel wat anders aan ons hoofd dan bezig te zijn met deze postume prijs.’ Zoon Michiel komt hetzelfde krantenbericht tegen in een van de vele plakboeken over Fré die bewaard zijn gebleven. 'Hij zou natuurlijk apetrots geweest zijn, denk ik.’
De familie van Fré Meis bij het standbeeld. Zoon Michiel staat meteen naast het beeld.
De familie van Fré Meis bij het standbeeld. Zoon Michiel staat meteen naast het beeld. © Elwin Baas/RTV Noord
Groninger van het Jaar door de jaren heen:
De Groninger van het Jaar-titel is zeven keer postuum uitgereikt aan Groningers die zijn overleden in het jaar dat ze werden verkozen. Naast Fré Meis in 1992, zijn dat Jannes van der Wal in 1996, Herman Brood in 2001, Théa Plenter in 2008, Dick Haveman in 2011, Henry Hoving en Kevin Roggeveld in 2016 en Pieter Smit in 2018.

Vier keer wordt een duo Groninger van het Jaar. In 2005 is Pé Daalemmer & Rooie Rinus het eerste duo dat de eretitel krijgt. Drie jaar later volgen Anita Pepping en Théa Plenter en weer een jaar later is het duo Jeroen en Ronald Sannes van café De Kachel Groninger van het Jaar. In 2016 zijn de omgekomen militairen Henry Hoving en Kevin Roggeveld Groningers van het Jaar.

Arjen Robben (2004 en 2013) en Ron Jans (2003 en 2006) zijn de enige twee personen die twee keer zijn verkozen tot Groninger van het Jaar. Robben heeft daarnaast als enige oud-winnaar nog een 'titel' op zijn naam staan: de oeuvreprijs in 2020 vanwege zijn betekenis voor Groningen.

Mannen voeren de boventoon in de verkiezing: liefst 22 keer ging de titel Groninger van het Jaar naar een man. Wia Buze is in 1995 de eerste vrouw die Groninger van het Jaar wordt. Daarna volgen Imca Marina (2002), Anita Pepping en Théa Plenter (2008), Ranomi Kromowidjojo (2010) en Hannie Havenga (2014).

Groninger van het Jaar 2021

Terug naar de huidige tijd. Daar waar tijdens de eerste verkiezing 48 telefoontjes binnenkwamen, werd er vorig jaar bijna 13.000 keer gestemd, waarvan bijna de helft op winnaar Johannes Peetsma (TikTok Tammo). Dit jaar wordt de 30e Groninger van het Jaar bekendgemaakt op vrijdag 17 december. Bourgonje is zelf niet zo van dergelijke verkiezingen en na lang nadenken wil ze Peter van der Voort, hoofd ic van het UMCG nomineren. 'Hij levert goed werk als intensivist en geeft heldere uitleg in diverse praatprogramma's over corona. Ik vind het een verstandige man', aldus Bourgonje.
Zelf een kandidaat nomineren? Dat kan tot en met zondag 12 december op de speciale GvhJ-pagina op onze website. Vanaf maandag 13 december tot en met donderdag 16 december kun je stemmen op de drie overgebleven kandidaten.