Overzicht: de roerige jaren van aluminiumproducent Aldel

Donderdagochtend is bekendgemaakt dat de aluminiumproducent opnieuw wordt overgenomen. Zo’n 120 medewerkers gaan met een sociaal plan weg, de overige 205 kunnen blijven.

Wat gebeurde er bij het bedrijf waar honderden Groningse gezinnen van konden en kunnen eten? Een overzicht van de roerige jaren van Aldel.

Het is 1966 als Aldel neerstrijkt in industriegebied Oosterhorn bij Farmsum. Het is de ideale plek, omdat het dicht bij zee ligt en het bedrijf goedkoop aan stroom kan komen dankzij het Groninger aardgas. Niet onbelangrijk, aangezien de stroomkosten zo’n veertig procent van de totale kosten kunnen zijn.

Door de bouw van de één kilometer lange fabriek moet het dorp Heveskes wijken. Dat leidt tot protesten, omdat ruim tweehonderd inwoners gedwongen moeten verhuizen. Alleen de kerk blijft uiteindelijk staan.

Aldel doet de eerste decennia goede zaken en is een belangrijke werkgever in onze provincie. Er komen meer dan zeshonderd mensen te werken. In de jaren ‘90 gaat het minder goed met de markt. Dankzij een nieuw energiecontract in 1996 kan het nog minstens tien jaar open blijven.

In 2005 komt de aluminiumproducent voor het eerst écht in de problemen. Het energiecontract loopt af en de stroomkosten stijgen met bijna vijftig procent. Eigenaar Corus wil Aldel van de hand doen, maar niemand wil het noodlijdende bedrijf kopen.

Dan komt in 2009 de Amerikaanse zakenman Gary Klesch in beeld. Met zijn investeringsbedrijf Klesch and Company doet hij een overname, wat op dat moment goed nieuws is voor de 450 medewerkers. Hij bezit ook de Zeeuwse aluminiumsmelter Zalco en een dochterbedrijf in het Duitse Voerde.

Eind 2012 komt Aldel in zwaar weer, opnieuw door hoge energierekeningen. Toenmalig directeur Karsten Pronk wil compensatie uit Den Haag, ‘anders kunnen de dagen tot het einde worden afgeteld’. Dat blijken profetische woorden.

Het daaropvolgende jaar wordt namelijk een donkere bladzijde in het boek over Aldel. De financiële problemen stapelen zich op, omdat er op korte termijn geen mogelijkheden zijn om goedkoop aan stroom te komen.

Eén van de opties is een directe stroomkabel naar het Duitse Emden, maar de aanleg daarvan zou minstens twee jaar duren. Die periode kan het bedrijf niet overbruggen.

Op 30 december 2013 vraagt Aldel faillissement aan. Vierhonderd werknemers verliezen hun baan. Bij toeleveringsbedrijven verdwijnen nog zo’n vierhonderd arbeidsplaatsen, waardoor in totaal achthonderd mensen zonder werk de jaarwisseling in gaan.

De woede is groot onder de gedupeerden, die vooral boos zijn op toenmalig minister van Economische Zaken Henk Kamp (VVD). Ze verwijten hem dat hij te weinig deed om faillissement te voorkomen.

Eén van de ideeën was om de Delesto-energiecentrale met subsidie te heropenen, waarmee Aldel goedkoper stroom zou kunnen krijgen. Kamp wilde dit niet, omdat dit gezien kon worden als staatssteun.

Een paar dagen na de faillissementsaanvraag verzamelen duizenden demonstranten zich op het Molenbergplein in Delfzijl, onder aanvoering van vakbond FNV. Zij protesteren tegen de sluiting van Aldel.

Na toespraken trekken demonstranten naar het gemeentehuis, waar ze een brief van Kamp ritueel verbranden. Daarin staat onder meer dat Aldel niet levensvatbaar zou zijn. De brief gaat - onder luid gejuich - in vlammen op.

In februari 2014 wordt het voor het eerst sinds de start in 1966 volledig stil in de fabriekshal aan de weg Oosterhorn. Nadat de productielijn van de smelterij al sloot, gaat nu ook de gieterij dicht. Daar wordt vloeibaar aluminium verwerkt tot andere producten. De gieterij is nog even open gebleven vanwege een eventuele overname, maar die komt niet snel genoeg rond.

Voor de ontslagen werknemers wordt een mobiliteitscentrum ingericht. Daardoor krijgt driekwart weer een nieuwe baan: van de 346 werknemers vinden 250 mensen ander werk.

In november van dat jaar gloort er hoop aan de horizon bij de Eems. De fabriek maakt een doorstart onder Gary Klesch. De komst van een stroomkabel naar Duitsland is dichterbij gekomen, waardoor hij de fabriek een nieuw leven wil inblazen.

De productie gaat in januari 2015 op bescheiden schaal beginnen met op den duur zo'n tweehonderd medewerkers. ‘Eindelijk weer eens goed nieuws’, zei oud-OR-voorzitter Klaas Pijper toen.

De gehoopte stroomkabel gaat er uiteindelijk niet komen. De Duitse toezichthouder heeft grote bezwaren. Ook zijn de Nederlandse elektriciteitsprijzen op dat moment laag. Daardoor zou de aanleg veel geld kosten, wat lastig terugverdiend kan worden.

In de zomer van 2017 komt Klesch Aluminium Delfzijl - zoals het dan heet - opnieuw in de problemen. Dit keer niet door hoge stroomprijzen, maar doordat investeringen in ovens uitblijven. ‘Dit bedrijf wordt met tiewraps en plakband draaiende gehouden’, zei OR-voorzitter Pijper. In augustus wordt het tweede faillissement aangevraagd. Het bedrijf heeft op dat moment 175 medewerkers.

In oktober komt er opnieuw een doorstart dankzij het Amerikaanse bedrijf York Capital. Het investeringsbedrijf neemt Aldel over en wil alle driehonderd smeltovens weer in gebruik nemen. Het aantal werknemers wordt uitgebreid van 175 naar 250 en York wil fors investeren: tussen de twintig en dertig miljoen euro.

Onder York gaat het enkele jaren goed, totdat de energieprijzen dit jaar opnieuw door het dak gaan. In september luidt het huidige Damco Aluminium Delfzijl de noodklok. ‘We houden het niet lang vol’, staat in een brief naar het ministerie van Economische Zaken.

De smelterij wordt vanwege de hoge elektriciteitsprijzen stilgelegd, alleen de gieterij blijft open. Het bedrijf telt nog zo’n 325 arbeidsplaatsen. Daarvan worden er 120 geschrapt.

Aldel begint nu dus aan een nieuw hoofdstuk. De fabriek in Delfzijl komt in handen van de huidige directeur: Chris McNamee. York heeft een groot deel van de schulden kwijtgescholden, waardoor hij met een schone lei kan beginnen.

Toch is het de vraag hoelang Aldel het vol kan houden. Als de stroomprijs hoog blijft, is het onrendabel om de ovens weer aan te zetten. De huidige directie gelooft er in elk geval in dat de prijzen zakken en dat de ovens ooit weer aan gaan.