Architect Stadsbalkon over sloopplannen: 'Een telefoontje was netjes geweest'
11 december 2021, 08:00 • 4 minuten leestijd
Het Stadsbalkon lelijk? ‘Ik vind het wél goed passen op die plek’, zegt Kees Christiaanse, architect en geestelijk vader van de half-ondergrondse fietsenstalling aan de voorkant van het Hoofdstation in Groningen.
Het Stadsbalkon werd in 2007 in gebruik genomen. Amper vijftien jaar later maakt het huidige stadsbestuur plannen om het bouwwerk af te breken. Het besluit daarover moet nog worden genomen, maar het krijgt alvast veel bijval van het publiek.
In 2008 werd het Stadsbalkon genomineerd voor BNA Beste Gebouw van het Jaar, de architectuurprijs die jaarlijks wordt uitgereikt door de Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus. Hoewel Christiaanse de prijs niet kreeg, is hij nog steeds trots op de nominatie.
Het Stadsbalkon en het Hoofdstation passen wel degelijk goed bij elkaar
Maar tijden veranderen. Als het aan het huidige stadsbestuur ligt, heeft het Stadsbalkon zijn langste tijd gehad. Bovendien vindt menig Stadjer het Stadsbalkon uit de toon vallen bij de grandeur van het negentiende-eeuwse stationsgebouw.
Christiaanse denkt er het zijne van: ‘Ze passen wel degelijk goed bij elkaar. Ik vind juist dat het gele bakstenen gebouw (Het Hunzehuys, red.) links naast het Hoofdstation er veel minder goed bij past. Maar dat is een persoonlijke perceptie’, zegt hij tijdens een telefonisch interview vanuit zijn woonplaats Zürich.
Wat vindt u ervan dat de gemeente overweegt het Stadsbalkon af te breken?
'Wel jammer, maar die dingen gebeuren vaker. Ik heb begrepen dat de situatie rond het station aan het veranderen is. Ik maak het vaker mee. Ik ben veel bezig geweest met het ontwerpen van stationsgebieden in Europa en daarbuiten. Het is aan de orde van de dag.'
Bent u officieel door de gemeente op de hoogte gesteld, bijvoorbeeld met een telefoontje?
'Nee, maar dat had ik wel op prijs gesteld. Dat is wel zo netjes en niet meer dan normaal, toch?'
Kunt u als ‘geestelijk vader’ invloed uitoefenen op de sloopplannen?
‘Nee, dat kan niet. Als er een dringende stedenbouwkundige reden is, dan kun je niks met auteursrecht. Het hangt af van wat de politiek besluit.’
Dat neemt niet weg dat sloop van zijn geesteskind hem aan het hart gaat. En bovendien hoeft vernieuwing niet altijd een verbetering te zijn, stelt Christiaanse. Als voorbeeld noemt hij het voormalige Haagse Danstheater (een ontwerp van Rem Koolhaas), dat in 2015 grotendeels is gesloopt: ‘Een mooi, markant gebouw dat helaas is verdwenen. Ik vind het huidige theater op die plek veel minder goed uit de verf komen.’
Bouwkundige geschiedenis
Nogmaals: het is een kwestie van persoonlijke visie. Maar als het daadwerkelijk tot sloop van het Stadsbalkon komt, gaat er ook een stuk bouwkundige geschiedenis verloren, benadrukt Christiaanse: ‘Het is in Nederland bij mijn weten het eerste architectuurontwerp waarbij de constructie met behulp van geavanceerde software is ontworpen, in plaats van handmatig door de constructeur.’
Opgegroeid in Veendam
Kees Christiaanse (1958) werd geboren in Amsterdam. Van zijn vijfde tot zijn achttiende jaar woonde hij in Veendam. Hij studeerde architectuur en stedenbouw aan de TU Delft. Christiaanse is de grondlegger van het gerenommeerde architectenbureau KCAP.
Het hoofdkantoor staat in Rotterdam, maar daarnaast heeft KCAP vestigingen in Shanghai en in Zürich, waar Christiaanse woont. Inmiddels maakt hij geen deel meer uit van de directie, maar is hij nog wel werkzaam voor het bedrijf.
Kees Christiaanse (1958) werd geboren in Amsterdam. Van zijn vijfde tot zijn achttiende jaar woonde hij in Veendam. Hij studeerde architectuur en stedenbouw aan de TU Delft. Christiaanse is de grondlegger van het gerenommeerde architectenbureau KCAP.
Het hoofdkantoor staat in Rotterdam, maar daarnaast heeft KCAP vestigingen in Shanghai en in Zürich, waar Christiaanse woont. Inmiddels maakt hij geen deel meer uit van de directie, maar is hij nog wel werkzaam voor het bedrijf.
Wat kunt u vertellen over het voorafgaande proces, waarvan het Stadsbalkon zoals we dat nu kennen, de uitkomst is?
‘In die tijd had Groningen een goed klimaat voor het ontwerpen van stedenbouwkundige projecten. Het dilemma dat we kregen voorgeschoteld was dit: er was behoefte aan een grote fietsenstalling en er moest een fietsroute vóór het Hoofdstation komen. Het mocht geen bovengrondse stalling worden, maar ook geen kelder. Want dat gold in die tijd als sociaal onveilig.'
Het is natuurlijk ook wel een provocatief ontwerp
'Wij kwamen toen met het voorstel voor een half-verdiepte stalling, zodat het station van alle kanten goed zichtbaar zou blijven. Dat plan kon destijds rekenen op enthousiasme. Later begonnen andere groeperingen zich daar tegen te keren. Het is natuurlijk ook wel een provocatief ontwerp.’
Maar daarnaast óók functioneel, voegt Christiaanse toe: ‘Iedereen ging er destijds vanuit dat het Stadsbalkon de komende vijftig jaar genoeg ruimte zou bieden aan de verwachte groei van het aantal fietsers. Niemand dacht toen dat dat niet het geval zou zijn.’
De architect doet nog een constatering: ‘Het ontwerp voor het Stadsbalkon stond niet op zichzelf, maar maakte deel uit van een groter stedenbouwkundig plan voor het hele stationsgebied. Maar dat is verder nooit tot uitvoering gekomen.’
Groener en gezelliger
Hoe het ook zij, het Stadsbalkon kan het huidige stadsbestuur niet bekoren. Als het aan het college van B&W ligt, gaat het gebied op de schop. Het moet groener en gezelliger, zo valt af te leiden uit een recente brief aan de gemeenteraad: ‘De huidige bus-infrastructuur en Stadsbalkon hebben een zeer verhard karakter en vertolken niet de sfeer van de stad Groningen met goede verblijfsruimte en een prachtige ligging aan het water. Ook valt er op dit moment weinig te beleven.’
Dat laatste begrijpt Christiaanse wel: ‘Met name de hoger gelegen gedeelten van het Stadsbalkon worden weinig gebruikt. Toen we ongeveer anderhalf jaar geleden hoorden dat het Stadsbalkon mogelijk zou worden afgebroken, hebben we nog overwogen met een voorstel te komen om de bovenkant te vergroenen, om zo voor een aangenamere uitstraling te zorgen. Maar door drukte zijn we er niet aan toegekomen.’
Daar heeft u spijt van?
'Achteraf gezien wel.'
De plannen voor een make-over van het gebied aan de noordkant van het Hoofdstation zijn nog toekomstmuziek, stelt wethouder Roeland van der Schaaf (PvdA, Ruimtelijke Ordening): ‘Ik vind dat de knoop ergens pakweg over anderhalf jaar moet worden doorgehakt. Maar eerst moet het busstation worden verplaatst naar de zuidzijde. Dat gebeurt in 2023. Daarna kan het Stadsbalkon worden gesloopt.’
Nieuwe fietsenstalling
Bovendien moet er nog een aantal vraagstukken worden opgelost, zegt Van der Schaaf: ‘Bijvoorbeeld waar de nieuwe fietsenstalling moet komen. Maar het liefst zien we een groen stationsplein, gekoppeld aan een autoluwe Stationsweg.’
Geen slecht plan
Toch wil Van der Schaaf niet al te negatief doen over het Stadsbalkon: ‘Het was zeker geen slecht plan destijds. Maar nu hebben we de kans het te veranderen en mooier te maken.’
