Journalist Willem Groeneveld na aanslag: 'Ik leef nu in een soort gevangenis'

Willem Groeneveld
Willem Groeneveld © Steven Radersma/RTV Noord
Op de drempel van het nieuwe jaar kijken we terug op personen en feiten die in 2021 in het nieuws zijn geweest. Eén van die personen is journalist Willem Groeneveld van stadsblog Sikkom. Hij kreeg te maken met ernstige bedreigingen en er werden brandbommen in zijn woning gegooid.
Ik spreek Willem Groeneveld op de bovenste verdieping van het Forum, waar we naar een tafeltje aan het raam worden begeleid. Ondanks de ervaringen die Willem het afgelopen jaar heeft opgedaan, ziet hij er monter en energiek uit. Hij wenkt een serveerster. ‘Mag ik een dubbele espresso?’
Vanaf onze positie zouden we een wijds uitzicht kunnen hebben over de stad waar Groeneveld woont en over schrijft. Maar doordat het raam, net als alle andere ramen van het Forum aan onze kant van het gebouw, beslagen is zien we slechts de contouren van d’Olle Grieze en de rest van de skyline van Groningen. Of Grunn, zoals de stad steevast op Sikkom wordt genoemd. Groeneveld, verbaasd over het slechte uitzicht, maakt snel een fotootje van het wazige raam. ‘Kan eventueel een leuk verhaaltje opleveren.’
Groeneveld en zijn collega’s van stadsblog Sikkom schrijven niet alleen over kleine opvallende stadse zaken, maar ook over grote misstanden. Dat doen ze voor een groeiend publiek. ‘We hebben dit jaar 15 miljoen bezoekers op de site, en de groei is er nog steeds niet uit’, zegt hij trots.
Een tafel verderop probeert een vrouw de aandacht van Groeneveld te trekken. Ze zwaait, maar hij, druk pratend, ziet het niet. Misschien is het een kennis, misschien kent ze hem wel van de tv. Want Willem Groeneveld is zijns ondanks een min of meer bekende Groninger geworden door optredens in de media. ‘En dat terwijl ik liever in de luwte blijf en schrijf dan dat ik voor een camera sta. Als dat zo was had ik wel bij jullie van RTV Noord gesolliciteerd.’
Willem Groeneveld
Willem Groeneveld © ANP

'Er borrelt een soort onderstroom op'

Een jaar of zes, zeven schrijft Willem met enige regelmaat over louche makelaars en huisjesmelkers, stikstofacties van boeren - of relschoppers die zich voor boeren uitgeven -, de discussies over Zwarte Piet en het klimaat. Dat doet hij soms mild, soms met een scherpe pen, maar altijd in de voor Sikkom kenmerkende losse stijl. Daarbij schuwt hij niet de grenzen op te zoeken van wat journalistiek aanvaardbaar wordt geacht.
‘Als ik schrijf over dit soort zaken’, zegt hij, na een flinke slok espresso, ‘dan borrelt een soort onderstroom op. Dan merk je dat er een groep mensen is die aan het radicaliseren is. Het zijn types die elkaar online gevonden hebben in hun ongenoegen over allerlei zaken en die in de loop van de tijd een soort vriendengroepen zijn gaan vormen. Het lijkt erop dat ze een soort levensvreugde halen uit schelden en bedreigen.’
'In 2019 schreef ik over een huisjesmelker die zijn huurders keer op keer een poot probeerde uit te draaien. Dit keer ging het over een nieuwe truc om op een makkelijke manier veel geld te verdienen: hij liet woningzoekenden 80 euro betalen zodat ze voorrang zouden krijgen bij de toewijzing van huizen. Maar dat liet hij álle woningzoekenden betalen, zodat er van voorrang absoluut geen sprake was. Toen ik hem daar in zijn eigen kantoor op aansprak werd de sfeer dreigend.’
'Het werd een naar gesprek’, herinnert Groeneveld zich, na een korte pauze. 'Hij kwam heel dicht bij me staan, met zijn gezicht op ongeveer 15 centimeter van de mijne. Hij noemde toen het huisnummer van mijn adres. 'Het komt dichtbij', zei hij toen.’
Ik moet altijd over mijn schouder kijken
Willem Groeneveld
‘Diezelfde avond zijn er vijf stenen door de ruiten van ons huis gegooid. Het waren flinke stenen.' Willem geeft met zijn handen het formaat van een tennisbal aan. 'Ik had eerst niet eens door dat het gebeurd was, ik stond na kroegbezoek een tosti te bakken, toen mijn vriendin thuis kwam. Die had van buiten al gezien dat er iets goed mis was. Ik kan niet bewijzen dat die huisjesmelker achter deze actie zat, maar het vermoeden is er natuurlijk wel. Dat was de eerste keer dat dit soort lui echt binnendrong in mijn privédomein. Ze waren weer een stap verder gegaan.’

Bedreigingen bij het stadion

Ook buitenshuis krijgt Groeneveld te maken met bedreigingen. Hij is al twintig jaar lang supporter van FC Groningen en zit als het even kan bij thuiswedstrijden op de tribune. Zo ook op 17 maart 2019, tijdens de pot van de FC tegen ADO Den Haag. ‘Zoals altijd zat ik toen op de Z-side. Toen de wedstrijd was afgelopen kwamen er zes supporters achter me aan die begonnen te duwen en te trekken. Ik moest m’n grote bek houden en 'wat dacht ik wel niet'. Ik ben uiteindelijk van agent naar agent gelopen om bij mijn fiets te komen. Dat gaf een héél naar gevoel.’
In juni van dit jaar krijgt Groeneveld het aan de stok met Han Vos van vastgoedbedrijf Havos. Vos had tientallen fietsen meegenomen naar zijn kantoor in Froombosch, omdat ze in de weg stonden op de stoep van één van zijn studentenwoningen aan de Oostersingel. De eigenaren zouden ze in Froombosch kunnen ophalen.
Na publicatie hierover op Sikkom werden ’s ochtends in alle vroegte twintig fietsen voor de deur van Groeneveld neergezet. Bovendien deelde Havos het adres en telefoonnummer van Groeneveld op sociale media. ‘En een paar dagen later stond de dochter van Vos, met een camera en een ingehuurde muzikant, voor mijn deur om me te feliciteren met mijn verjaardag. Pure intimidatie.’

Brandbommen

Het dieptepunt volgt in de nacht van 18 op 19 augustus van dit jaar. In de bovenwoning van Groeneveld worden molotovcocktails naar binnen gegooid. Willem en zijn vriendin weten het vuur zelf te doven, maar het had heel anders kunnen aflopen. Later worden twee verdachten van 31 en 33 jaar opgepakt. Het Openbaar Ministerie verdenkt ze van poging tot moord en brandstichting. Volgend jaar moeten ze zich daarvoor voor de rechter verantwoorden.
Groeneveld over de aanleiding tot die aanslag: ‘Ik was die middag naar Paddepoel gegaan, naar een prikbus waar mensen een vaccin tegen covid konden krijgen. Er waren daar 20 demonstranten, die leuzen riepen als 'covid is fake' enzovoort. Ik maakte er een fotootje, werd ook nog uitgescholden. Thuis gekomen heb ik er een stukje over geschreven, niet heel fel, maar voor mijn doen gemoedelijk. Ik meldde dat de demonstratie eigenlijk wel in goede harmonie was verlopen, maar dat wat de demonstranten onder de aandacht brachten natuurlijk wel grote kolder was.’
Grapperhaus vroeg hoe het écht met ons ging
Willem Groeneveld
'Achteraf gezien denk ik dat dat stukje de trigger is geweest', vervolgt hij. ‘Die middag zijn die twee gaan drinken en toen hebben ze bedacht om graffiti op mijn huis te spuiten. Dat heeft zich verder ontwikkeld tot het plan om brandbommen te gaan gooien. Dat was dus wéér een stap verder. Als ik op een rij zet wat er allemaal gebeurd is, dan denk ik: dit is bizar. Ik ben er eigenlijk ingerold. Vergelijk het met een kreeft die met koud water wordt opgezet. Je komt er langzamerhand achter dat het goed mis is.’
De verdachten prepareren een molotovcocktail bij het huis van Groeneveld
De verdachten prepareren een molotovcocktail bij het huis van Groeneveld © Still Politiebeelden

Beveiliging

Al met al is het leven van Willem ingrijpend veranderd door de bedreigingen en de aanslag. ‘Ik word er dagelijks aan herinnerd', zegt hij. ‘Thuis zijn er allerlei maatregelen genomen om ons beter te beveiligen. Ik kan niet vertellen hoe en wat, maar geloof me: het is veel. Na de brandbommen hebben mijn vriendin en ik een week lang in een safehouse gezeten. Na één dag hebben we onder politiebegeleiding onze kat opgehaald, dat was heel gek.’
Willem pakt een soort forse sleutelhanger uit zijn tas, met in een midden een grote knop. ‘Ik heb nu altijd een noodknop bij me. Ze kunnen in de gaten houden waar ik ben. Als ik hier op druk heb ik binnen een minuut contact met een meldkamer. Zij kunnen mij horen en ik hen. Die knop heb ik gekregen op initiatief van mijn werkgever, de NDC (nu Mediahuis Noord, red.). Verder heb ik regelmatig contact met de Dienst Beveiliging van het Openbaar Ministerie.'

Op bezoek bij Grapperhaus

Na de aanslag met de brandbommen werden Willem en zijn vriendin uitgenodigd voor een gesprek met minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus: ‘Daar zijn we op ingegaan, dus we zijn naar Den Haag gereisd. We hebben een gesprek van een half uur met hem gehad. Hij wilde weten hoe het nou écht met ons ging, we hebben gesproken over de radicale onderstroom, en of de situatie goed werd opgepakt door de politie en door mijn werkgever.'
Lachend: ‘Nu hebben we z’n 06- nummer. We zeiden al tegen elkaar, zullen we Ferd uitnodigen om een hapje te komen eten, hahaha!’
Op ernstiger toon: ‘Weet je, mijn leven is een stuk minder spontaan geworden. Ik moet nadenken over iedere stap die ik buiten zet. Ik kan niet zomaar meer naar FC Groningen, ik kan bij wijze van spreken niet meer iedere vrijdag om twee uur naar de Appie, vaste patronen zijn uit den boze. Ik fiets graag op mijn racefiets, als ik dat wil moet ik telkens een ander tijdstip en een ander parcours kiezen. En een zonnebril en een helm opzetten. Als ik de deur uitga moet ik opletten of ik iets verdachts zie. Ik moet altijd over mijn schouder kijken. Ik heb er over nagedacht en ben tot de conclusie gekomen dat ik nu in een soort gevangenis leef.’
Alles wat er gebeurd is, sterkt mij om door te gaan
Willem Groeneveld
Verontwaardigd: 'Dat is het tegenstrijdige: complotdenkers en andere figuren zeggen dat wij van de media niet vrij zijn, dat we gestuurd worden door de overheid, dat de staat bepaalt. Maar van de overheid heb ik nooit tegenwerking gehad. De enigen die me proberen te sturen zijn de mensen die zeggen dat de pers niet vrij is. Bizar toch?’
Groeneveld bestelt nog een dubbele espresso. ‘Dit is de laatste, thuis heb ik er ook al één gehad.’ Na een slok van de koffie vervolgt hij: ‘Ik kan wel redelijk goed met de situatie omgaan, maar voor mijn vriendin vind ik het erger. Ik ben niet zo bang dat mij wat overkomt, ik sta mijn mannetje wel. Zij moet er maar op vertrouwen dat mij inderdaad niets gebeurt.’
Om die reden probeert Groeneveld ook zo veel mogelijk in de luwte te blijven: ‘Ze hebben me allemaal gebeld, alle talkshows, Jinek, Op 1, heel veel andere media. Zoals gezegd heb ik niet de behoefte om in de schijnwerpers te staan, maar ook het Openbaar Ministerie raadt me dat af. Ik moet gewoon achter in de rij staan, niet opvallend vooraan.’

'Dit sterkt mij om door te gaan'

Heeft hij overwogen om te stoppen met schrijven over controversiële zaken? Beslist: ‘Geen moment. Misschien denk ik iets beter na over mijn woordkeuze, ik ga niet meer schofferen om het schofferen. Maar onrecht moet aan de kaak worden gesteld. Alles wat er nu gebeurd is, sterkt mij juist om door te gaan, in plaats van dat het me indamt.’