Elfstedentocht 25 jaar geleden: de snelste en langzaamste Groningers blikken terug

Het is dinsdag exact 9131 dagen geleden dat de laatste Elfstedentocht gereden is. De meeste mensen weten wel wie de tocht der tochten destijds won, Henk Angenent, maar er deed ook een Groninger mee die niet onverdienstelijk veertiende werd, op zeventien minuten achterstand van de winnaar. Rudi Groenendal was destijds 26 jaar en reed marathonwedstrijden en voor het eerst de Elfstedentocht.

Voor Groenendal was het allemaal nieuw. 'In een kooi starten en dan de duisternis in, helemaal nieuw. Ook hoe je onthaald werd, dat was een hele nieuwe ervaring.'

In eerste instantie mocht Groenendal gewoon voor de winst gaan. 'We hadden binnen de ploeg geen afspraken gemaakt.' Toch belandde hij op het Slotermeer in de tweede groep en moest hij zijn benen stilhouden. 'Er ging iets fout en toen zat ik in het verkeerde deel. Ik had drie ploeggenoten in de kopgroep en dan wordt er dus niet meer gereden.'

Dat Groenendal niet meer voor de winst mocht gaan zorgde er wel voor dat hij de ambiance en omgeving in zich op kon nemen. 'We reden Dokkum binnen als de tweede groep, de kopgroep was al weg en de groep achter ons was ook ver weg. Jan Eise Kromkamp zei toen: 'We gaan even rechtop staan en genieten'. Je rijdt de duisternis in en het is heel stil. Dan opeens hoor je in ene een mensenmassa opdoemen uit het niets. Dat gevoel raak je nooit meer kwijt.'

Toch was het voor Groenendal niet makkelijk om echt te genieten van de tocht: 'Op dat moment is het gewoon een wedstrijd. Je krijgt er niet zoveel van mee. Je bent vooral met de wedstrijd en jezelf bezig en het kost moeite genoeg om met jezelf bezig te zijn.'

Jaap 'Jopke' Nienhuis beleefde een hele andere tocht dan Groenendal. Nienhuis mocht van zijn vrouw Netteke helemaal niet deze Elfstedentocht rijden, maar toch ging hij voor zijn derde tocht, na die van 1963 en 1986 ook te hebben gereden.

'Ja die van 1985 heb ik gemist vanwege een blessure, anders had ik er vier gereden', zegt Jopke. 'Maar ik ben er blij om, want toen was het dooi en allemaal regen. Mensen moesten lopen omdat het ijs afbrokkelde.'

Zijn vrouw Netteke wilde helemaal niet dat Jopke de tocht ging rijden. 'Kist mie wel doodvallen, zei ze. Dus ik een vriend van me gebeld, die had hetzelfde probleem thuis en toen vroeg hij aan mij: 'Wat doen we?' Rieden!'

De tocht van 1997 was ook geen makkelijke tocht voor Nienhuis, die dan de zestig al is gepasseerd. 'De jaren beginnen te tellen, ik had het er heul stoer mit. Zeker vanwege de harde wind en je valt verrekte vaak.'

Waar Groenendal de snelste Groninger was, was Nienhuis naar alle waarschijnlijkheid de langzaamste Groninger die de tocht uitreed. 'Ik kwam binnen ergens tussen half twaalf en twaalf. Ik heb achttien uur op de schaatsen gestaan. De wedstrijdrijders reden zo'n dertig kilometer per uur, ik deed het in elf kilometer per uur. Ja, ik heb het er stoer met had.'

Een reden dat Nienhuis er zo lang over deed waren zijn schaatsen. Hij reed de tocht op houtjes, ooit nog gekregen van zijn vader en waarvan alleen de leertjes ooit zijn vervangen. 'De mensen op noren deden één slag, waar ik drie moest doen. Maar ik heb me er drie keer op gered.'

Maar ook moest Nienhuis voor Radio Noord nog af en toe inbellen om te vertellen hoe zijn tocht verliep. 'Uiteindelijk heb ik het allemaal gered. Wel had ik een inzinking in Birdaard. De coördinatie tussen hoofd en benen gaat mis. Ik ging even zitten en mensen vroegen mij wat er was en of ik even wilde opwarmen. Dus, schaatsen eronder weg en ben even gaan lopen, maar de heupen deden me zeer. Die mensen hebben me weer opgekalefaterd en toen ben ik verder gegaan.'

Toch kijkt hij met plezier terug op zijn Elfstedentochten. 'Het blijft een sensatie als je Leeuwarden binnenkomt.'

Of er ooit nog weer een Elfstedentocht komt? Groenendal: 'Het wordt warmer, maar soms ook kouder en het kan zijn dat zo'n periode er ineens is. Het is toch wel iets speciaals. We hadden het vorig jaar ook niet verwacht. Het is nu ook heel koud in Scandinavië, misschien komt in Nederland ook weer zo'n periode.'

Ook Nienhuis geeft de hoop nog niet op: 'Er is nu kou in het noorden, dus het kan maar zo. Maar het moet wel hard vriezen hoor, want heel Friesland moet bevriezen. Je moet overal langs en dus moet je een dikke winterperiode hebben.'