Tien jaar na wateroverlast: 'De NAM heeft dijkversterking knarsetandend betaald'

Omwonenden hadden veel vragen over de versterking van de dijk
Omwonenden hadden veel vragen over de versterking van de dijk © RTV Noord
Als honderden mensen 6 januari 2012 's nachts te horen krijgen dat ze meteen huis en haard moeten verlaten, staat dijkgraaf Bert Middel van waterschap Noorderzijlvest nog aan de zijlijn. Maar bij de nasleep van de bijna-doorbraak van de dijk langs het Eemskanaal bij Woltersum is hij volop betrokken.
‘Ik werd pas medio januari 2012 officieel geïnstalleerd als dijkgraaf, dus op het moment suprême had ik er niks over te zeggen. Dat moest ik overlaten aan mijn toenmalige locodijkgraaf Johannes Lindenbergh’, vertelt Middel aan de telefoon vanaf zijn vakantieadres in Italië.
Dat verandert als de bewoners zijn teruggekeerd naar hun huizen. Kort na de installatie van de kersverse dijkgraaf is er voor hen een informatiebijeenkomst in de sporthal van Ten Boer.

Andere zorgen

‘Daar kwamen toen honderden mensen op af’, herinnert Middel zich. ‘Er zaten toen een stuk of tien technische specialisten van ons in de zaal om vragen te beantwoorden. Maar ze kregen geen enkele vraag. De mensen bleken heel andere zorgen te hebben. Bijvoorbeeld: wie betaalt de kosten die ik heb gemaakt om mijn vee te evacueren?’
Inwoners vol vragen na evacuatie vanwege watersnood: 'Er is veel onduidelijk'
Dezelfde vraag - wie betaalt wat - speelt naderhand ook bij de versterking van de noordelijke dijk van het Eemskanaal. Uiteindelijk komt de rekening op het bordje van de NAM, constateert Middel tevreden: ‘We hebben daarover vier jaar lang strijd gevoerd, maar we hebben gewonnen. Ze hebben knarsetandend betaald.’

Nieuwe toplaag

Dat wil niet zeggen dat er in de tussentijd geen maatregelen worden genomen. Enkele weken na de gebeurtenissen van begin 2012 wordt de toplaag van de dijk bij Woltersum vervangen door een laag Groninger klei. Die maakt de dijk al een stuk steviger, maar nog niet aardbevingsbestendig.
Zo werd de dijklaag opgehoogd op 13 januari 2012
De dijk moest volgens nieuwe normen toch al worden versterkt, zegt Middel: ‘Maar omdat het Eemskanaal ook nog eens dwars door het gaswinningsgebied stroomt, is de noordoever later verstevigd met stalen damwanden. Dat zou anders niet zijn gebeurd.’

Financieel risico

Het bestuur van Noorderzijlvest besluit de kosten - tien miljoen euro - van de versterking van de noordoever voor te schieten, vertelt Middel: ‘Je moet dan niet eerst gaan vergaderen, maar meteen actie ondernemen. Wij hebben daarvoor dus een bestuurlijk en financieel risico gelopen. Maar we vonden dat we niet langer konden wachten.’
Bureaucratische situatie
Los van de strijd met de NAM was er sowieso sprake van een ingewikkelde bureaucratische situatie rondom het Eemskanaal, schetst dijkgraaf Bert Middel: ‘Tegenwoordig zijn wij de eigenaar, maar toen was de noordelijke dijk nog van de provincie; wij deden alleen het onderhoud. Het water is van Rijkswaterstaat. En de andere dijk valt onder waterschap Hunze en Aa's.’
Logisch dat de NAM moest opdraaien voor de kosten, stelt de dijkgraaf: ‘Als die verzwakte dijk na een aardbeving zou zijn doorgebroken, dan zou ook het Groninger gasveld en daarmee de nationale energievoorziening zijn getroffen.’

Buitenlandse experts

Het heeft het waterschap heel wat moeite gekost om objectief bewijs te vergaren voor haar gelijk, aldus Middel: ‘We zochten deskundigen die voor ons de berekeningen konden maken. Maar alle specialisten in Nederland bleken voor Shell (een van de eigenaren van de NAM, red.) te werken of te hebben gewerkt. We moesten ze daarom uit het buitenland halen. Zelfs uit Japan.’
Zo wordt de dijk in 2016 versterkt met damwandplaten tegen aardbevingen
Een flink stuk van Noordoost-Groningen heeft gevaar gelopen tijdens die onstuimige dagen begin 2012, aldus Middel: ‘In het ergste geval zouden zelfs de noordelijke wijken van de stad Groningen blank zijn komen te staan. Tot aan de Petrus Campersingel aan toe.’

Ook gevolgen voor zuidelijke dijk

Bovendien zou een breuk in de noordelijke dijk van Eemskanaal mogelijk ook gevolgen hebben gehad voor de ander dijk, zegt Middel: 'De zuidelijke dijk is veel steviger. Maar als het peil in het kanaal ineens een heel stuk was gezakt, dan was die dijk in het ergste geval ook bezweken, omdat de tegendruk van het water dan was weggevallen.'
Geboren en getogen Woltersummer Gert van Dijk vertelt bij Noord Vandaag hoe bijzonder de situatie was. 'Ze zeiden: je moet weg. De dijken breken door. Militaire voertuigen reden af en aan. Ik dacht: dit is wel heel eng. Maar echt in paniek was ik ook weer niet.'
Bekijk hier het hele gesprek met Gert van Dijk:
'Je moet weg, de dijken breken door.'
Deze week is het tien jaar geleden dat de provincie Groningen te maken had met wateroverlast. RTV Noord blikt vandaag, donderdag 6 januari, op radio, televisie en online terug op de gebeurtenissen in de eerste week van januari 2012.