Verliest het UMCG het kindhartcentrum of toch niet?

Een blik in een operatiekamer (foto ter illustratie)
Een blik in een operatiekamer (foto ter illustratie) © Flip Franssen/ANP
Het is leven tussen hoop en vrees voor het UMCG; wat besluit de nieuwe minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de toekomst van de afdeling kinderhartchirurgie? Via de Tweede Kamer probeert het Groningse ziekenhuis te redden wat er te redden valt.
Ernst Kuipers, voormalig topman van het Erasmus MC, is maandag geïnstalleerd en krijgt direct met de Tweede Kamer te maken. Verschillende partijen vinden dat hij moet uitleggen waarom zijn voorganger Hugo de Jonge complexe operaties bij patiënten met een aangeboren hartafwijking voortaan niet meer in Groningen, maar alleen nog in Rotterdam en Utrecht wil laten doen.

Groningen vist achter het net

Vlak voor de kerst komt De Jonge met een Kamerbrief waarin hij bekend maakt dat dit type ingrepen uit Groningen verdwijnt. Even daarvoor had de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) nog eenmaal de kans gekregen van het ministerie om er zelf uit te komen. Het blijkt ijdele hoop. Al meer dan twintig jaar lukt het de huidige centra in Rotterdam, Utrecht, Groningen en Leiden niet om dit type behandelingen op twee locaties te concentreren en eind november zitten ze ook nog eens met hun hoofd bij corona.
Ik ben persoonlijk door De Jonge op de hoogte gesteld, maar hij kan het niet uitleggen
Ate van der Zee - UMCG-bestuurder
UMCG-bestuurder Ate van der Zee krijgt minister De Jonge zelf aan de lijn: het besluit is genomen: Groningen raakt de kinderhartchirurgie kwijt. ‘Ik ben persoonlijk door hem op de hoogte gesteld, maar hij kan het niet uitleggen.’

Betere lobby?

In het Groningse ziekenhuis heersen sindsdien gevoelens van onbegrip, boosheid en zorg. Ze leveren al vijfenzeventig jaar zorg waar niets op af te dingen valt, zeggen ze. Ook uit de bijbehorende Kamerbrief worden ze weinig wijzer. De minister benoemt wel waaraan de uitverkoren centra zouden moeten voldoen, maar licht niet toe waarom Rotterdam en Utrecht daar beter in slagen dan Groningen. Het voedt het gevoel binnen het UMCG dat het Utrechtse ziekenhuis simpelweg beter heeft gelobbyd.
Direct na de bekendmaking van het besluit komt in het Noorden alsnog een lobby op gang. Een petitie die oproept om het kindhartcentrum in het UMCG te houden is inmiddels meer dan 240.000 keer ondertekend, Noordelijke politici sturen brandbrieven, UMCG-artsen schetsen de teloorgang van veel meer dan alleen de hartzorg aan kinderen en Kamerleden met zorg in portefeuille worden met open armen ontvangen. Op hen is alle hoop gevestigd; kunnen zij de kersverse minister op andere gedachten brengen?
Ik begrijp de beslissing niet. Je wilt toch voorkomen dat ouders en hun kinderen heel ver moeten reizen?
Attje Kuiken - PvdA-Kamerlid
Een Kamermeerderheid eist in elk geval meer uitleg: waarom valt de keuze uit voor Utrecht, en niet Groningen, als tweede centrum naast Rotterdam? Het lijkt een onverstandige keuze, geeft Tweede Kamerlid Attje Kuiken van de PvdA aan bij haar bezoek aan het UMCG. ‘Ik begrijp de beslissing niet, zeker als ik kijk naar de regio en dat het eerlijk verdeeld zou moeten worden over het land. Je wilt voorkomen dat ouders en hun kinderen heel ver moeten reizen. Dus wil ik van de minister weten: waarom dit besluit? Het is me echt niet duidelijk.’
Attje Kuiken op werkbezoek in UMCG
Attje Kuiken op werkbezoek in UMCG © Eva Hulscher/RTV Noord

Van Rotterdam naar VWS

Intussen is het voor minister Ernst Kuipers (D66) geen makkelijke uitgangspositie. Hij was tot voor kort zelf bestuurder van het Rotterdamse Erasmus MC, het enige ziekenhuis dat sowieso verzekerd lijkt van dit type zorg. In zijn toenmalige rol pleitte hij bovendien een half jaar geleden nog voor het in stand houden van niet twee maar drie centra, waaronder Groningen. Leg dan nu maar eens uit waarom het UMCG toch moet afvallen.
Aan de andere kant: durft hij in zijn nieuwe functie direct te morrelen aan het besluit van zijn voorganger? Daarbij: een simpele oplossing is er niet, daar wordt al twintig jaar tevergeefs naar gezocht.

Wat doen coalitiepartijen?

Ook in de Tweede Kamer is het geen uitgemaakte zaak. Wat doen de coalitiepartijen? Zal het CDA zich nog gebonden voelen aan het besluit van zijn voormalige minister De Jonge? De partij van Kuipers zelf heeft in Wieke Paulusma een woordvoerder zorg met een Gronings hart. Ook zij liet zich vorige week al bijpraten in het UMCG, waar ze eerder zelf werkte. ‘Sluiting maakt het Noorden heel kwetsbaar’, liet ze toen al via twitter optekenen. In hoeverre is zij bereid het haar eigen minister moeilijk te maken?

Brief moet nog komen

Woensdag komt de vaste Kamercommissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport bij elkaar. Op de agenda staat alvast de bespreking van de brief van minister Kuipers. Daarin moet hij toelichten wat gevolgen zijn ‘voor de bereikbaarheid van de zorg in de breedste zin in Noord-Nederland’.
Die brief is er nog niet. Kuiken: ‘Zodra de brief er is gaan we het debat aan en daarvoor mogen er echt geen stappen worden gezet. Ik wil van de minister weten op basis van welke criteria is dit besluit genomen. Wij als Kamer hebben nog niet eens de gelegenheid gehad met hem daarover te spreken. Dit kun je niet zomaar doen.’
Deskundigen zijn het erover eens dat concentratie nodig is. Voor dit soort specialistische ingrepen is namelijk een grote expertise vereist. In ons land worden in vier umc's jaarlijks ongeveer 1400 operaties uitgevoerd bij kinderen met een aangeboren hartafwijking. Onder de huidige omstandigheden is dat te weinig per ziekenhuis om die vereiste expertise in stand te houden. Ook personele krapte speelt een rol. Er zijn niet veel artsen met genoeg kennis en ervaring voor het verrichten van dit soort medische ingrepen. Hen verdelen over vier centra maakt de zorg te kwetsbaar.