'Wapen je tegen corona, denk in scenario's'

Eelko Huizingh
Eelko Huizingh © RTV Noord
Ondernemen in coronatijd vergt het uiterste van bedrijven. Wanneer je als ondernemer wilt overleven dan helpt het wanneer je voor jezelf scenario's bedenkt, zegt innovatiespecialist Eelko Huizingh.
In het begin van de pandemie was overleven het parool. Niemand had deze situatie ooit meegemaakt en snel schakelen was nodig om de storm te doorstaan. Stoelen en tafels naar binnen, ramen en luiken dicht en er dan maar het beste van hopen.
Vervolgens bleek corona ook kansen te bieden. Aanvankelijk profiteerden vooral electronicawinkels en supermarkten (hoeveel wc-rollen heeft u nog?). En dat we allemaal thuis waren en veel tijd hadden, zagen bouwmarkten en tuincentra terug in hun omzet.
Weer andere bedrijven hadden voordeel van producten die min of meer toevallig in hun assortiment zaten, zoals plexiglas en stickers voor bewegwijzering.

Verkooppieken en omzetdalen

Maar veel bedrijven moesten zich aanpassen. We lazen over ondernemers die relatief eenvoudig konden overschakelen naar producten zoals mondkapjes en handgel. Of die hun bedrijfsmodel aanpasten om te voldoen aan coronaregels, zoals de afhaal- en bezorgdiensten van gesloten restaurants en winkels.
Maar de nadruk bleef liggen op overleven. Of je nu als bouwmarkt het geluk had je verkopen te zien pieken of als café je laagste omzet ooit scoorde, in alle gevallen was de achterliggende gedachte: dit is tijdelijk en daarna keren we terug naar normaal.
Het verleden keert nooit terug, dus werd de vraag wat we uit de coronatijd mee zouden nemen naar het nieuwe normaal. Omdat we hadden ervaren dat het anders kan, zouden we misschien wel minder zakelijk reizen en meer thuiswerken. En niet meer drie keer zoenen op recepties. De veranderingen zouden misschien wel permanent zijn.

Wachten op de volgende verrassing

Nu is het beeld opnieuw gekanteld. Vaccins helpen maar het virus overleeft en muteert. Corona lijkt twee nieuwe zekerheden te bieden: we zijn er voorlopig nog niet van af en het is wachten op de volgende verrassing.
Permanent in de overlevingsstand staan houdt niemand vol. Bovendien zal de overheid de steunmaatregelen eens (moeten) afbouwen. Ook voor de economie werkt de overlevingsstand nadelig. Er gingen in de afgelopen dertig jaar nog nooit zo weinig bedrijven failliet als in 2021. Dit blokkeert de economische dynamiek en maakt het moeilijk nieuwe werknemers te vinden, omdat die nog vastzitten in zombiebedrijven.
Permanent in de overlevingsstand staan houdt niemand vol
Eelko Huizingh
En zo belanden we - weer- in een nieuw normaal, met corona en met nieuwe verrassingen. Hoe ga je daar als ondernemer mee om?

Werk scenario's uit

Het begint met de nieuwe werkelijkheid onder ogen zien. Stel jezelf de vraag hoe je bedrijfsmodel eruit kan zien in verschillende situaties. Denk in scenario's. Dus een scenario zonder corona, voor in de zomer of als het virus toch een keer overwaait. Een ander scenario is wanneer er lichte coronamaatregelen zijn, er betere medicijnen komen of de mutaties onschuldiger blijken. En denk ook na over de situatie met zware coronamaatregelen, in de winter of met gevaarlijke mutaties.
Werk deze scenario’s uit. Welke oplossingen zijn er? Kies vervolgens voor varianten van je bedrijfsmodel die zoveel mogelijk op elkaar lijken. Dat voorkomt dat als de situatie verandert, je veel moet aanpassen.

Onvoorspelbaar en halsoverkop

De volgende stap vereist nadenken over het schakelen naar een andere variant. Als je het coronanieuws volgt, kun je veranderingen in coronaregels enigszins zien aankomen. Maar die veranderingen blijven onvoorspelbaar en kunnen halsoverkop ingaan.
Dus hoe schakel je naar een ander scenario zonder steeds in de stress te schieten? Het belangrijkste hierbij is dat iedereen in het bedrijf weet wat te doen bij een verandering. Kortom, mensen, voorraden, systemen en machines moeten voorbereid zijn op elke mogelijke overstap.
Dus van plan A naar plan B, of van A naar C, of van C naar B, etc. Wanneer je weet wat je in elke situatie kunt en hoe je die overstap laat plaatsvinden, dan heb je als ondernemer corona onder de knie. In plaats van andersom.
Dr. Eelko Huizingh is universitair hoofddocent innovatiemanagement, oud-directeur van het innovatie expertisecentrum Vinci van de Rijksuniversiteit Groningen en auteur van het boek Innovatiemanagement.