Strijd om kinderhartchirurgie UMCG verhardt: 'Dit is moddergooien' (update)
19 januari 2022, 17:14 • 5 minuten leestijd
Het plan om de kinderhartchirurgie weg te halen uit Groningen zorgt voor een groeiende tweespalt tussen enerzijds het UMCG en anderzijds het UMC Utrecht en het Erasmus MC in Rotterdam. Het UMCG voelt zich ten onrechte in een kwaad daglicht gesteld.
In een interview op de website van vakblad Zorgvisie wijst Thomas Krasemann, het hoofd van de afdeling kinderhartchirurgie van het Erasmus MC, op het sterftecijfer van 13,5 procent onder pasgeboren kinderen die in 2020 in het UMCG zijn geopereerd aan een hartafwijking:
'Dat is echt veel te hoog, maar ik kan en wil over de oorzaken geen oordeel vellen. Wel laat het duidelijk zien dat concentratie noodzakelijk is om zoiets te voorkomen. De operaties bij kinderen onder de 30 dagen zijn het moeilijkst. Als centra die beheersen, weet je eigenlijk dat ze de rest ook goed doen.'
'Cijfers uit hun verband gerukt'
Volgens Eduard Verhagen, hoofd van de afdeling kindergeneeskunde van het UMCG, zijn de cijfers uit hun verband gerukt: 'Van de vier categorieën hebben ze er eentje uitgelicht, namelijk de pasgeborenen. De andere categorieën zijn baby's, kinderen en volwassenen. Als je die drie erbij betrekt, dan zie je dat het UMCG het door de jaren heen net zo goed doet als Rotterdam, Utrecht en Leiden of zelfs beter.'
Atypisch jaar
Voor het juiste perspectief moet je bovendien naar de cijfers over een reeks van jaren kijken, zegt Verhagen: '2020 was voor ons een atypisch jaar. We hebben toen een aantal pasgeborenen geopereerd, bij wie van tevoren al vast stond dat ze een kleine overlevingskans zouden hebben. Als we niet hadden geopereerd, hadden deze kinderen het sowieso niet gered.'
Gevraagd om een toelichting op zijn uitspraak tegenover Zorgvisie zegt Krasemann: ‘Het kan dat je een keer een uitschieter in de sterftecijfers hebt. Bij kleine aantallen krijg je dit soort fluctuaties. Een enkel sterfgeval zorgt al voor een hoog percentage.
Daarom pleit ik juist voor concentratie van de kinderhartchirurgie. Dan heb je te maken met grotere aantallen. Hiermee middel je de uitschieters eruit. Je krijgt dan een veel beter beeld hoe een hartcentrum presteert. En concentratie betekent: hoe meer operaties een kinderhartchirurg kan doen, des te beter dat hij of zij wordt.'
Maar concentreren kan toch ook in Rotterdam en Groningen, in plaats van Rotterdam en Utrecht? Krasemann: ‘Dat is niet aan ons om te beslissen. Dat is aan het ministerie.’
Volgens Verhagen weten ze bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) van het ministerie van Volksgezondheid hoe de vork echt in de steel zit: 'Wij hebben uitgebreid toegelicht waarom we in 2020 met meer sterfgevallen te maken kregen dan in andere jaren. Zij zijn overtuigd dat de kwaliteit van de kinderhartchirurgie in het UMCG goed is.'
'Verkeerde voorstelling van zaken'
Verhagen vindt dat 'Rotterdam' en 'Utrecht' een verkeerde voorstelling van zaken geven en dat steekt hem: 'Ieder umc heeft statistisch gezien goede jaren en jaren met pech. Bij ons is in 2021 geen enkel pasgeboren kind na een hartoperatie overleden. Maar dat laten de andere umc's na te vermelden.'
Om hun argumenten kracht bij te zetten, verwijzen zowel het UMC Utrecht als het Erasmus MC naar Zweden. Daar werd de kinderhartchirurgie in 1993 geconcentreerd in twee centra en dat leidde tot een aanzienlijke daling in de sterftecijfers. Verhagen vindt het appels met peren vergelijken: 'Dat is een oud onderzoek. De winst die daar toen werd bereikt, is in ons land niet haalbaar, omdat wij al op een veel lager sterftecijfer zitten dan Zweden destijds.'
Vermoedens
Over het waarom heeft het UMCG-afdelingshoofd zo zijn vermoedens: 'Het is gooien met modder. Ik vind het erg jammer dat het gebeurt, want het zorgt voor veel onrust bij patiënten en ouders. Maar ik had het wel verwacht. Andere partijen merken dat ze aan de verliezende hand zijn en daarom beginnen ze zich te roeren.'
Neemt niet weg dat de nieuwe minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers het besluit van zijn voorganger Hugo de Jonge heeft overgenomen om de kinderhartchirurgie te concentreren in Rotterdam en Utrecht. Groningen valt dan dus buiten de boot. Verhagen vestigt zijn hoop op de politiek: 'De Tweede Kamer roert zich. De vaste Kamercommissie heeft de minister gevraagd om een impactanalyse. De gevolgen voor het UMCG zijn groot als kinderhartchirurgie verdwijnt. Daar gaat de minister tot nu toe totaal aan voorbij.'
'Het loopt niet zo'n vaart'
Hoe kan het dan dat het Erasmus MC eerst met het UMC Leiden en het UMCG een plan maakt om gezamenlijk de kinderhartchirurgie op zich te nemen (zie infokader), om vervolgens met het UMC Utrecht in zee te gaan? Verhagen: 'Voor die vraag moet je in Rotterdam zijn. Die kan ik niet beantwoorden.'
De andere umc's zeggen dat het niet zo'n vaart loopt. Zij stellen dat de kinderhartoperaties weliswaar moeten worden uitgevoerd in Utrecht of Rotterdam, maar nazorg en controles kunnen met een gerust hart aan het UMCG worden overgelaten. Het UMCG hoeft dus niet bang te zijn dat ze kindercardiologie helemaal kwijtraken, aldus het UMC Utrecht en het Erasmus.
Sceptisch
Verhagen is sceptisch: 'Wij hebben zo onze ervaringen met centralisaties. Toen kinderoncologie naar Utrecht verdween, werden ons soortgelijke vergezichten voorgespiegeld. Zes jaar later blijkt daar niets van terechtgekomen.'
Als het dan toch twee umc's moeten zijn in plaats van drie die kinderhartoperaties mogen verrichten, dan moet wat Verhagen betreft het UMCG daar sowieso bij horen: 'De impact op de zorg in Noordoost-Nederland is echt te groot als we dit kwijt raken. Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer gaf onlangs aan dat het belang van de kinderen bij dit besluit betrokken moet worden. Daar ben ik het als kinderarts volkomen mee eens.'
Kwaliteit onder druk
De kinderhartchirurgie in ons land is nu nog toebedeeld aan vier universitaire medische centra: naast het UMCG zijn dat het UMC in Leiden, het Erasmus MC in Rotterdam en het UMC in Utrecht. De kwaliteit van deze zeer complexe zorg staat onder druk. Alle betrokken partijen zijn het erover eens dat het aantal umc's met kinderhartchirurgie moet worden teruggebracht. Maar daar houdt de eensgezindheid op.
De kinderhartchirurgie in ons land is nu nog toebedeeld aan vier universitaire medische centra: naast het UMCG zijn dat het UMC in Leiden, het Erasmus MC in Rotterdam en het UMC in Utrecht. De kwaliteit van deze zeer complexe zorg staat onder druk. Alle betrokken partijen zijn het erover eens dat het aantal umc's met kinderhartchirurgie moet worden teruggebracht. Maar daar houdt de eensgezindheid op.
Rotterdam en Utrecht
Groningen, Rotterdam en Leiden dienden vorig jaar een plan in om met zijn drieën de kinderhartchirurgie op zich te nemen. Maar minister Ernst Kuipers vindt, net als zijn voorganger Hugo de Jonge, dat kinderhartchirurgie moet worden overgelaten aan het Erasmus MC en het UMC Utrecht.
Domino-effect en uitholling
Dit tot schrik van het UMCG, ouders van kinderen met een aangeboren hartafwijking, noordelijke politici en vele anderen. Dat heeft niet alleen te maken met de grotere reisafstand tussen Noord-Nederland en Utrecht of Rotterdam. Het UMCG vreest een domino-effect voor andere afdelingen, met als gevolg een uitholling van de academische medische zorg en wetenschap in het Noorden.
Update: dit bericht is aangevuld met een reactie van Thomas Krasemann, het hoofd van de afdeling kinderhartchirurgie van het Erasmus MC.
