Eindelijk een monument voor 'vergeten' ramp: 'Heel mooi, maar ook erg emotioneel'

Het monument voor de tramramp in Drachten, waarbij zeven Stadjers omkwamen
Het monument voor de tramramp in Drachten, waarbij zeven Stadjers omkwamen © Remco in 't Hof/RTV Noord
Bij de 'vergeten' ramp in Drachten in februari 1945 kwamen zeven Stadjers om het leven. Een monument doet het tramdrama herleven.
Dwangarbeiders waren ze, ze kapten hout in de bossen bij Beetsterzwaag in Friesland. Hout dat werd gebruikt voor vestingswerk in de stad Groningen. De Groninger mannen reisden dagelijks met de Drachtster tram naar de bossen. Jarenlang. Op 3 februari 1945, de noodlottige dag, werd de stoomlocomotief van de tram onder vuur genomen door vermoedelijk een spitfire van de Engelse luchtmacht. In de nadagen van de oorlog schoot de geallieerde luchtmacht op bijna al het gemotoriseerd verkeer om de Duitsers dwars te zitten.

Afschuwelijk

Jan Talsma (93) was nog een 17-jarig ventje uit de streek en zag het bloedbad met eigen ogen. 'Ik hoorde de salvo's, zag de vliegtuigen en de kogels die opspatten van de stenen in de straat. Mijn vader leerde mij dat ik in dat soort gevallen in een greppel moet duiken, maar het had gevroren de greppels waren ijskoud, dus ik ging achter een boom staan. Toen ik in de wagon ging kijken, zag ik een enorm bloedige toestand. Gewonde mannen, mannen die uit de wagon waren gesprongen, geraakt waren en mannen zonder ledematen, het was afschuwelijk', weet Talsma zich nog haarfijn te herinneren.
Het is alsof de tramramp in de doofpot is gestopt
Tjitske van der Horst - Eigenaar B&B
Voor Tjitske en Jan van der Horst, die een bed and breakfast runnen op de plek des onheils, is het onbegrijpelijk dat er geen enkel monument of een herinnering aan die gebeurtenis bestond. 'Alsof die tramramp in de doofpot is gestopt', zegt Van der Horst.
Het echtpaar wist samen met de historische vereniging een monument op te richten met daarop de namen van de gevallenen en een korte tekst over de toedracht van de ramp. 'Zo gek dat er in de provincie Groningen nog geen enkele ruchtbaarheid aan is gegeven. Al die nabestaanden van de gevallen mannen die willen toch weten wat er met hun familielid is gebeurd?', vraagt zij zich af.

Samen met 91-jarige oom naar monument

Het is door toedoen van Chris van der Veen uit Stad dat er nu bekendheid komt rond deze vergeten ramp. Hij vroeg zich af waar zijn oudoom Bertus nou precies was omgekomen. De onthulling van het monumentje vond twee jaar geleden plaats, maar door coronabeperkingen kreeg het maar heel weinig publiciteit.
Het is voor mijn oom een beetje een afsluiting
Chris van der Veen - achterhaalde de locatie van de ramp
Van der Veen: 'Het zingt al 77 jaar rond in onze familie, alleen de exacte locatie was niet bekend. Terwijl ik onderzoek deed naar mijn familie, kwam ik per per toeval kwam ik een oud bericht tegen in de Drachtster Courant.'
'Het verbaasde mij dat er in Groningen nooit echt aandacht aan is besteed. Er was niets van bekend, helemaal niets. De nabestaanden zaten met vragen, verder werd er niet over gesproken. Mijn oom van 91 jaar, de broer van Bertus, wou er toch wel heen vandaag. Het is voor mijn oom een beetje een afsluiting. Het was heel mooi, maar ook erg emotioneel.'
Eindelijk een monument voor Stadjers die omkwamen bij de 'vergeten' ramp

Verwerken en afsluiten

'We hopen dat nog meer nabestaanden van de overleden Groningers hier naar toe komen, dat is belangrijk, voor de verwerking van dit trauma. Dan kan dat worden afgesloten,' zegt oprichtsters van het monument Tjitske van der Horst.
Het monument voor de 'vergeten' ramp, met linksonder de namen van de zeven omgekomen Stadjers
Het monument voor de 'vergeten' ramp, met linksonder de namen van de zeven omgekomen Stadjers © Remco in 't Hof/RTV Noord