'Te weinig aandacht voor openbare orde en veiligheid in gemeente Groningen'

Handhavers actief in de binnenstad van Groningen
Handhavers actief in de binnenstad van Groningen © Jos Schuurman/FPS
De gemeente Groningen heeft te weinig ambtenaren die zich bezighouden met de openbare orde en veiligheid. 'Met name in de vastgoedwereld gebeuren er daardoor dingen die niet in de haak zijn', zegt onderzoeker Pieter Tops, die doelt op de vele huisjesmelkers die in Groningen actief zijn.
Het is één van de conclusies van een rapport dat de gemeente liet opstellen door Tops en mede-onderzoeker Edward van der Torre. Het rapport geeft een analyse van ondermijning in de gemeente Groningen, en de gemeentelijke aanpak daarvan.
Wat is ondermijning?
Bij ondermijning maken criminelen gebruik van legale bedrijven en diensten. De onderwereld en bovenwereld raken met elkaar verweven, waardoor normen vervagen.
Ondermijning is een verzamelnaam. Het kan bijvoorbeeld gaan om illegale hennepteelt, bedreiging en vastgoedfraude. Criminelen kunnen er veel geld en macht door krijgen.

Regels overtreden tegenover politiebureau

Huisjesmelkers gaan in Groningen te veel hun eigen gang en trekken zich soms amper wat aan van het lokale gezag, is een andere conclusie uit het rapport. Bovendien vervagen her en der de grenzen tussen boven- en onderwereld.
Je loopt het risico dat je als gemeente niet meer serieus genomen wordt
Pieter Tops - onderzoeker
Eén van de agenten die voor het rapport is geïnterviewd gaf een tekenend voorbeeld. Nota bene tegenover het politiebureau aan de Radesingel in Stad bouwde een eigenaar een extra verdieping op zijn gebouw, zonder daarvoor een vergunning te hebben.
Het betreffende pand
Het betreffende pand © Reinder Smith/RTV Noord
'Er is niet tegen opgetreden. Als je dat niet doet, is de consequentie dat je als gemeente niet meer op alle fronten serieus genomen wordt. Af en toe moet je stevig zijn, en je tanden laten zien', zegt Tops.

Te weinig ambtenaren bezig met veiligheid

'De afgelopen jaren zijn er op dit gebied wel dingen in gang gezet in Groningen', zegt Tops. Toch is de afdeling Veiligheid net zo klein als diezelfde afdeling in de gemeente Arnhem: een kleinere gemeente, zonder universiteit en bovendien een stad met een minder grote regionale functie als Groningen. 'En wij vinden de afdeling in Arnhem eigenlijk al te klein', geeft de onderzoeker aan.
Groningen is een handhavingsarme stad
Pieter Tops - onderzoeker
'Ons advies is: gemeente Groningen, breid de afdeling Veiligheid uit', zegt Tops. Op overtredingen van wetten en regels in Stad wordt namelijk veel te weinig gehandhaafd, vinden de onderzoekers.
'Groningen is een handhavingsarme stad. Het is mooi om beleid te hebben, maar je moet ook handhaving en toezicht organiseren. Daar moeten echt nog een paar tandjes bij.'
Toch is de kous daarmee niet af, en moet er meer gebeuren. 'Aandacht voor ondermijnende criminaliteit is niet alleen een verantwoordelijkheid voor de afdeling Veiligheid. Het sociale beleid in de gemeente Groningen is stevig ontwikkeld, maar voor goed sociaal beleid is het belangrijk dat je af en toe grenzen stelt aan gedrag. Dat zijn in de gemeente Groningen nog teveel gescheiden werelden.'

Politieke keuze

Tops geeft aan dat het minder inzetten op veiligheid 'ongetwijfeld een politieke keuze is geweest'. In het coalitieakkoord van D66, PvdA, GroenLinks en VVD (2014-2018) komt het woord 'criminaliteit' bijvoorbeeld slechts één keer voor. De focus lag op het verder ontwikkelen van de stad, waarbij particuliere initiatieven worden gestimuleerd. 'Problemen met huisjesmelkerij worden niet gesignaleerd', valt in het rapport te lezen.
Het aantal ambtenaren dat nu met ondermijning bezig is, is veel te weinig
Pieter Tops - onderzoeker
'In die tijd was het idee dat deze problemen allemaal niet zouden spelen in Groningen', zegt Tops. 'De afgelopen jaren is de situatie al wel iets verbeterd. Ik hoop, al ga ik er niet over, dat het rapport eraan bijdraagt dat er in het komende coalitieakkoord meer aandacht aan besteed zal worden.'
'Groningen dient daarbij van ver te komen', staat in het rapport geschreven. 'Het aantal ambtenaren dat nu met ondermijning bezig is, ongeveer twee, is veel te weinig. Het onderschat hoe flexibel en vermogend de criminele netwerken zijn waartegen wordt opgetreden (...) en hoeveel sociale ellende criminele praktijken in de stad veroorzaken.' Tops en Van der Torre adviseren om het team dat zich met ondermijning bezighoudt uit te breiden tot circa zes veiligheidsexperts.
Of dat gebeurt, is naar verwachting na de verkiezingen van komende week aan de gemeenteraad en het nieuwe college van burgemeester en wethouders. Burgemeester Koen Schuiling (VVD) reageert woensdagmiddag al wel op de uitkomsten van het rapport.
Hennepstad
In het onderzoek blijkt ook dat er in de stad Groningen, maar ook in het ommeland, grootschalige drugsproductie plaatsvindt. Het gaat daarbij vooral om hennep, maar ook om synthetische drugs. De drugsproductie in Groningen is overigens wel kleiner en minder goed georganiseerd dan in Drenthe en Friesland.
'Er wordt op grote schaal verdiend aan de bijna onophoudelijke drugshandel in Stad', valt te lezen in het rapport. Opvallend daarbij is volgens de onderzoekers de rol van de horeca, die in Groningen onbeperkt open mag zijn.
'Bij criminele ontmoetingen wordt geprofiteerd van de 24/7-opening van de horeca', staat in het rapport. 'Afspreken kan altijd, ook na sluiting van de horeca elders. Criminele ontmoetingsplaatsen zijn locaties waar vraag en aanbod elkaar vinden: kopstukken, regelaars, specialisten en uitvoerders komen elkaar daar tegen.