Stembureaus voor blinden en slechtzienden: 'Prettig dat ik het zelf kan doen'

Een (onbruikbaar) stemformulier ligt in de stemmal van Groningen
Een (onbruikbaar) stemformulier ligt in de stemmal van Groningen © Marten Nauta/RTV Noord
In de gemeenten Groningen en Westerkwartier staan dit jaar stembureaus waar mensen met een visuele beperking zelfstandig hun stem kunnen uitbrengen. Normaal gesproken zijn zij aangewezen op stembureaumedewerkers of iemand die ze een volmacht hebben gegeven, bij deze verkiezingen is dat niet meer nodig.
'Zo kunnen we geheim stemmen, zonder een beroep te doen op iemand die het voor ons doet', zegt Geert De Breucker tevreden.
De stemmal, met rechts de soundbox
De stemmal, met rechts de soundbox © Marten Nauta/RTV Noord
De Breucker stemt woensdag in het stembureau aan het Hanzeplein in Stad. 'Het is prettig dat ik het zelf kan doen. Ik weet dat de mensen op het stembureau een geheimhoudingsplicht hebben, maar het is prettiger dat ik het zelf kan doen en dat niemand weet wat ik ga stemmen.'

Mal en soundbox

Dat stemmen werkt met een mal, die speciaal per gemeente is gemaakt. Onder de mal ligt het reguliere stembiljet dat iedereen gebruikt. Op de mal staan de lijstnummers, zowel regulier cijfer als in braille. Daaronder per lijst net zoveel gaatjes als er kandidaten zijn. Die gaatjes vallen precies op de stemvakjes van het stembiljet: in één van de gaatjes kan de stemgerechtigde zijn of haar rode potlood zetten en ronddraaien, zodat een vakje rood wordt.
Ik ben een principieel: ik wil net zo behandeld worden als iedereen
Bert Zwart - slechtziende
Degene die stemt krijgt hulp van een 'soundbox' waarmee wordt uitgelegd hoe het stemmen werkt. De lijstnummers worden erin opgenoemd, gevolgd door de partijen die erbij horen. 'Lijst 1, GroenLinks', klinkt het door de hoofdtelefoon. Even later: 'Partij 7, Partij voor de Dieren. Partij 8, CDA.'

Stemmachine

Epke Knoop probeert de stemmal maandag al uit, met een stembiljet waar meerdere keren met koeienletters 'ONBRUIKBAAR' op staat. 'Het is wel bijzonder', zegt Knoop. 'Al heb ik het in 2006 en 2007 ook al gedaan. Maar toen hadden we een stemmachine, en toen is hier in Groningen een experiment geweest, gelijkwaardig aan dit, wat eigenlijk een voor blinden en slechtzienden toegankelijke stemmachine was. Dat zou natuurlijk een veel mooiere optie zijn, maar goed, die hebben we op dit moment niet. Dus dan is dit een redelijk alternatief.'

Stempas verscheurd

Intussen brengt de slechtziende Bert Zwart uit Tolbert maandag zijn stem al uit, in Leek. De inwoner van de gemeente Westerkwartier verscheurde afgelopen jaar zijn stempas voor de Tweede Kamerverkiezingen nog. Het was een statement, omdat hij niet zelfstandig kon stemmen.
Tadaa!
De slechtziende Bert Zwart nadat hij gestemd heeft
'We hebben het tegenwoordig altijd over een inclusieve samenleving. Dat geldt ook voor blinden en slechtzienden. Ik ben een principieel: ik wil net zo behandeld worden als iedereen. Ik wil dus ook zelfstandig kunnen stemmen.'
Bert Zwart brengt zijn stem uit
Bert Zwart brengt zijn stem uit © Niels Timmerman/RTV Noord
Miriam Beintema van het stembureau vindt het belangrijk dat iedereen gebruik kan maken van zijn of haar stemrecht. 'Dus ook mensen die slechtziend of blind zijn. De stemmal is een mooie methode om ervoor te zorgen dat ook zij anoniem hun stem kunnen uitbrengen.'

Hoor er helemaal bij

Bert Zwart kijkt tevreden terug op de eerste keer dat hij op deze manier zijn stem kan uitbrengen. 'Tadaaaa', zegt hij als hij zijn formulier in de stembus gooit. 'Ik voel me er weer helemaal bij horen, om het zo maar te zeggen.'