Opkomst verkiezingen opnieuw lager, behalve in herindelingsgemeenten

Dat de opkomstcijfers dalen, is niet nieuw. Al sinds 1998 is een dalende lijn te zien. Van ruim 60 procent is het cijfer gedaald naar net iets meer dan 50 procent. Deskundigen noemen het daarom al een historisch lage opkomst. Minister Bruins Slot heeft zelfs al een onderzoek aangekondigd naar de reden van de dalende opkomstcijfers. Maar in onze provincie was de opkomst hoger dan bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen.

51,9 procent van de Groningse stemgerechtigden kleurden de afgelopen dagen een vakje rood. Bij de vorige verkiezingen, die vanwege herindelingen op verschillende momenten werden gehouden, kwam in totaal 45,6 procent van de Groningers opdagen. Een hogere opkomst dus, maar schijn bedriegt.

Van de tien Groningse gemeenten kon in negen gestemd worden voor een nieuwe gemeenteraad. Eemsdelta deed niet mee, omdat die gemeente bij de herindeling in 2021 al verkiezingen heeft gehouden. Van de overige negen gemeenten was bij vijf gemeenten de opkomst hoger. Wat daarbij opvalt is dat het allemaal gemeenten zijn, waar de afgelopen raadsperiode een herindeling heeft plaatsgevonden. En daarin ligt volgens Harm Rienks, promovendus lokale democratie en decentrale overheden aan de Rijksuniversiteit Groningen, het antwoord.

'Dat de opkomst in deze gemeenten, op papier althans, nu hoger ligt, zegt eigenlijk meer over de vorige verkiezingen dan over deze', blikt hij terug. 'Bij tussentijdse verkiezingen (vanwege een herindeling, red.) is de opkomst namelijk vele malen lager dan bij gewone verkiezingen. Doordat de cijfers van gisteren vergeleken worden met die van de tussentijdse verkiezingen, lijkt het nu alsof er een grote stijging is', zegt Rienks.

Volgens Rienks komt die lagere opkomst bij tussentijdse verkiezingen doordat er landelijk minder aandacht is voor tussentijdse verkiezingen. Het landelijke momentum is er niet.

Blijft de vraag staan, waarom steeds minder mensen de moeite nemen om te gaan stemmen. Volgens Rienks is daar niet één oorzaak voor aan te wijzen. 'Er wordt vaak gezegd, dat het door het weer komt. Maar gisteren was het mooi weer.'

Rienks denkt dat de oorzaak meer gezocht moet worden in de gevolgen van het coronavirus: 'Lokale politici moeten het vooral hebben van persoonlijk contact. Door corona waren er natuurlijk veel minder publieke optredens en dus ook minder persoonlijk contact.'

Ook de oorlog in Oekraïne heeft er volgens Rienks voor gezorgd dat er minder aandacht was voor de gemeenteraadsverkiezingen. 'Als ik naar mezelf kijk: ik stond op met Oekraïne, daarna kwamen pas de verkiezingen. Door de oorlog is er ook minder campagne gevoerd.'

Eerder deze week vroegen we op Facebook naar de bereidheid om te gaan stemmen. Een deel van de mensen gaf aan niet te gaan stemmen. Hun redenen lopen sterk uiteen.

Wouter Wiersema mocht stemmen in Het Hogeland, maar zegt dat niet te hebben gedaan. Hij zegt geen vertrouwen meer in de 'centrale politiek' te hebben en dus ook niet in de lokale. De herindeling speelt daarbij voor hem ook een rol. Hij heeft het gevoel dat deze hem 'door de strot' is geduwd. Daardoor zouden er 'stiefkinderen' zijn ontstaan onder de dorpen in de fusiegemeente. 'Dit alles maakt dat ik het vertrouwen opzeg en niet meer stem. De regionale politiek staat te ver van mijn huid en huis af', schrijft hij.

Voor Job Goozen uit Kiel-Windeweer spelen weer hele anderen zaken een rol om niet te stemmen. Hij schrijft niet echt een partij te hebben kunnen vinden die opkomt voor de buitengebieden van zijn gemeente, Midden-Groningen. Hij doelt daarbij op de achterstanden in de dorpen, de zoutwinning in het gebied en de aardbevingsproblematiek.

Bij Angelina Winkel uit Oude Pekela maakt het niet uit waar de verkiezingen over gaan: 'Wij stemmen nooit.'