Fonds moet lokale zonneparken mogelijk maken: 'Je moet een beetje gek zijn'

‘Je moet een beetje gek zijn, in de positieve zin van het woord’, zegt Jan Willem Lobeek, directeur van Natuur en Milieufederatie Groningen. Met deze opmerking aan het einde van de bijeenkomst raakt Lobeek de kern. Want hoe mooi het ook klinkt, een zonnepark in lokaal beheer en met opbrengsten die ten goede komen aan de streek, in de praktijk is het bijna monnikenwerk om zo’n zonnepark te realiseren.

Voor de goede orde, in onze provincie hebben grote ontwikkelaars als Powerfield en Solarfield her en der grote zonneparken geplaatst. De coöperatie Duurzaam Menterwolde en Energiecoöperatie Eekerpolder ontwikkelen een zonnepark deels in eigen beheer, al dan niet gesteund door een grote ontwikkelaar. In vaktermen wordt gesproken over minimaal 50 procent participatie, waarbij de helft van de opbrengst ook voor de regio bestemd is.

Er is verschil in werkwijze. Duurzaam Menterwolde pakte het voorzichtig aan. Stap voor stap worden op verschillende plekken in de voormalige gemeente Menterwolde zonneparken ontwikkeld, relatief klein in omvang, maar waar veel regelwerk voor nodig is.

‘We zijn in totaal al zo'n zeven jaar bezig’, zegt Roelof Lanting van Duurzaam Menterwolde. ‘Het was een vrolijke, maar ook intensieve klus. We zijn iets gaan doen wat ongebruikelijk was, door met een groep particulieren en verenigingen een zonnepark neer te zetten. We zijn in feite een kleine ondernemer in de energietransitie geworden.’ Duurzaam Menterwolde heeft in verschillende deelprojecten een kleine 3500 zonnepanelen op land geplaatst. Waarom het zo lang duurde? ‘We moesten flexibel zijn, de overheid veranderde soms spelregels en het was vooral veel regelwerk.’

Dat regelwerk herkent Jaap Keuning van Coöperatie Eekerpolder. Tussen het treinspoor en het Winschoterdiep moet in een stuk polder een zonnepark van 90 tot 100 megawatt verrijzen. Een project dat qua schaal veel groter is dan het project van Duurzaam Menterwolde.

‘Zes jaar geleden dreigde windpark N33 er te komen’, vertelt Keuning. ’We hebben met inwoners in Meeden geprobeerd dat plan te keren en een alternatief te bieden in de vorm van een zonnepark. Helaas heeft toenmalig minister Kamp dat initiatief afgeschoten en besloten dat het windpark er moest komen.’

Toch heeft Coöperatie Eekerpolder doorgezet. Met behulp van ontwikkelaar Solarfields en een lening vanuit het Fonds Nieuwe Doen kan de coöperatie de kosten in de ontwikkelfase dekken.

Daar is de laatste uitdaging niet mee beslecht, want voor de aanleg van een zonnepark van 90 tot 100 megawatt wordt een totale investering van 80 tot 90 miljoen euro gevraagd. Banken dragen vaak maximaal 80 tot 85 procent van deze investering. Keuning hoopt het laatste deel met crowdfunding of lokale investeerders bij elkaar te vergaren.

De twee coöperaties benadrukken het belang van Fonds Nieuwe Doen. Dat fonds keert maximaal 450.000 euro per project uit in de vorm van een lening om de ontwikkelkosten van een project te dragen. De provincie Groningen, dat het fonds een aantal jaren geleden opzette, stelt 4,5 miljoen euro beschikbaar voor deze regeling.

Projectmanager Geerten Eijkelenboom van het fonds noemt de mogelijke kosten en risico’s op die coöperaties zelf moeilijk kunnen dragen. ‘Dat gaat van vergunningsaanvraag, de aanvraag van de SDE-subsidie, de aanbetaling voor het aansluiten op het energienet tot het betalen van bouwleges. De kosten in aanloop naar de bouw van zo’n zonnepark kunnen al snel oplopen tot een miljoen euro.’

Met een lening vanuit het Fonds Nieuwe Doen kunnen de coöperaties weer even vooruit. Helemaal risicoloos is het niet voor het fonds en de provincie Groningen. Uit een risicoanalyse blijkt dat het fonds er rekening mee houdt dat een op de drie leningen niet zullen worden terugbetaald. Lokale projecten kunnen stranden, zo is de boodschap, maar het fonds verkleint die kans weldegelijk.