Overvolle opvang Ter Apel emotioneert COA-medewerkers: ‘Dit gaat zo in tegen waar wij voor staan’

Foto's uit de nachtopvang in Ter Apel met enkele stretchbedden
Foto's uit de nachtopvang in Ter Apel met enkele stretchbedden © asielzoeker H.R.
Gevoelens van frustratie, pijn en vooral onmacht. De voortdurende crisissituatie in de nachtopvang van Ter Apel breekt medewerkers van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) op. ‘De situatie doet heel veel pijn aan ons COA-hart’, vertelt medewerker Melcher Polhuijs geëmotioneerd tijdens een bezoek van RTV Noord aan de opvang.
Mede door de situatie is het (langdurige) ziekteverzuim hoog. Medewerkers vinden dat ze hun werk niet meer naar behoren kunnen doen. ‘Laatst kwam een medewerker in tranen naar mij toe: 'We doen alles wat we kunnen doen maar dit gaat zo in tegen waarvoor wij staan’, vertelde die tegen mij’, aldus een leidinggevende.
Op uitnodiging van opvangorganisatie COA heeft RTV Noord afgelopen vrijdag een bezoek gebracht aan de veelbesproken nachtopvang voor asielzoekers.
1500 extra bedden nodig om Ter Apel te ontlasten
De afgelopen periode zit de nachtopvang bij het aanmeldcentrum in Ter Apel opnieuw overvol. In de nacht van donderdag op vrijdag verbleven er ongeveer 650 asielzoekers, terwijl er eigenlijk plek is voor maximaal 275. Met improvisatiewerk probeert het COA iedereen toch een bed of stretcher te bieden. Dat lijkt tot nu toe gelukt.

De nachtopvang is bedoeld voor asielzoekers die in de nacht aankomen en niet meer naar de IND kunnen omdat het gebouw dan gesloten is. Zij zouden dan één nacht in de nachtopvang moeten blijven. In de praktijk zitten asielzoekers er soms een week omdat alle reguliere opvangplekken voor asielzoekers bezet zijn. Het COA zegt voor aankomende vrijdag landelijk 1.500 extra asielplekken nodig te hebben om de problemen in Ter Apel op te kunnen lossen.

COA wil crisis laten zien

Voor het eerst laat het COA deze week journalisten toe in de nachtopvang van Ter Apel. Opnames mogen er niet gemaakt worden, maar de situatie komt overeen met de beelden die RTV Noord eerder liet zien deze week. Het lijkt er nu zelfs wat drukker. Overdag leiden locatiemanagers Klaas Bonnema en Melcher Polhuijs ons rond.
Beide mannen willen aan het land laten zien hoe het er in de nachtopvang aan toe gaat. Ze vinden dat er snel wat moet veranderen. ‘Veel medewerkers ervaren deze situatie als crisis’, vertelt locatiemanager Bonnema.
Bekijk hieronder beelden van eerder deze week:
Al snel staan we in één van de zes paviljoententen van de nachtopvang. Een tent die je het best kan vergelijken met een grote evenemententent. Er staan veel stapelbedden met daaromheen witte lakens. ‘Dat doen de bewoners zelf, om toch wat meer beschutting te creëren’, vertelt Polhuijs.
Een paar tenten verderop ziet het er iets minder fraai uit: Het is de voormalige eetzaal die is ingericht als slaapzaal vanwege het gebrek aan bedden.
De tafels van de kantine zijn naar buiten gebracht om ruimte te creëren
De tafels van de kantine zijn naar buiten gebracht om ruimte te creëren © asielzoeker H.R.
De extra gecreëerde opvang staat vol met stretchers die zo’n halve meter uit elkaar zijn geplaatst. Geen dekbedden, schotten of andere objecten om nog een beetje privacy te hebben. Iedereen ligt in één gehorige paviljoentent. Kinderen, mannen en vrouwen liggen door elkaar.
De twee COA-medewerkers vinden het een pijnlijk beeld. Het liefst zouden ze kwetsbare groepen, zoals gezinnen met kinderen of LHBT'ers, in een paviljoen willen plaatsen met meer privacy. Maar dat kan niet: al dagen is dat paviljoen helemaal vol.
Foto's vanuit de nachtopvang begin deze week
Foto's vanuit de nachtopvang begin deze week © asielzoekers H.R.
Bonnema kijkt om zich heen: ‘Ik kan hier heel veel mensen aanwijzen die we eigenlijk zouden willen opvangen in de opvang met meer bescherming.’ Hij baalt van de situatie en voelt zich machteloos. De locatiemanager heeft gewoon geen geschikte plekken meer.
Toch is hij trots op zijn collega’s die er alles aan doen om iedere asielzoeker in ieder geval een bed te kunnen bieden. Iets wat tot nu toe is gelukt.

Ook de beschermde opvang zit vol

In het bijzonder voor de kwetsbare groepen, in een afgeschermde opvang achter het kantoor van het COA en beveiligingsbedrijf Trigion. Met een dubbel gevoel en ietwat bezwaard, willen ze die afgeschermde opvang laten zien.
Een plek waar journalisten normaal niet welkom zijn vanwege de privacy van de bewoners. Maar vanwege deze crisissituatie willen ze het toch laten zien om een eerlijk beeld te geven van de situatie.
Ze zeggen het niet, maar aan de gezichtsuitdrukking is te zien dat het wat met ze doet. Medewerkers die normaal te allen tijde de privacy van hun bewoners proberen te beschermen en zich nu genoodzaakt voelen om er enigszins van af te wijken omdat de crisissituatie erom vraagt. Bonnema doet de deur naar het afgeschermde gebied open.
Bij iedere telefoontje vrees je dat de bom is gebarsten
Melcher Polhuijs - Locatiemanager COA Ter Apel
In tegenstelling tot de andere paviljoens, is dit een veel kleinere opvang en lijken de bedden iets verder uit elkaar te staan. Ook staan hier enkele stoelen en tafels in de opvang. Voor de uitgang rijdt een kindje op een speelgoedauto. In het midden van de opvang zitten een vader en moeder met een kindje aan een tafel, omringd door zo’n 15 stapelbedden.
Al dagen zit de beschermde opvang vol. ‘Een uurtje geleden kwam er een moeder met twee kinderen naar de receptie. Ze vroeg of ze een rustigere plek kon krijgen voor haar kinderen’, vertelt Bonnema. Het liefst zou de medewerker de plek willen bieden, maar ‘we moeten kijken of er nog plek vrijkomt’, was het antwoord aan de moeder. ‘Het was het derde gezin vandaag dat met deze vraag kwam’, zegt de locatiemanager.
Het stoort de bevlogen medewerkers dat ze niet kunnen geven wat ze zouden willen geven. ‘Het doet heel veel pijn’, vertelt de zichtbaar geëmotioneerde Polhuijs. ‘Onze passie ligt bij opvang en begeleiding. Dat kunnen we nu onvoldoende bieden’, constateert hij.
De nachtopvang in Ter Apel waar kinderen op matrassen springen
De nachtopvang in Ter Apel waar kinderen op matrassen springen © Asielzoeker H.R.

'Wonder dat het nog niet mis is gegaan'

‘Elke dag is het weer de vraag: gaan we het vandaag redden?', vertelt Polhuijs. ‘We hebben alleen geen andere keus. We moeten het oplossen met veel improvisatie.’ Bonnema constateert: ‘Het is een wonder dat het nog niet mis is gegaan. Bij ieder telefoontje dat je krijgt, vrees je dat de bom is gebarsten.’
Ook vandaag dreigt het bijna mis te gaan. Tijdens een ronde door de nachtopvang blijkt de voorraad veldbedden op te zijn, waarop de medewerkers de telefoon pakken om te kijken of nog ergens noodbedden te vinden zijn.
Hoe lang ze dit nog volhouden? Beide mannen willen daar geen antwoord op geven of er misschien wel niet over nadenken. ‘We moeten het oplossen en niet kijken naar wanneer het misgaat’, stelt Bonnema.
De mannen hopen dat er in het land snel extra opvangplekken worden aangeboden zodat asielzoekers Ter Apel kunnen verlaten. Dan kan de nachtopvang weer gebruikt worden waarvoor hij is bedoeld: de opvang voor één nacht.