Oekraïners willen aan de slag en banen zijn er volop
30 maart 2022, 15:00 • 5 minuten leestijd
‘Als we de sluizen open zetten, verwacht ik een enorme toestroom’. Veel Oekraïense vluchtelingen willen graag in Nederland aan de slag, tijdelijk of voor langer. Uitzendbureaus voelen de belangstelling op gang komen.
Kortgeleden gevlucht voor het oorlogsgeweld in Oekraïne zwaait de zestigjarige Larissa nu een dweil door de gangen van het Terra MBO aan de Hereweg in Groningen. Maandag is ze begonnen en ze is de eerste uit Oekraïne gevluchte uitzendmedewerker die via Abiant aan werk is geholpen.
‘Dit balletje gaat wel rollen’, zegt personeelsplanner Pascal Bouwman van de uitzendorganisatie. Ook op maandag meldde zich een tweede dame uit Oekraïne die eveneens een baantje zocht. Om wat te verdienen en ook om wat afleiding te vinden van de aanhoudende stroom van berichten vol ellende vanuit het thuisland.
Contacten in de privésfeer
’We kunnen best veel mensen gebruiken’, vult Bouwman aan. ‘Maar we gaan er niet te strak opzitten of flyeren bij een opvang. We zijn een commerciële organisatie, maar willen de inzet van Oekraïners niet commercieel benutten.’ Abiant laat het initiatief vooralsnog vooral bij de vluchtelingen zelf.
We hebben haar meegegeven dat ze echt moet aangeven wanneer het even niet gaat
De contacten komen nu nog vooral uit de privésfeer. Larissa kwam bij Abiant terecht via haar in Groningen woonachtige schoonzoon, die is getrouw met Larissa’s Oekraïense dochter. Zelf verblijft ze in de opvang in de Kornoeljestraat in Groningen.
‘Ook bij deze mevrouw is het allemaal nog vers’, zegt Bouwman. Larissa stapt bijna van het ene op het andere moment uit de chaos van een oorlogsgebied in een gestructureerd baantje. ‘We hebben haar meegegeven dat ze echt moet aangeven wanneer het even niet gaat. Iedereen snapt dat.’
Niettemin kijkt Abiant met interesse naar de toestroom van Oekraïeners. Het bedrijf heeft ‘aardig wat functies’ waar mensen volgens Bouwman vrij snel aan de slag kunnen. In de schoonmaak bijvoorbeeld en aan inpaklijnen, maar ook in de bouw en de techniek.
Ook al mogen Oekraïners in Nederland gewoon aan het werk (zie kader), zaken als diploma’s en certificaten moeten wel in orde zijn. Taal is eveneens een aandachtspunt, verklaart Bouwman. ‘Je kunt niet altijd zomaar starten. Iemand die in de bouw aan het werk wil, moet een VCA-veiligheidscertificaat hebben. En een Oekraïense opleiding is vaak niet één op één over te zetten.’
Soepele regels voor in dienst nemen Oekraïense vluchteling
Van de miljoenen die Oekraïne zijn ontvlucht zullen naar verwachting tussen de 100.000 en 150.000 mensen naar Nederland komen. Ongeveer de helft van de vluchtelingen zal hier aan het werk gaan, schatten economen van ABN AMRO. Met landelijk 387.000 vacatures kan het nieuwe reservoir aan arbeidskrachten in een aantal sectoren het personeelstekort helpen oplossen.
Nu heeft een werkgever formeel nog een werkvergunning nodig om een Oekraïner aan een baan te helpen. Die drempel vervalt in de EU per 1 april. Tot nog toe moesten werkgevers eerst kijken of een EU-burger de baan zou kunnen vervullen. Die verplichting vervalt voor Oekraïense vluchtelingen met terugwerkende kracht tot 3 maart. Na deze versoepeling hoeft een werkgever alleen nog een melding te doen bij het UWV.
Albert Kolthof van Kiwi Personeelswerk in Hoogezand is dinsdag juist onderweg naar een opdrachtgever in Friesland als we hem bellen. Kolthofs klant wil een beroep doen op Oekraïners die in meerdere Friese dorpen zijn opgevangen. Tientallen van hen hebben volgens Kolthof laten weten graag de handen uit de mouwen te willen steken.
‘Oekraïners die nog maar net in Nederland zijn en direct aan het werk willen’, zegt Kolthof, die daarmee zijn terughoudendheid over de inzet van Oekraïense vluchtelingen wat laat varen. ‘Al leeft de oorlog natuurlijk wel bij ze, de indruk is toch dat er geen traumatische belasting is.’
Het is soms best een complexe puzzel
In de eerste plaats vluchtelingen
Maar, zegt Kolthof ook: ‘Het blijven in de eerste plaats vluchtelingen. Veel van hen zijn ouderen en moeders met kinderen, waarbij wat mij betreft de aandacht in de eerste plaats uitgaat naar de kinderen.’
Kolthof, die vooral uitzetwerk regelt in de glas- en tuinbouw en de agrarische sector, werd al bijna dagelijks gebeld door particulieren met vragen over werk voor Oekraïeners die ze hebben opgevangen. Goedbedoeld, maar praktisch is dat vaak wat onhandig weet Kolthof inmiddels.
‘Dan vraag ik hoe de mensen op het werk kunnen komen. Daar is dan vaak niet over nagedacht. Voor sommigen kan het snel geregeld zijn, voor veel anderen vergt het veel voorbereiding en afstemming. Het is soms best een complexe puzzel.’
Zoek naar een match
Nu duidelijk wordt dat veel vluchtelingen uit Oekraïne een baan zoeken, tijdelijk of voor langer, tast Kolthof de mogelijkheden ervoor af. Behalve uit de opvang in Nederland melden zich ook Oekraïners die tot voor kort aan het werk waren in Polen of Roemenië. Ze komen nu naar Nederland omdat ze hier kansen zien op werk vanwege de versoepelde regels. Naar hun vaderland terugkeren is er nu toch even niet bij.
’Zouden we de sluizen open zetten dan zouden we een enorme aanwas hebben’, verwacht Kolthof. ‘Dat wil niet zeggen dat iedereen even geschikt is. Maar in de sectoren waar wij in zitten, zullen we ook Oekraïners zonder startkwalificatie snel kunnen plaatsen.’
In de sectoren waar wij in zitten, zullen we Oekraïners zonder startkwalificatie snel kunnen plaatsen
Maar het blijft zoeken naar een match, zegt Kolthof. Ook omdat de verwachtingen bij vluchtelingen lang niet altijd sporen bij wat Kolthof ze kan bieden. ‘Onze agenten in Polen of Roemenië doen daar een eerste intake. Vaak weten mensen niet wat ze mogen verwachten. Iemand die in Oekraïne voor de klas stond wil dat het liefst hier ook. Maar dat gaat natuurlijk niet.’
Ook zijn de salariseisen volgens Kolthof vaak onrealistisch hoog. ‘Ik wijt het aan een informatieachterstand. Een minimumloon kan wel een redelijke beloning zijn, wanneer kosten van huisvesting zijn gedekt.’
Zorghulp is welkom
Bij zorgorganisatie ZINN ligt de vraag wat voor het oorlogsgeweld gevluchte Oekraïners kunnen betekenen inmiddels ook op tafel. Ze zouden bijvoorbeeld als zorghulp aan de slag kunnen, zegt Marloes Lok van ZINN. ‘Maar stel dat we een verpleegkundige uit de Oekraïne in willen zetten dan zullen we eerst goed moeten kijken naar hoe het zit met de certificering.’
Ondernemersorganisatie MKB Noord ziet de plussen van de toestroom van Oekraïners. ‘Het is duidelijk dat veel werkgevers arbeidskrachten zoeken’, zegt MKB Noord-voorzitter Joyce Walstra. ‘Oekraïners kunnen die vacatures invullen, er is niets dat werkgevers in de weg staat.’
Wel waarschuwt Walstra dat het niet is toegestaan op nationaliteit te werven en dat ondernemers rekening moeten houden met de mentale toestand van deze nieuwe werknemers: ‘Ze hebben hun land achtergelaten en kunnen getraumatiseerd zijn. Heb daar aandacht voor en weet ook dat je voor ondersteuning daarbij bij gemeenten kunt aankloppen.’
