'Geen paniek, maar je moet je voorbereiden als er nog geen dreiging is'

Tijdens de Vraag en Antwoord-stream die vrijdag bij RTV Noord te volgen was, werden verschillende vragen beantwoord over mogelijke noodsituaties in Nederland. Er worden sinds het begin van de oorlog in Oekraïne namelijk flink meer vragen gesteld aan de veiligheidsregio.

Tijdens de stream ging het ook over gevaren in Nederland en hoe je je als persoon of als buurt kunt voorbereiden. De hele stream kun je hier bekijken. Hieronder een uitwerking van (een deel) van de stream.

Is het nu geven van voorlichting over noodsituaties geen paniek zaaien?, werd direct gevraagd in de stream.

'Er is nog niet zoveel aan de hand, er is geen acute dreiging', zegt ook Hanenberg. 'Maar wil je je voorbereiden, dan moet je dat doen als er nog geen dreiging is. Niet iedereen heeft daar evenveel behoefte aan.'

'Maar het gaat ook niet alleen om Oekraïne. In 2011 hadden we bijvoorbeeld bijna een dijkdoorbraak. Dan had een deel van Groningen onder water gestaan. Wat doe je dan? Of bij een grote brand of een aardbeving?'

We kennen allemaal de test op de eerste maandag van de maand om 12:00 uur als de sirene gaat, maar wat als hij daadwerkelijk gaat in een noodsituatie? Hoe weet je dan wat er aan de hand is en wat je moet doen?

Het advies is om naar binnen te gaan, ramen en deuren te sluiten en informatie op te zoeken. Hanenberg verwijst voor dat laatste naar een aantal plekken:

'Tegenwoordig staat in een NL-Alert al veel informatie en ook Radio Noord is als rampenzender te gebruiken om meer informatie te vinden. Als de stroom uitgevallen is, dan is een radio op batterijen handig of je gebruikt een autoradio. Eventueel kunnen ook wagens van de hulpdiensten met speakers door de straten rijden om mensen op de hoogte te brengen.'

De beelden vanuit Oekraïne roepen ook vragen op over schuilkelders. Hebben we die nog en kun je daar ook echt in schuilen? Het antwoord is tweeledig. 'Ja, ze zijn er nog wel, maar ze zijn niet operationeel', zegt Hanenberg. 'Ze zijn niet onderhouden sinds de jaren 80 na een overheidsbesluit.'

Kernwapens roepen ook vragen op. Heeft het kopen van jodiumtabletten om stralingsgevaar tegen te gaan zin? 'Totaal niet', is Hanenberg duidelijk. 'Dat heeft alleen zin voor een specifieke groep en die heeft de pillen al toegestuurd gekregen door de overheid. En het heeft ook geen zin nu met de situatie in Oekraïne. Als daar iets gebeurt, dan is de straling zo laag dat jodium innemen geen enkele zin heeft.'

Als hier iets gebeurt naar aanleiding van de oorlog, dan is het risico op een cyberaanval het grootst. En dat kan als gevolg hebben dat bijvoorbeeld de water- en stroomvoorziening er langdurig uit liggen. Daar kunnen mensen zich op voorbereiden en daar gaat de overheid ook wel vanuit:

'Wij komen als hulpdiensten pas in actie bij stroomuitval van minimaal acht uur en we gaan er ook vanuit dat mensen zich de eerste 72 uur weten te redden', zegt Hanenberg. 'Daarna wordt het ingewikkeld. Maar het kan wel een effect zijn van een cyberaanval.'

Een goed noodpakket in huis hebben, kan helpen om zo'n situatie te overbruggen, maar elke situatie heeft een eigen oplossing nodig. 'Zo'n pakket is voor iedereen anders, afhankelijk van de grootte van je gezin en of je huisdieren hebt.'

'Denk bijvoorbeeld ook aan medicatie die koel moet blijven', geeft Hanenberg als tip. 'Het is dan wel nuttig om een koelbox te hebben en wat koelelementen in de vriezer.'

Een goede voorbereiding kan flink helpen op het moment dat het echt mis gaat. Dat bleek tijdens een grote oefening in 2018 in Zuidwolde. Daar werden scenario's rondom aardbevingen geoefend en daarin waren de hulpdiensten niet altijd beschikbaar.

Het leverde waardevolle feedback op die resulteerde in een nieuw, Gronings platform: www.eerstehulpbenjij.nl. Hanenberg: 'Daarop staat bijvoorbeeld ook een buurtplan dat heel concreet is. Buren kunnen daarmee samen aan de slag om zich voor te bereiden op noodsituaties.'

Als voorbeeld schetst de Veiligheidsregio om bij bepaalde noodsituaties bij elkaar te komen in bijvoorbeeld een buurtcentrum. 'Maar dan moet je ook wel weten wie allemaal de sleutels hebben', zegt Hanenberg.

De Veiligheidsregio wil in gesprek met buurten om samen buurtplannen te maken.

Als het aan Hanenberg ligt, kunnen we in Groningen en Nederland nog wel wat meer doen aan voorbereiding en kennisdeling. Ze ziet dat andere landen daar verder in zijn:

'EHBO-trainingen, voorbereid zijn, dat is in Nederland bijvoorbeeld geen onderdeel van het onderwijs. Ook het bespreken met je kinderen: hoe bel je 112, hoe verlaat je het huis? Dat zijn heel belangrijke punten. Dat zouden we in Nederland meer kunnen doen.'

De hele stream met de Veiligheidsregio kun je hier terugkijken.