'Je zakenpartners bepalen ook jouw risico's, kies ze daarom zorgvuldig'

Elk bedrijf is deels afhankelijk van andere bedrijven, vaak uit het buitenland. Dat heeft veel voordelen, maar juist in crisissituaties komen ook de nadelen boven drijven.

Als gevolg van globalisering zijn veel waardeketens wijd vertakt geraakt. Dat zie je in de supermarkt als je kijkt naar de herkomst van groente en fruit. Voor industriële producten, van auto’s tot smartphones en van machines tot schepen geldt hetzelfde. Alleen is dat vaak niet zichtbaar.

Deze waardeketens zijn lang geworden, met veel tussenschakels. Ze zijn breed, met tussenschakels die gespecialiseerd zijn in slechts een onderdeel. En ze zijn wereldwijd, de betrokken bedrijven zitten in veel verschillende landen. De ouderwetse waardeketen is tegenwoordig een complex waardenetwerk.

Geglobaliseerde productie heeft veel voordelen zolang de wereld stabiel en voorspelbaar is. Helaas schort het momenteel aan stabiliteit.

Corona was voor veel bedrijven al een wake-up call. Dankzij de Russische inval in Oekraïne staat het onderwerp stabiliteit nu in veel directiekamers opnieuw hoog op het prioriteitenlijstje.

De redenen daarvoor zijn vaak duidelijk, Denk aan het Groninger Marne Mosterd dat twee derde van haar mosterdzaad uit Oekraïne haalt. Inmiddels heeft het bedrijf dertig procent van de productie moeten stilleggen.

Welke eisen stel je als bedrijf aan partners waar je zaken mee doet? Uiteraard kijk je naar de kosten, dat is vaak de belangrijkste reden om iets in te kopen in plaats van zelf produceren. Ook kwaliteit, betrouwbaarheid, leveringssnelheid en flexibiliteit tellen. Meer recent is daar ook duurzaamheid bij gekomen.

Veel bedrijven kijken bij hun analyse van de gevolgen van een externe schok, zoals corona of de oorlog in Oekraïne naar hun eigen leveranciers. Begrijpelijk voor een snelle, eerste analyse. Voor de langetermijngevolgen moet je echter kijken naar het hele waardenetwerk waarvan je deel uitmaakt.

Door de oorlog in Oekraïne worden bedrijven ermee geconfronteerd dat Rusland en Belarus belangrijke leveranciers zijn van potas, een grondstof voor kunstmest. Dat Rusland de helft van de wereldproductie van palladium verzorgt, een metaal in onder meer uitlaten van auto's, telefoons en tandvullingen. Of dat nogal wat zeelui Russisch zijn en dat meerdere landen overwegen schepen met een deels Russische bemanning niet meer te laten aanmeren.

Bij de uiteindelijke keuze voor partners in je waardenetwerk spelen drie zaken een rol. Daarbij gaat het eerst om de factoren kosten, kwaliteit, betrouwbaarheid, snelheid, flexibiliteit en duurzaamheid. Elke leverancier zegt topkwaliteit te leveren, maar wat is de realiteit? En hoe betrouwbaar is een leverancier als dingen echt fout lopen?

Ten tweede moet je de verschillende factoren tegen elkaar afwegen. Hoe belangrijk is elke factor? Heb je liever een leverancier die snel kan leveren of eentje die flexibel is?

Ten derde: welke risico’s loop je met elke invulling van het waardenetwerk? Een Aziatische leverancier kan er niets aan doen dat een schip het Suez-kanaal blokkeert, maar met een Poolse leverancier was die blokkade geen probleem geweest.

Kijk niet alleen naar de schakels voor jouw bedrijf (upstream), maar ook naar de partijen aan wie jij levert (downstream). Je kunt niet elk risico uitsluiten, maar wanneer je externe schokken wilt opvangen is het essentieel om te weten welke risico’s je loopt.