350 jaar Groningens Ontzet in Groninger Museum toont overeenkomsten met oorlog in Oekraïne

Groninger Museum.
Groninger Museum. © Reinder Smith/RTV Noord
350 jaar geleden, in de zomer van 1672, werd de Stad Groningen aangevallen door Bommen Berend, de bisschop van Münster. Maar de Groningers sloegen eensgezind de aanval af en dat vieren we nog ieder jaar op 28 augustus. Vanaf zaterdag is in het Groninger Museum een grote tentoonstelling te zien over dit beleg van Groningen. Een tentoonstelling die door de oorlog in Oekraïne onverwacht een actuele lading heeft gekregen.
Nadat de vijand een ultimatum had gesteld en de stad zich niet overgaf, begonnen de beschietingen. Met een terreurbombardement werd geprobeerd om zo veel mogelijk slachtoffers te maken. Er werd desinformatie verspreid, rond de Stad werd geplunderd en gemoord.

Toen Groningen, nu Kiev

Alle burgers vochten mee en na een paar weken moest de vijand zich terug trekken. Duizenden doden bleven achter op het slagveld. Afgelopen maanden gebeurde dit in Kiev, 350 jaar geleden gebeurde dit in Groningen.
'De schaal waarop dit gebeurd is in Oekraïne natuurlijk veel groter, maar afgezien daarvan zijn er grote overeenkomsten tussen de huidige oorlog en het beleg van Groningen' zegt conservator Egge Knol als we over de tentoonstelling 'Stad houdt stand' lopen.
Kanonnen van Bommen Berend.
Kanonnen van Bommen Berend. © Reinder Smith/RTV Noord

Veel bewaard uit 1672

‘Dit zijn originele kanonnen van Bommen Berend’ zegt Knol. ‘Helemaal zeker dat deze ook op de Stad Groningen geschoten hebben is het niet, maar de kanonnen waren in bezit van de bisschop en zijn al die jaren bewaard gebleven’.
Bernhard van Galen was een belangrijke bisschop voor Münster en daar hebben ze veel van hem bewaard
Egge Knol - conservator Groninger Museum
Al lopend door de zalen van het Groninger Museum val je van de ene verbazing in de andere. De helm die Rabenhaupt, de verdediger van de stad, droeg tijdens het beleg, de reiskleding die de bisschop droeg op zijn tocht naar Groningen. Kanonnen en kogels uit het beleg. Er is opvallend veel bewaard gebleven na 350 jaar.
'Bernhard van Galen was een belangrijke bisschop voor Münster en daar hebben ze veel van hem bewaard en dat mogen we gelukkig lenen', zegt Egge Knol.
helm van Rabenhaupt.
helm van Rabenhaupt. © Reinder Smith/RTV Noord
Bommen Berend
Eigenlijk is het heel vreemd om een feestdag naar je vijand te noemen. Dat is alsof we 5 mei Hitlerdag zouden noemen. Maar Bommen Berend ‘bekt’ gewoon heel lekker. Het was de bijnaam van Bernhard van Galen en hij was de bisschop van het Duitse Münster.
Van Galen had veel geld geïnvesteerd in de aankoop van kanonnen en die zette hij voor de muren van een vijandelijke stad neer. Als die stad zich niet overgaf, schoot hij alles plat met brandbommen en granaten. Dat leverde hem de bijnaam ‘Bommen Berend’ op.
Tactiek mislukte in Groningen
In Groningen mislukte deze tactiek. Op 28 augustus moest de bisschop het beleg opgeven en vertrok weer naar huis. Sinds die tijd viert Groningen op 28 augustus Groningens Ontzet oftewel Bommen Berend.
Bernhard van Galen voor de Stad.
Bernhard van Galen voor de Stad. © Wolfgang Heimbach/WikimediaCommons

Beleg van Groningen onderdeel van een groter geheel

Vaak wordt het beleg en het ontzet van Groningen gezien als een losse gebeurtenis, maar de tentoonstelling Stad houdt Stand laat zien dat het een onderdeel is van een veel grotere oorlog. De Engelsen vielen ons in 1672 aan vanuit zee en de Fransen vanuit het zuiden.
'Bommen Berend veroverde eerst het oosten van Nederland en probeerde toen Groningen te veroveren. Als hem dat gelukt was, dan had hij heel Noord-Nederland in handen gehad. En de Fransen hadden inmiddels Zuid-Nederland veroverd, dus dan was er weinig van ons land overgebleven', doceert Egge Knol.
'De grote dichter Vondel schreef dan ook direct een lofdicht op de Stad, omdat het behoudt van Groningen de redding van Nederland in deze barre tijden was.'

Een tentoonstelling over een tentoonstelling

Het is niet de eerste keer dat er een tentoonstelling is over Groningens Ontzet in het museum. 'Vijftig jaar geleden was er ook al een tentoonstelling', weet Egge Knol. En omdat 28 augustus al eeuwen lang gevierd wordt, kon er ook een hele zaal in het museum worden ingericht over de verschillende manieren waarop in de loop der jaren Groningens ontzet is gevierd.
'Een aantal elementen zie je door de jaren steeds weer terug', zegt Knol. 'Er is altijd wat met paarden, er is een kermis en 's avonds is er vuurwerk. En je kunt er wel vanuit gaan dat er over vijftig jaar weer een tentoonstelling is bij de 400-jarige viering van Bommen Berend'.
Maar wie niet zolang wil wachten kan tot en met 30 oktober terecht bij 'Stad houdt Stand' in het Groninger Museum.