Familiebedrijf Landjuweel is honderd jaar: ‘Je moet elke dag vooruitstrevend zijn’

Het liefst praat Bram Werkman (65) de hele dag over aardappels. De directeur is de derde generatie in het familiebedrijf en deelt graag ervaringen en visie over zijn grote passie. Zijn Landjuweel heeft zich ontwikkeld tot de specialist in het wassen, sorteren en verpakken - tegenwoordig volledig recyclebaar - van aardappelen voor de retailmarkt in Nederland.

Werkman zit inmiddels vijftig jaar in het vak. ‘Toen ik een jaar of vijftien was, ging ik al met mijn vader mee naar de Vismarkt in Groningen en losten we een vrachtwagen met aardappelen. We verkochten toen nog vaak per mud (70 kilo, red) of half mud.’

In een halve eeuw heeft Werkman de aardappelmarkt zien evolueren. Van een mud aardappelen op voorraad in de kelder bij de consument is al lang geen sprake meer. Bintje, Bildtstar en Doré hebben plaatsgemaakt voor rassen als Baltic Fire en Lilly. En het is bijna zover dat Landjuweel een product op de markt brengt, waarmee vanuit de magnetron binnen zeven minuten dampende gekruide aardappelen op tafel staan.

Tegenwoordig worden jaarlijks 28 miljoen kilo aardappelen gewassen en ingepakt in meer dan tweehonderd verschillende soorten verpakkingen op het bedrijfscomplex aan de weg tussen Oosternieland en Uithuizermeeden. Daar is het bedrijf alweer 35 jaar gevestigd. Daarvoor zat het dertig jaar aan de Hoofdstraat in Uithuizermeeden en 35 jaar in Oosternieland zelf.

Dat het bedrijf zo’n vlucht zou nemen, had Werkman niet kunnen voorzien toen hij op zijn achttiende gevraagd werd door vader Tiemen om in de zaak te komen. Zo rolde de in Oosternieland geboren ondernemer erin. ‘Ik ben ermee opgegroeid. Het is een goed virus dat is overgesprongen.’

Wel in een hele andere tijd. ‘In die tijd waren er in Groningen zeker twintig bedrijven zoals de onze. Groentegrossiers, groothandels, enzovoort. En nu zijn er in heel Nederland nog acht over.’ Nu is Landjuweel, goed voor zo’n twintig miljoen omzet per jaar, nog de enige in zijn soort in de provincie Groningen.

Het blijkt dat ondernemersgeest bij de Werkmannen royaal in de genen zit en belangrijk is geweest om het honderdjarig bestaan te kunnen vieren. Innovatief zijn om te overleven. Zo had Bram zijn vader in de jaren zeventig bij de opkomst van de supermarkt in Nederland al door dat het anders moest en de tijd van grote voorraden bij de consument voorbij was.

Samen met dorpssmid Boelkens in Uithuizermeeden ontwikkelde hij een borstelmachine om schonere aardappelen te krijgen dan zo van het land en ze in papieren zakken te leveren. Dat leverde het merk ‘Vinger schone kleiaardappelen’ op. Supermarkt Simon de Wit in de stad was de eerste die op deze manier aardappelen van Werkman ging verkopen.

Voorafgaand aan innovatief zijn komt nog wat anders, zegt Werkman met volle overtuiging. ‘Het juweelgeloof. Eerst topkwaliteit leveren en dan komt de rest, zoals nieuwe dingen in de markt zetten. Mijn pa zei altijd al: als je dingen niet goed doet, krijg je altijd trammelant.’

‘Het gaat om dingen goed doen en verbeteren, of de logistiek veranderen. Het proces is steeds aan verandering onderhevig. Plus de mensen om me heen die er ook plezier in hebben. We moeten het samen doen. Voor veel mensen is verandering lastig. Ik hou ervan.’

Het is ook ondernemen en vooruit zien. ‘Dat is mooi. We zijn 25 jaar geleden met de vastkokende aardappel begonnen, terwijl iedereen toen zweerde bij melige aardappelen. Onderhand eet denk ik vijftig procent van de mensen vastkokende piepers.’

Het was de periode dat Landjuweel begon met het wassen van aardappelen. Om ze gewassen en gesorteerd verpakt in de winkel te krijgen. Het begin van de landelijke doorbraak en levering bij grote klanten als Poiesz, Spar en Plus.

Ondertussen is het steeds meer rekening houden met het gemak dat de klant wil, duurzaamheid en duidelijk maken waar het product vandaan komt. ‘Tegenwoordig kun je kleine aardappels in twaalf minuten koken met schil en al. Ik krijg steeds vaker te horen dat consumenten de schil het lekkerste vinden.’

En qua duurzaamheid lukt het om steeds meer alleen in Nederland verbouwde aardappelen te verwerken. ‘In het verleden konden we aardappels minder goed bewaren en haalden we ze uit Italië en Israël.' Het overslepen van ver kost alleen maar extra geld en geeft extra vervuiling. Bewaren lukt nu steeds langer. ‘Met het gros van de huidige rassen leveren we het jaar rond.’

Supermarkten kiezen voor duurzaamheid, constateert Werkman en volgens hem weet de consument dat te waarderen. Het lukt ook om meer productie in het Noorden te realiseren. In onze regio verbouwen de boeren vooral pootgoed, maar ze krijgen steeds meer last van aaltjes (wormen die planten aantasten, red).

‘Wij hebben in samenwerking met partijen als Europlant, Agrico en HZPC tafelaardappelrassen ontwikkeld die aaltjes opruimen. De grond is hier in Groningen en Friesland voor goede aardappelen namelijk dondersmooi. Zo krijgen we hier meer telers.’ Binnenkort krijgt Werkman een groep biologen over de vloer om weer een stapje te zetten in de verdere veredeling van rassen.

Een voorbeeld van ontwikkeling. ‘De aardappelwereld is in de loop der jaren totaal veranderd. We zijn elke dag vooruitstrevend anders hadden we het nooit overleefd. We moeten nieuwe rassen in de markt zetten, want de omloopsnelheid hiervan is hoog. Vijftien jaar geleden gaven supermarkteigenaren aan dat we de zaak maar snel moesten verkopen, omdat straks niemand meer een aardappel zou eten. Ik was ervan overtuigd dat het anders zou gaan. Als je er maar op anticipeert.’

Tegenslagen waren er ook. Zo verloor Landjuweel een aantal jaren geleden C1000 als klant toen Jumbo de keten overnam. Dat zorgde er onder meer voor dat de eigen transporttak verkocht werd aan AB Texel Transport. ‘Dat was wel een tik. Het was onze best verkopende supermarktketen. Aan de andere kant bracht het ons terug bij de belangrijkste business. We moeten de kost verdienen met het verkopen van aardappels.’

Toekomst ziet Werkman zeker. ‘We liepen nooit voorop om de wereld te vertellen waar we goed in zijn. Dat doen we steeds meer. Zo waren we in april nog drie dagen op een beurs in Berlijn om ons nieuwe product te presenteren.’ Mede dankzij meer aandacht voor marketing en communicatie.

Dat nieuwe product is Le Bistro. In coronatijd bedacht en uitgevogeld om machinaal een eindproduct te krijgen dat in zeven minuten klaar is en na zes minuten in de magnetron de kruiden loslaat in de verpakking. Daar is een jaar aan gewerkt. Werkman en co zijn de enige in Nederland met een geschikte machine daarvoor. Goed voor een investering van vier ton. ‘Dit jaar moet het eigenlijk gelanceerd worden. Het is een kick om het te laten slagen, want als het vanzelf ging kan iedereen het ja doen.’

Werkman is ondertussen een beetje aan het afbouwen. ‘Ik ga net zo lang door totdat ik er zat van ben.’ De glinstering in zijn ogen verraadt het wel, maar het woord trots is een lastige om uit te spreken. ‘Ik ben bezig om nieuwe mensen met het juweelgeloof erin te krijgen. Dat het bedrijf door kan gaan, daar ben ik het meest trots op. We moeten het samen doen. Alleen kun je niks.’