Kunstenaar Henk Helmantel schildert 'Oekraïens' stilleven: 'Eieren als teken van hoop'

‘Ik voel me er ontzettend bij betrokken. Wie had gedacht dat het daar zo uit de hand zou lopen?’, vraagt de 77-jarig schilder over de toestand in Oekraïne. ‘Er zijn in de wereld natuurlijk altijd allerlei conflicten, maar een oorlog in een groot Europees land; dat komt wel heel erg dicht bij. Dus ik dacht: wat kan ik er aan doen en heb er toen dit schilderij over gemaakt.’

Het schilderij heeft een prominente plek gekregen op de tentoonstelling met werken van Helmantel van 1975 tot nu. ‘Dit schilderij is er nog bij gekomen, we hebben een ander schilderij van de muur gehaald.’

Het langwerpige schilderij van tachtig bij veertig centimeter toont een stilleven van drie eieren en een kom met een kleine beschadiging. ‘Er is een klein hoekje uit, maar dat heb ik laten zitten, want er is niks helemaal volmaakt in deze wereld,’ vertelt Helmantel. ‘De witte eieren zijn een teken van hoop. Qua vorm en kleur maakt de kom rechts daar een verband mee. Het is een strak schilderij, maar dat vond ik in verband met de aanleiding ook wel wat hebben. Het is een helder schilderij, ook vanuit de kleuren van de vlag van Oekraïne.’

‘Als de oorlog achter de rug is en ik hoop dat dat niet lang meer duurt, dan wil ik het werk aanbieden aan een museum in Oekraïne.’ Naast het schilderij probeert de kunstenaar ook geld in te zamelen voor het Rode Kruis in Oekraïne. ‘In samenwerking met Art Revisited in Tolbert hebben we kaarten van het schilderij laten drukken. Die verkopen we hier op de tentoonstelling en de opbrengst gaat naar het Rode Kruis.’

Naast het schilderij ‘Hoop voor Oekraïne’ geeft de tentoonstelling in Museum Helmantel een overzicht van stillevens, kerkinterieurs en landschappen die hij de afgelopen 45 jaar heeft gemaakt. Een deel ervan was ook te zien op de overzichtstentoonstelling in het Drents Museum, maar er hangen in Westeremden ook veel andere en een paar nieuwe werken van Helmantel.

Een van de nieuwe schilderijen is een interieur van de kerk van Krewerd. ‘Jaren geleden heb ik al eens een schilderij van een heel klein hoekje van de kerk van Krewerd gemaakt en ik dacht: ik wil nog eens een schilderij maken met grotere blik onder het orgel. Qua standpunt zit ik onder het orgel. Rechts de trap en voor me een klein raampje dat heel laag zit met een bankje ervoor. Je ziet de weerspiegeling in de plavuizen. Het is een heel sfeervolle plek in zo’n klein kerkje, terwijl het een grote monumentaliteit heeft. Ik heb er met heel veel plezier weer een schilderij van kunnen maken.’

Even verderop in het museum hangen vijf schilderijen naast elkaar die allemaal de dood als thema hebben. Twee met afbeeldingen van dode vogels, eentje met het karkas van een vis en twee met rottende groente en fruit. ‘Kijk, het is natuurlijk fantastisch wat we om ons heen zien in de natuur. Al die vormen en kleuren. Maar ondertussen heeft de dood ook z’n plek in de wereld. Dood en verval. Deze schilderijen vormen een soort memento mori, gedenk te sterven,’ vertelt Helmantel over de schilderijen.

De tentoonstelling met het werk van Henk Helmantel is tot en met 29 oktober te zien in Museum Helmantel in Westeremden.