Hoe de Giro in 2002 aan Groningen werd toebedeeld: 'Van luchtkasteel tot realiteit'

Een Girostart in Groningen zat al langer in het hoofd van Heuvelman, die voor zijn werk als sportjournalist bij het toenmalige Nieuwsblad van het Noorden regelmatig verslag deed van grote wielerrondes als de Tour de France, Giro d’Italia en de Vuelta a Espana. Eind 1996 vond er in Groningen een topsportcongres plaats. Daar opperde de pr-chef van de Gasunie dat Stad meer topsportevenementen in huis zou moeten halen.

Op dat moment zag Heuvelman zijn kans schoon voor het binnenhalen van een bijzonder sportevenement in Groningen. ‘Geen wedstrijd of toernooi waarvan er dertien in een dozijn gaan, maar iets spraakmakends. Een festijn dat ook buiten Groningen tot de verbeelding zou gaan spreken’, blikt de sportjournalist terug.

‘De Tour is een zakelijke affaire, maar de Giro, dat is vooral ook een brok cultuur. Als je zoiets in huis wil halen moet je het ook over die boeg gooien. Er was uiteindelijk een uitgebreid cultureel Festival di Gironingen: wielrennen en cultuur gingen hand in hand en is een goede combinatie', zegt Heuvelman.

Enkele dagen na het topsportcongres maakt Heuvelman een afspraak met de wethouder van sport in Groningen, Henk Pijlman. ‘Ik herinnerde hem aan de geuite wens voor een bijzonder sportspektakel in Stad. Nou, ik had wel een idee: laten we proberen de start van de Ronde van Italië naar Groningen te halen. Ik kreeg een blik van ongeloof terug, maar overtuigde hem dat er best mogelijkheden zijn om dat te realiseren.’

Heuvelman koppelt de invoering van de euro in 2002 aan de Girostart datzelfde jaar. ‘Dat zou een mooie gelegenheid zijn om de Europees getinte Giro van 1973, een hommage aan de zes landen die de Europese Gemeenschap hadden opgericht, nog eens over te doen. Maar dan wel met een volwaardig aandeel voor Nederland. Dat was toen niet het geval. Nederland moest het, na de start in het Belgische Verviers, doen met een stiefmoederlijke doortocht van amper twintig kilometer door Zuid-Limburg. België, Duitsland, Luxemburg en Frankrijk kregen daarentegen wel een substantieel deel van deze Eurokoek.’

Pijlman zegt zijn steun toe en zorgt dat ook het college zich achter de ambities van Heuvelman schaart. De eerste horde is genomen. De tweede is toenmalig UCI-voorzitter Hein Verbruggen. ‘Ook die werd soepeltjes genomen. Hij zorgde er voor dat we met een stevige Groninger delegatie welkom waren op het kantoor van Girodirecteur Carmine Castellano in Milaan. We hadden een verzilverde Groninger kraantjespot meegenomen en dat geschenk droeg bij aan een allerhartelijkste ontvangst. Castellano bleek ontvankelijk voor mijn idee voor weer een EuroGiro’, zegt Heuvelman.

De Groninger sportjournalist had intussen ook al nagedacht over de eerste etappe, na de proloog in de binnenstad. Van Groningen naar Münster, de stad van ‘vijand’ Bernhard von Galen, oftewel Bommen Berend, die de Stad in de zeventiende eeuw belegerde. ‘Historie doet het altijd goed in het uitzetten van routes in dit soort wielerkoersen. We sloten onze kennismaking af met een champagnetoast. Maar ik zag niettemin scepsis in Castellano's ogen. Ik zag hem denken: deze mensen zie ik waarschijnlijk nooit weer terug.’

Ook in Groningen stuit Heuvelman op terughoudendheid over zijn plan om de Giro naar Groningen te halen. ‘Er werd voornamelijk meewarig gelachen om dit plan. De woorden waanidee, luchtkasteel en mission impossible werden veel gebruikt. Maar er waren ook figuren die wel voor zo’n out-of-the-box-idee wilden gaan’, doelt Heuvelman op onder anderen Pijlman, Marten Kastermans, Michiel van der Zee, Robert Berting, Wim Mensen, Henk Bleker en Seerp Leistra.

‘Met hen werd een omvangrijke lobby opgestart’, vervolgt Heuvelman. ‘Een belangrijke verbindingsman in dit project was Ludo van Klooster, een Haagse freelancejournalist die vooral in het Italiaanse wielrennen werkzaam was en kind aan huis was bij de Girodirectie. Hij was een ware postillon d’amour.’

De lobby duurt vijf jaar en was volgens Heuvelman intensief. 'Het verlossende ja-woord gebeurde tijdens een persconferentie in Pescara, waar de 84ste Giro in 2001 op punt van beginnen stond. Met de blik op mij gericht zei Castellano: ‘Ik kan niet meer om Groningen heen. Deze man heeft mij tot in alle uithoeken van Italië achtervolgd.’'

De Groninger delegatie reisde daarna zo trots als een pauw richting het Vaticaan om de komst van de Giro te vieren met een audiëntie bij Paus Johannes Paulus II.

Terugblikkend vindt Heuvelman (74) dat Gironingen een festival werd zoals het was bedacht. ‘Bruisend, met alles erop en eraan. Niet alleen dankzij de komst van wielergrootheden als Marco Pantani, Mario Cipollini, Paolo Savoldelli en Michael Boogerd, maar ook met de komst van grote artiesten zoals Zuchero en Ernst Daniël Smid. Toen de karavaan, gezegend door bisschop Eijk, zuidwaarts was getrokken, kopte de beroemde roze krant Gazzetta dello Sport: Grazie Groningen!’

Toenmalig Girodirecteur Castellano blikte in 2015 terug op de Giro-start in Groningen in zijn eigen boek Tutto il rosa della mia vita (al het roze uit mijn leven, verwijzend naar de roze kleur van de Giro-leiderstrui en van de organiserende krant Gazzetta dello Sport). Castellano was Girodirecteur van 1989 tot 2005. In een hoofdstuk over buitenlandse starts schrijft hij: ‘Ik heb me altijd laten inspireren door motieven met een zekere culturele of politieke relevantie en het economisch aspect altijd op het tweede plan gezet.’

Over Groningen schrijft Castellano: ‘Heel anders dan Athene (1996, red.) en ook dan Nice (1998, red.) dat de opening al heel lang wilde, maar vooral veel gecompliceerder was de situatie met het vertrek in Groningen, in het Noorden van Nederland. Het streelde mijn trots dat de Giro zelfs gewild was in zo’n ver land, maar ik had grote twijfels over de realisering ervan. Ik kon niet een of twee etappes in Groningen laten rijden en dan terug naar Italië, dus ik zei hen nog wat steden in de buurt te zoeken voor een etappe en ook dichter bij ons, van waaruit we terug konden. Punctueel meldden journalist Ludo van Klooster en zijn Hollandse vrienden zich bij het WK in Verona 1999, waar ik wedstrijddirecteur was. Zij hadden de directeur van het Sportambt van Münster bij zich, de Duitse stad die zich aanbood voor de finish van de eerste etappe. De beslistheid van de groep bracht mij langzaam in de richting van het idee om een Giro door de eerste zes landen van de Europese Gemeenschap te maken, zeker toen ik bedacht dat in 2002 de euro zou worden ingevoerd.’

Heuvelman is ervan overtuigd dat het succes van Gironingen heeft bijgedragen om vaker buitenlands te gaan voor de Giro-organisatie. ‘Al met al is het een historisch evenement geweest: van luchtkasteel tot realiteit!’