SNN zwichtte voor druk ministerie met subsidiedebacle tot gevolg

Dat blijkt uit een interne evaluatie van het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN). SNN wijst daarin vooral het ministerie van Binnenlandse Zaken aan als verantwoordelijke voor het debacle. SNN zegt over zichzelf niet scherp en kritisch genoeg te zijn geweest. Bovendien was de gebruikte software niet op orde.

De evaluatie van het debacle laat bovendien zien dat regionale bestuurders te lang hebben gehoopt dat het kabinet extra subsidie beschikbaar zou stellen. De provincie gaf in een spoeddebat daags na de ‘beschamende vertoning’ aan moeizame onderhandelingen te hebben gevoerd met het Rijk voor extra geld, maar dat kwam er niet.

Al ruim van tevoren was bij alle betrokken partijen bekend dat er te weinig geld was om alle 53.000 gerechtigden de subsidie te geven: er was een tekort van zo’n tweehonderd miljoen euro. Toch zetten regionale bestuurders in november 2020 hun handtekening onder een akkoord met het Rijk waarin de subsidie werd geregeld.

Commissaris van de Koning en voorzitter van het bestuur van SNN René Paas noemt de hoop op extra geld uit Den Haag ‘misplaatste optimisme’. Volgens hem had SNN ‘op enig moment moeten zeggen: we kunnen het onder deze condities niet uitvoeren.’

Het was bij SNN al vroeg duidelijk dat er een ‘run’ op de regeling zou komen. Drie maanden lang heeft SNN deze zorg gedeeld met het Rijk, de betrokken gemeenten, de provincie Groningen en het SNN-bestuur. Maar het proces ging gewoon verder en alle betrokken partijen lieten het erop aankomen.

SNN zegt als uitvoerder van de regeling keer op keer geconfronteerd te zijn met voldongen feiten. Zo zou er zonder overleg door het ministerie van Binnenlandse Zaken zijn besloten dat subsidierondes werden samengevoegd, wat de startdatum werd en dat het principe ‘wie het eerst komt, wie het eerst maalt’ zou gelden.

Volgens SNN werd er zo ‘een onmogelijke context gecreëerd’ voor een goede uitvoering. SNN geeft ook aan dat het door de situatie onmogelijk was om een systematiek te vinden die tot ‘algemene tevredenheid’ had geleid. Het enige wat SNN nog voor elkaar heeft kunnen krijgen is de startdatum verschuiven van 1 januari naar 10 januari.

Maar SNN schoot zelf ook tekort, blijkt uit de evaluatie. Zo was de interne besluitvorming niet op orde en had het bestuur ‘scherper en kritischer’ moeten zijn op het contract met het opdrachtgevende ministerie. SNN nam een opdracht aan die ‘niet uitgevoerd kon worden’. ’Een kritische benadering van het contract en de wijzigingen van de voorwaarden waren op hun plaats geweest.’

Bovendien zocht SNN de oplossingen vooral in techniek en ICT, maar ook dat ging fout. Accountantsbureau KPMG heeft de gebruikte online-wachtrij onderzocht en constateert dat problemen hadden kunnen worden voorzien. ‘In de achteraf uitgevoerde evaluaties zijn diverse bevindingen zichtbaar geworden die ons inziens vooraf te voorzien zouden zijn geweest.’

Ook is de impact van de verwachte digitale toestroom van mensen onderschat en hebben zich online situaties voorgedaan die het principe ‘wie het eerst komt, wie het eerst maalt’ onrecht hebben gedaan. ‘Aanvragers zijn (soms onterecht) achterin de wachtrij geplaatst. Hierdoor is de conclusie dat het principe niet consequent is toegepast.’ Bovendien is er geen ‘integrale systeemtest’ gedaan, waardoor het op 10 januari misging.

SNN-directeur Marjan Dol steekt daarvoor de hand in eigen boezem. ‘Wij hebben hiervan geleerd’, zegt ze naar aanleiding van de evaluatie. ‘We werken in de toekomst dan ook niet meer met een wachtrijsysteem; 10 januari was daarmee een uitzonderlijke gebeurtenis.’

Dinsdagmiddag werd duidelijk dat huiseigenaren in het aardbevingsgebied die in januari buiten de boot zijn gevallen bij de 10.000 euro subsidie van SNN, kunnen vanaf 6 juli alsnog een aanvraag doen.