Beregeningsverbod? In Groningen voorlopig niet nodig
18 mei 2022, 18:40 • 6 minuten leestijd
Sinds maart is er in ons land nauwelijks regen van betekenis gevallen. Vooral in het oosten en het zuiden zijn de gevolgen merkbaar. Daar geldt op sommige plekken inmiddels een beregeningsverbod. In Groningen is zo'n verbod niet aan de orde. Voorlopig niet tenminste.
Dit voorjaar is er tot nu toe zo weinig neerslag gevallen dat het recorddroogtejaar 1976 in zicht komt, stelt de NOS vast na een rondgang langs de waterschappen. Maar er zijn wel grote regionale verschillen. Boeren in Oost- en Zuid-Nederland maken zich zorgen, vooral op de zandgronden. Door de aanhoudende droogte mogen zij hun akkers voorlopig niet of mondjesmaat beregenen. Het is nog afwachten wat er van de komende oogst terecht komt.
IJsselmeerbuffer
In Groningen is er in dit opzicht nog weinig aan de hand. Dat melden zowel waterschap Noorderzijlvest als Hunze en Aa's. Dat is onder meer te danken aan de buffer van het IJsselmeer. Van daaruit komt genoeg water deze kant op om de sloten en kanalen in onze provincie te vullen.
Daardoor kunnen ook de zandgronden in Oost-Groningen van ruim voldoende water worden voorzien. Het water uit het IJsselmeer stroomt via de sluis bij Dorkwerd naar de Veenkoloniën, legt hydroloog Harry Jager van Hunze en Aa's uit: 'Wij kunnen daar malen met maximaal twintig kuub water per seconde. We zitten nu op vijf kuub per seconde.'
Op peil
Bovendien hebben de buien, die begin deze week over het oosten van de provincie trokken. ook meegeholpen. Jager: 'Er werd inderdaad veel beregend. Sinds de onweersbuien van maandag is dat wat minder geworden. We zien dat met de vijf kuub, die we nu aanvoeren, het netjes op peil kunnen houden. We voeren eigenlijk iets meer aan dan we nodig hebben, zodat we morgenochtend ook even door kunnen spoelen, om het binnendringende zout weer naar buiten te brengen.'
Dat zout komt vanaf zee via het Eemskanaal de provincie binnen. Jager: 'Bij hoogwater komt iedere keer als er een schip wordt geschut bij de sluizen, een bak zout naar binnen. Dat moet er weer uit, want dat willen we niet in ons aanvoerwater hebben.'
Weersomslag
Alles bij elkaar maakt Jager zich voor de komende weken niet al te veel zorgen: 'Voor komende vrijdag wordt neerslag verwacht, vijf millimeter per dag. Als dat wordt voorspeld, dan kun je ervan uitgaan dat het echt wel gaat regenen. Al is het nog afwachten hoeveel er dan valt. Maar volgende week is er koeler weer, met iedere dag kans op wat neerslag.'
Ook voor de natuur vallen de gevolgen nog mee, zegt Jager: 'We zien wel dat de grondwaterstanden aan het dalen zijn - regen is dus welkom - maar het is echt nog niet extreem. We zitten nog niet in de buurt van beregeningsverboden. Als de voorspelde weersomslag doorzet, dan is er nog niks aan de hand.'
Drentsche Aa
Speciale aandacht behoeft Nationaal Park De Drentsche Aa. Dit natuurgebied heeft een beschermde status. Als daar het waterpeil zakt, kan dit niet zo maar worden aangevuld met water uit het IJsselmeer. Het binnenlaten van 'gebiedsvreemd water', zoals dat heet, zou de kwaliteit van het beekwater en daarmee de natuur van de Drentsche Aa aantasten.
Ook hier is nog voldoende water aanwezig, maar bij de ondiepere gedeelten begint het wel droog te worden, aldus Jager: 'Bomen zitten weer vol met het blad, gewassen komen op. Die vragen water uit de bodem, dus die trekken de grondwaterstand naar beneden. Die bovendien niet wordt aangevuld,'
Maaiveldniveau
Kan dat kwaad? 'Op dit moment nog niet. De vegetatie staat vooral in de beekdalen. Daar staat het water nog tot maaiveldniveau. Op de hogere zandgebieden, zoals het Balloërveld, zie je dat de bovengrond wel droog aan het worden is. Maar graaf je tien centimeter in de bodem, dan zit daar nog vochtige grond. Dus de planten hebben voldoende water.'
Drinkwatervoorziening
Niet alleen Hunze en Aa's, maar ook Waterbedrijf Groningen houdt het waterpeil in de Drentsche Aa goed in de gaten. Met reden, want het is een belangrijke bron voor de drinkwatervoorziening van Stad en Ommeland. 'We monitoren de waterstand en het debiet (zie kader, red.) het hele jaar door', zegt woordvoerder Wiejanda Moltmaker.
'Debiet
'Het debiet is het aantal kubieke meter water dat per uur op een bepaald punt door een rivier stroomt. In de Drentsche Aa kan dat sterk fluctueren, legt woordvoerder Wiejanda Moltmaker van Waterbedrijf Groningen uit: 'Van twintigduizend kuub per uur in de herfst en de winter, tegenover achthonderd kuub per uur in een droge zomerperiode. Twee weken geleden ging er 4200 kuub per uur doorheen. Momenteel is dat zo'n 2300 per uur. Dus wij zien wel dat de droogte effect heeft op de waterstand in de Drentsche Aa.'
'Het debiet is het aantal kubieke meter water dat per uur op een bepaald punt door een rivier stroomt. In de Drentsche Aa kan dat sterk fluctueren, legt woordvoerder Wiejanda Moltmaker van Waterbedrijf Groningen uit: 'Van twintigduizend kuub per uur in de herfst en de winter, tegenover achthonderd kuub per uur in een droge zomerperiode. Twee weken geleden ging er 4200 kuub per uur doorheen. Momenteel is dat zo'n 2300 per uur. Dus wij zien wel dat de droogte effect heeft op de waterstand in de Drentsche Aa.'
'Als de meetresultaten onder een bepaalde waarde schieten, dan kan het zo zijn dat we de inname van drinkwater uit de Drentsche Aa terugschroeven naar bijvoorbeeld 75 procent. Dat zullen we dan weer aanvullen door iets meer grondwater te gebruiken.'
'We hebben die ondergrens nog niet bereikt', zegt Moltmaker. 'Maar als dat zo doorgaat, dan zullen wij afschalen en wat minder drinkwater winnen uit de Drentsche Aa.' Het (eventuele) tekort wordt dan aangevuld met de grondwaterzuivering. 'Maar dat doen we liever niet; juist om de natuur in deze omgeving te beschermen.'
Besloten bekenstelsel
Dat is niet voor niets. Als het grondwaterpeil te veel daalt, kan dat schadelijk zijn voor de kwetsbare vegetatie in de Drentsche Aa. Bovendien is het oppervlaktewater uit de Drentsche Aa van zeer goede kwaliteit. Moltmaker: 'Dat komt omdat het een gesloten bekenstelsel is, waar niet op mag worden afgewaterd. Het oppervlaktewater is daardoor erg schoon en geschikt om drinkwater van te maken.'
De winning van het drinkwater uit de Drentsche Aa gebeurt bij De Punt. Moltmaker: 'In het verleden gebruikten we daarvoor grofweg voor tweede derde deel grondwater en voor een derde deel oppervlaktewater. Juist met het oog op de balans met de natuur doen we dat sinds 2014 andersom. Totaal leveren we circa elf tot twaalf miljard liter water vanuit De Punt aan de stad Groningen en omgeving.'
Regenton
In onze regio kan er voorlopig dus nog beregend en gesproeid worden. Maar dat is geen vrijbrief om de waterkraan onbeperkt open te zetten, manen zowel het waterschap als het waterbedrijf. Hydroloog Jager: 'Doe zuinig aan met water. Je tuin besproeien met kwalitatief hoog drinkwater is wel een beetje zonde. Gebruik daarvoor een regenton. En accepteer dat het af en toe droger is.'
Moltmaker sluit zich namens het waterbedrijf daarbij aan: 'Wees zuinig op ons water, het hele jaar door. Gebruik de waterbespaarknop van de wc, als het kan. Sta wat minder lang onder de douche. En inderdaad, als je dan de tuin besproeit, doe het dan zoveel mogelijk met regenwater en ook niet op het heetst van de dag, maar juist in de avonduren, zodat het niet onnodig weer verdampt.'
