Werkgevers doen alles om personeel te vinden: 'Geld is niet zaligmakend'

Een serveerster op een terras in stad Groningen
Een serveerster op een terras in stad Groningen © Theo Sikkema/RTV Noord
Het piept en kraakt op de arbeidsmarkt. Of het nu de zorg, het onderwijs, de bouw, de techniek, het transport of een andere sector betreft, werkgevers wringen zich in bochten om medewerkers te vinden. Wie nu solliciteert heeft het voor het zeggen.
Arien Huijssoon kan per direct enkele tientallen mensen plaatsen. ‘En de kandidaat is aan zet’, zegt de directeur van uitzendorganisatie HS Werkt uit Kiel-Windeweer. ‘Zeker de wat grotere organisaties met meer verschillende functies halen eerst mensen binnen en kijken dan wel of ze iets passends voor ze kunnen maken.’
Huijssoon ziet het in alle sectoren waar haar bedrijf actief is; in de bouw, in de metaal, infra: eerst maar in gesprek, denkt menig werkgever nu. De potentiële werknemer kan zijn wensen en vaardigheden op tafel leggen en de werkgever kijkt vervolgens wel of werkzaamheden, uren, arbeidsvoorwaarden en verdiensten passend gemaakt kunnen worden.
De machtsverhouding op arbeidsmarkt is verschoven, in het voordeel van de werknemer.

Niet langer krampachtig nieuwe mensen trekken

Huijssoon ziet ook een andere trend: bedrijven die niet langer krampachtig proberen om nieuwe mensen te trekken, maar zich neerleggen bij de situatie: ‘Ze willen niet meer de stress en kosten van het per se willen groeien. Ze hebben een stabiele groep medewerkers waarvan ze weten wat die kunnen, en ze maken daarmee pas op de plaats. Zo houden zij en hun medewerkers hun werkplezier.’

Niet te weinig mensen, maar te veel werk

Hoe nijpend het tekort is, blijkt uit de verhouding tussen het aantal werklozen en het aantal vacatures: landelijk zijn op iedere honderd werklozen momenteel 133 banen te vervullen. Een extreem tekort dat in geen vijftig jaar is gezien.
Maar eigenlijk zit het zo: er zijn niet te weinig mensen, er is teveel werk.
Voor een deel zorgt de vergrijzing voor een aanhoudende uitstroom van personeel. Ook zijn tijdens corona veel arbeidsmigranten naar hun thuisland vertrokken. Maar wat we nu vooral zien, is het naijl-effect van corona. Na de lockdown gingen allerlei bedrijven tegelijk open, met dringend behoefte aan mensen. Ook trokken consumenten na het einde van de lockdown flink de portemonnee.
Bovendien zijn dankzij coronasteun veel bedrijven overeind gebleven die anders kopje onder zouden zijn gegaan. Mensen die bij die ‘zombiebedrijven’ werken zijn niet beschikbaar voor wel rendabele ondernemingen.

'Krapte duurt wel even'

Meer werken door parttimers, betere kinderopvang of het inzetten van arbeidsmigranten worden voor de korte termijn als oplossingen aangedragen. Maar het Centraal Planbureau (CPB) waarschuwt: de krapte zal nog wel een tijd voortduren. Pas wanneer bedrijven in grotere getale failliet gaan, kan de situatie echt veranderen. Pas dan komen er meer mensen beschikbaar.
We hebben zeker dertig vacatures. Daarom hebben we onze recruitmentafdeling verdubbeld
Gerrit Hes - directeur Reining transport

Half miljoen chauffeurs tekort

Directeur Gerrit Hes van Reining Transport in Hoogezand loopt al sinds 1980 mee in de branche, maar een situatie als nu heeft hij nog niet meegemaakt. ‘We hebben zeker dertig vacatures. Om er iets aan te doen hebben we onze recruitmentafdeling verdubbeld naar acht medewerkers.’
Het is een uitdaging van jewelste, want Europa kent een tekort van een half miljoen chauffeurs, truckers uit eigen land willen niet meer lang van huis, het chauffeursbestand is vergrijsd en jonge aanwas is er nauwelijks. Tot voor kort werden chauffeurs uit Oost-Europese landen gehaald, maar door de toenemende welvaart droogt die stroom op.
Dus ziet Reining zich gedwongen het over een andere boeg te gooien. Het bedrijf onderzoekt vervoer per spoor en wil langere vrachtwagens inzetten, wat momenteel nog lastig is vanwege verschil in regels per land.
Verder probeert Reining het chauffeursbestaan te veraangenamen. Het transportbedrijf rijdt daarom kortere routes met Zwitserland als verste bestemming. En in landen als Duitsland heeft Reining steunpunten ingericht waar chauffeurs kunnen koken, wassen en overnachten. Hes: ‘We moeten goed voor onze mensen zorgen en willen de rol van sociale werkgever zo goed mogelijk invullen.’
De bouwput bij werkzaamheden bij het Hoofdstation in Groningen
De bouwput bij werkzaamheden bij het Hoofdstation in Groningen © Theo Sikkema/RTV Noord

Meer loon niet zaligmakend

Vakbonden en een linkse partij als de SP vinden dat werkgevers zich achter de oren moeten krabben en moeten nadenken over een hoger loon en betere arbeidsvoorwaarden.
Maar meer betalen of een bonus bieden voor nieuwe werknemers lost het probleem van het tekort beslist niet op, stelt Pascal Bouwman van uitzendorganisatie Abiant. ‘Stel dat we tien techneuten lokken met een bonus van bedrijf A en naar bedrijf B. Uiteindelijk maak je de problemen alleen maar groter.’
Het tekort is zeker op de korte termijn niet op te lossen, aldus Bouwman: ‘Er zijn gewoon te weinig mensen.’ Bouwman ziet wel wat in de inzet van arbeidsmigranten en ook zou het volgens hem helpen wanneer mensen met een uitkering meer van hun bijverdiensten mogen houden.
Om toch wat te doen heeft Abiant de bemiddelingsmachine in een wat hogere versnelling gezet. Alles en iedereen in het Abiant-netwerk wordt ingeschakeld. Bouwman: ‘We zijn ook op zoek gegaan naar mensen die een carrièreswitch willen en we hebben sinds kort een afdeling ‘werk en leren’ voor omscholing en opleidingen.’
Het komt voor dat we opdrachten moeten afwijzen
Jan Emmo Hut - directeur Bouwbedrijf Kooi

Vacatures in het hele bedrijf

Bij bouwbedrijf Kooi in Appingedam heeft directeur Jan Emmo Hut werk voor enkele tientallen mensen. ‘Timmerlieden, uitvoerders, werkvoorbereiders, calculatoren, projectleiders; door de volle breedte in het bedrijf zijn we op zoek. Bij het aannemen van werk moeten we dus heel goed rekening houden met het aantal mensen dat we hebben. Het komt dus voor dat we opdrachten moeten afwijzen.’
Soms lukt het om een onderaannemer in te schakelen, en Kooi werkt meer met uitzendpersoneel. Hut: ‘We proberen mensen aan ons te binden. Geld is daarbij niet zaligmakend, je moet ervoor zorgen dat personeel graag bij je wil werken, daar steken we veel tijd en energie in.’
Inzet van arbeidsmigranten zou personeelsschaarste voor een deel kunnen wegnemen, meent ook Hut. Daarnaast moet er volgens Hut serieus werk worden gemaakt van de instroom van jongeren in de bouw, iets dat ondanks pogingen daartoe tot nog toe niet echt van de grond komt.

Zelf mensen opleiden

Witec in Stadskanaal heeft jaren geleden geanticipeerd op personeelsschaarste door zelf mensen uit de regio op te leiden. Dat is volgens directeur Eric Vos van het snelgroeiende hightech-metaalbedrijf een van de beste methoden. Ook al kost het hem een paar ton per jaar aan opleidingen.
Witec heeft ook een docent van een ROC aangetrokken om jongeren uit de Beroepsbegeleidende Leerweg (BBL) beter te ondersteunen. Ze krijgen één dag per week een interne Witec-opleiding, werken er drie dagen en ze gaan nog een dag naar school.
Vos zou daarbij graag mensen vanuit andere beroepen naar de metaal willen trekken, maar dat blijkt al tijden een moeilijk verhaal.
Zeventig procent van de horecabedrijven heeft momenteel wel een vacature
Jan Bas van Aalderen, horeca-eigenaar

Ook in de horeca is het aanpoten

Waar het met het werven van personeel ook niet bepaald soepel gaat is in de horeca, een sector die in coronatijd veel mensen kwijt is geraakt. Jan Bas van Aalderen is bestuurslid van Koninklijke Horeca Nederland en heeft meerdere horecazaken in Groningen. ‘Met name in de keuken is het een probleem. Zo’n zeventig procent van de horecabedrijven heeft er momenteel wel een vacature.’
Van Aalderen ziet veel in samenwerken. ‘Ondernemers moeten met elkaar aan het imago van de horeca werken.’
Daarnaast verwacht de horecaman veel van het project Generation Hospitality. Horecabedrijven, provincie Groningen en opleiders werken samen om gastvrijheid in de regio naar een hoger niveau te brengen. ‘We zien gelukkig weer meer aanmeldingen bij koksopleidingen. Het gaat de goeie kant op, maar we zullen als werkgevers meer tijd vrij moeten maken om het juiste personeel op de juiste plek te krijgen en mensen te koesteren.’