Vorig jaar meer meldingen van discriminatie in het Noorden dan in 2020

Dat blijkt uit cijfers van de Monitor Discriminatie Noord-Nederland.

Het vaakst ging het om discriminatie op basis van afkomst en/of huidskleur. Bij de politie kwamen daarnaast in verhouding veel meldingen binnen van discriminatie vanwege seksuele voorkeur, terwijl het Meldpunt Discriminatie ook veel meldingen kreeg op basis van handicap.

Opvallend is dat het aantal discriminatiesituaties waarbij het Meldpunt Discriminatie tot actie over ging is afgenomen. Het gaat dan bijvoorbeeld om bemiddeling of het bijstaan van mensen in procedures.

Volgens Niek Peters, directeur van het Discriminatie Meldpunt Groningen heeft dat voor een groot deel te maken met corona. 'In de coronaperiode zijn meer meldingen binnengekomen van mensen die zich door de coronamaatregelen in hun vrijheid beperkt voelden, bijvoorbeeld omdat ze vrijwillig geen vaccin namen. In die gevallen is er sprake discriminatie op niet wettelijke gronden. Dat betekent dat er in juridische zin geen sprake is van discriminatie, waardoor we geen stappen kunnen ondernemen.'

Discriminatie op niet wettelijke gronden klinkt ingewikkeld. Want in Artikel 1 van de Grondwet staat toch duidelijk dat geen enkele vorm van discriminatie is toegestaan? 'Dat klopt', legt Peters uit. 'De grondwet geeft in feite de normen en waarden van het land weer. Maar in tegenstelling tot andere landen is het in Nederland niet mogelijk dat rechters toetsen aan de grondwet. We hebben geen Grondwettelijk Hof.' Dat betekent dat als je gediscrimineerd wordt en je verwijst naar Artikel 1 van de Grondwet, de rechter niets voor je kan doen.

Daarom is er specifieke wet gemaakt met een concrete uitwerking van het verbod op discriminatie, die wél door de rechter kan worden getoetst. Daarin staat onder meer dat je niet mag discrimineren op basis van onder meer huidskleur, handicap, ziekte, leeftijd, seksuele geaardheid, leeftijd, levensovertuiging. Maar discriminatie op basis van bijvoorbeeld sociale status, opleidingsniveau of uiterlijke kenmerken zoals tatoeages, en ook vaccinatiestatus zijn volgens Peters niet in die wet opgenomen. 'Dat betekent dat je in die gevallen niet wettelijk beschermd bent tegen discriminatie.'

Toch maakt dat volgens Peters niet uit voor het gevoel van mensen. 'Voor iemand die discriminatie meemaakt is dat altijd vervelend.' Zelf kent hij wel een voorbeeld van iemand die niet is aangenomen bij een werkgever omdat diegene tatoeages had. 'Zo iemand meldde dat bij ons. In zo'n geval gaan we wel in gesprek met de werkgever om hun kant van het verhaal te horen. We gaan dus uit van het gevoel van mensen.'

Peters benadrukt dat het Meldpunt Discriminatie een onafhankelijke organisatie is. 'We zijn geen advocaten. Als we een melding krijgen van discriminatie dan gaan we ook in gesprek met de partij die zou discrimineren. We horen dan beide kanten van het verhaal en krijgen een scherp beeld of er sprake is van wettelijke discriminatie of niet. Een tweede stap kan dan zijn dat beide partijen in gesprek gaan, waar wij bij bemiddelen.'

In sommige gevallen komt het ook tot een procedure, bijvoorbeeld bij de rechtbank of een klachtencommissie van een bedrijf of organisatie, al komt een rechtszaak niet zo vaak voor. Peters: 'Discriminatie is moeilijk te bewijzen. Bovendien zijn in zulke situaties de onderlinge relaties zo vertroebeld, dat we dat al eerder proberen te voorkomen.'

Tot slot nog een opvallend detail. In 2021 zijn er vijf meldingen geweest van mensen die zijn gediscrimineerd omdat ze Fries spraken. 'Die discriminatiegrond is wettelijk vastgelegd, omdat Fries een officiële taal is', legt Peters uit. Het Gronings is dat niet, waardoor je volgens hem niet wettelijk beschermd bent als je gediscrimineerd wordt omdat je Gronings praat.