Poolonderzoeker Loonen emotioneel over klimaatverandering: 'Ik voel me machteloos'

Het is voor Loonen (61) de 33ste keer dat hij naar de eilandengroep in de Noordelijke IJszee reist om daar onderzoek te gaan doen, naar onder meer een kolonie brandganzen die hij al jaren volgt. Dit jaar staat er, net als zeven jaar geleden, ook een expeditie naar de oostkant van Spitsbergen op het programma.

De koffers staan klaar in de Harense huiskamer van Loonen. Via een tussenstop in Noorwegen reist hij naar Lonyearbyen, de hoofdstad van Spitsbergen, om vanaf daar met een klein vliegtuig naar het poolstation van de RUG in Ny-Ålesund te vliegen. Hij komt daar woensdagavond aan.

Samen met wetenschappers uit de hele wereld bestudeert hij daar de flora en fauna. De focus van Loonen ligt vooral op een kolonie brandganzen, die overwintert in Schotland en in de zomer naar Spitsbergen komt. Drieduizend ganzen van die kolonie zijn door Loonen en zijn team in de afgelopen jaren geringd zodat ze gevolgd kunnen worden in hun doen en laten.

Daarnaast reist Loonen komende zomer met een schip vol wetenschappers, journalisten en andere geïnteresseerden (waaronder acteur Ramsey Nasr) naar oostkant van de eilandengroep in de Noordelijke IJszee, waar het door de golfstroom zo'n vijf graden kouder is dan aan de westkant van Spitsbergen. Dat deed hij zeven jaar geleden ook. 'Bij Ny-Ålesund zijn de gevolgen van de opwarming van de aarde al jaren goed merkbaar', zegt Loonen. 'Ik heb sommige gletsjers drie kilometer korter zien worden. We willen nu in kaart brengen wat de gevolgen aan de andere kant van Spistbergen zijn, de situatie vergelijken met die van zeven jaar geleden.'

De gevolgen van de klimaatverandering zijn in het poolgebied extra goed zichtbaar, omdat daar ijs verdwijnt en het water dat bloot komt te liggen het jaar rond warmte kan blijven afgeven aan de atmosfeer. De temperatuurstijging kan daardoor vier keer zo snel gaan dan in bijvoorbeeld Nederland.

'De Noordpool zoals die was krijgen we niet meer terug', zegt Loonen.

De wetenschapper kan emotioneel worden over de veranderingen die plaatsvinden in het poolgebied. Zoals zaterdag 4 juni, toen hij tijdens een live-uitzending van het NPO Radio 2 programma 'Spijkers met Koppen' in huilen uitbarstte toen hij vertelde over zijn komende reis.

'Ik ben een huilebalk', zegt Loonen. 'De klimaatverandering gaat me aan het hart. En ik was vermoeid van een drukke week. Er kwam meer emotie uit dan ik had gewild. Het heeft er ook mee te maken dat ik me machteloos voel. Ik zou zo graag willen dat we sneller tot actie kwamen.'