Groningen Airport Eelde: 'Het is nu of nooit'

Ze zei niet teleurgesteld te zijn, maar de toon van directeur Meiltje de Groot verraadde haar gevoel. De hoogste baas van Groningen Airport Eelde baalde stevig van het feit dat reisorganisatie TUI te elfder ure ervoor koos vluchten te verplaatsen naar Rotterdam The Hague Airport en het Belgische Luik. De Groot en TUI wezen eerder deze week naar het ministerie van Infrastructuur, dat niet wilde meewerken aan het verruimen van de openingstijden van de luchthaven, zodat een drietal vluchten na elf uur ‘s avonds kon landen op de luchthaven.

Het gevoel: Eelde loopt 25 vluchten per week mis, zo’n drie tot vijf extra per dag. Die vluchten en inkomsten had de luchthaven goed kunnen gebruiken, want de onzekerheid rond de noordelijke luchthaven is een issue. Provinciale Staten van Groningen en Drenthe hebben Eelde een tijdelijk krediet gegeven om de begrotingen van dit jaar en volgend jaar rond te krijgen, maar de financiële toekomst van Eelde is nog niet afgedekt.

De provincies willen dat het Rijk garant staat voor een jaarlijkse bijdrage van 6 tot 8 miljoen euro per jaar, maar minister Mark Harbers kaatst de bal terug en wil dat, in ruil voor een eventuele bijdrage, de provincies garant staan voor de verliezen. Met andere woorden: door dit politieke pingpongen is een structurele oplossing voor Eelde nog ver weg.

In de luchtvaartsector zelf wordt Eelde vooral beschouwd als een vliegveld voor opleidingen en vakantievluchten.

'Eelde is toch wel het lelijke eendje onder de luchthavens in Nederland’, zegt Yteke de Jong, de luchtvaartspecialist van De Telegraaf die de luchtvaart sinds tien jaar volgt. ‘Eelde is belangrijk voor de opleiding van piloten, voert vakantievluchten uit, en dat is het dan ook wel.’

De chaos rond Schiphol en het kabinetsbesluit waarbij Schiphol moet krimpen, kan volgens De Jong wel een kans zijn, al ziet ze tot dusverre weinig verandering. ‘In de discussie rond het verplaatsen van vluchten naar Eelde hoor ik in de sector zelf de optie Eelde eigenlijk niet terug. Dat is voor mij een mysterie. Ik heb me altijd verbaasd dat Eelde niet meer tot ontwikkeling is gekomen. Het is mij een raadsel waarom dat niet is gelukt.’

Want, zo erkent ook De Jong, de omstandigheden waarin de luchtvaartbranche in Nederland verkeert zijn historisch te noemen. ‘De krimp van Schiphol is ongekend. Ik verwacht wel dat daar nog een juridische strijd over losbarst.’ De voortdurende onzekerheid rond vliegen vanuit Nederland biedt mogelijk perspectief voor Eelde, waar nog ruimte is voor groei tot een miljoen passagiers.

Of die ruimte benut gaat worden, vraagt luchtvaartspecialist Joris Melkert van de TU in Delft zich af. ‘Eelde heeft inderdaad de meeste groeiruimte. Aan de andere kant, Schiphol zoekt oplossingen voor 75 vluchten per dag. Eelde kan wel een deel van de oplossing bieden, maar de vraag op de lange termijn is: wíllen mensen wel vanaf Groningen vertrekken? Zijn ze bereid om in plaats van vanaf Schiphol te reizen nog door te rijden naar het noorden om vanaf Eelde te vliegen?’

Luchtvaartspecialisten als Melkert gaan uit van een belangrijk gegeven: het verzorgingsgebied. Met zo’n 1,8 miljoen inwoners in Groningen, Friesland en Drenthe is het achterland voor Eelde relatief klein, erkent ook luchtvaarteconoom Eric Pels van de Vrije Universiteit Amsterdam

‘Misschien dat op korte termijn een aantal vakantievluchten kan uitwijken naar Eelde’, laat hij weten. ‘Op de lange termijn is het de vraag of dat blijft gebeuren: de grote massa zit niet in Groningen. Als de regio zelf niet voldoende vraag creëert en de reizigers niet op lange rijtijden zitten te wachten, dan is het op lange termijn geen optie. Nu lijkt het een optie, de afweging is een paar uur in de rij op Schiphol of een langere rijtijd naar Eelde, maar op termijn zullen passagiers kijken naar andere alternatieven.’

En toch. Wanneer Schiphol krimpt, Lelystad niet opengaat en de te verwachten vraag naar vliegen toeneemt, moet Eelde toch extra bestemmingen binnen kunnen hengelen? Gedeputeerde IJzebrand Rijzebol (CDA) ziet die kans in elk geval wel.

‘Ik zie nadrukkelijk ruimte voor passagiersgroei, binnen de bestaande vergunning’, zegt hij. ‘Die zegt dat Eelde kan groeien tot één miljoen passagiers. Eelde heeft een goede naam, bedrijven als Google en Shine Medical zijn blij met Eelde. En wanneer je een peiling onder Groningers en Drenten houdt, denk ik dat meer dan de helft van de inwoners blij is met een luchthaven als Groningen Airport Eelde.’

De provincies Groningen en Drenthe gaven directeur Meiltje de Groot bij haar aantreden de opdracht om flink te verduurzamen. Het gevolg: Eelde probeert voorop te lopen als het om elektrisch vliegen gaat en De Groot heeft er hoge verwachtingen van. Het boegbeeld van Eelde denkt dat deze mijlpaal voor passagiersvluchten in 2028 kan worden gehaald.

Of Eelde dat als luchthaven gaat halen, is nog onzeker. Gedeputeerde Rijzebol ziet een andere uitdaging opdoemen voor de luchthaven. De financiën zijn tot 2023 afgedekt, het Rijk wil de zogeheten NEDAB-kosten, de kosten voor douane en brandweer, nog niet op tafel leggen. Integendeel: minister Harbers verlangt juist een garantstelling van de provincies Groningen en Drenthe. Rijzebol voorziet het gevaar van deze onzekerheid. ‘Groningen Airport Eelde zou komend voorjaar wel eens een belangrijk thema tijdens de verkiezingen kunnen zijn…’

Dat voorziet ook Dries Zwart, de voorman van de Partij voor het Noorden. Hij nam afgelopen woensdag al een voorschotje op deze Statenverkiezingen. Hij vindt dat Rijzebol als verantwoordelijk bestuurder harder moet lopen. Mocht het dan alsnog niet lukken, is het voorbij, zegt hij.

‘College, doe alsjeblieft iets voor Groningen Airport Eelde’, aldus Zwart. ‘We willen Eelde graag openhouden. Schiphol moet krimpen, we hebben nu de kans. Als we het nu niet voor elkaar krijgen, dan lukt het niet meer. In dat geval moeten we Eelde inderdaad maar dichtgooien.’