Het slavernijverleden van Groningen: 'Niet langer de ver-van-mijn-bed-show'

“Mooi he?’, zeggen de medewerkers van het Museum aan de A in de Stad in het voorbijgaan.

‘Ja, echt heel mooi, een stuk professioneler en een hele mooie tentoonstelling.’

De trots straalt van de medewerkers af.

Wat vroeger het Noordelijk Scheepvaart Museum was, heet tegenwoordig het Museum aan de A. En niet alleen de naam is veranderd. De inhoud is dat ook.

'We willen een museum zijn dat een meerstemmig geluid laat horen en dat als ontmoetingsplek ruimte biedt aan de vele gemeenschappen in de hele provincie. We worden een museum ván, vóór en dóór Groningers', zegt Nicolette Bartelink, de nieuwe directeur.

Een eerste stap in deze nieuwe koers is de tentoonstelling 'Slavernij en de Groningers?', die op het ogenblik te zien is in het museum. Samensteller van de tentoonstelling is Annet van der Meer.

We kunnen het ons tegenwoordig niet meer voorstellen, maar een aantal eeuwen geleden waren stad en provincie Groningen aandeelhouder van de West-Indische compagnie en daardoor ook betrokken bij de slavenhandel en het kolonialisme. Ruim 30.000 slaven werden 'door ons' van Afrika naar de Amerika's vervoerd. En duizenden Groningers voeren als matroos of soldaat mee op de schepen van de Oost- en West-Indische compagnie.

Samensteller Annet van der Meer: 'Het Groninger slavernijverleden is lange tijd een onderbelicht verhaal geweest. We willen de bezoekers nu verleiden om hier bij stil te staan, zodat het niet langer een ver-van-mijn-bed-show is'.

Toen in 1621 de West-Indische Compagnie (WIC) werd opgericht, zetten de Groningers alles op alles om daar mede-aandeelhouder van te worden. Later ging de WIC zich ook bezighouden met de slavenhandel: zo raakten Groningers ook daar bij betrokken.

Uit recent onderzoek blijkt dat er ook veel meer Groningse betrokkenheid is geweest bij de Oost-Indische Compagnie. De twee bedrijven vervoerden goederen en mensen van Nederland naar de andere kant van de wereld en omgekeerd. Zo vinden we overal op de wereld nog kleine stukjes Nederland. In ons land vinden we mensen die door bemoeienis van de VOC en de WIC met hun voorouders in Nederland terecht zijn gekomen.

Samensteller Annet van der Meer sprak voor de samenstelling van de tentoonstelling met veel mensen. Eén van hen is adviseur en programmeur Charles Goudsmit. 'Groningers moeten dit komen bekijken omdat dit een gezamenlijk verhaal is. Slavernij en discriminatie zijn een systeem waar iedereen in gevangen zit, ook de slavenhouder en de planter. En om te kunnen reflecteren op het heden moet je het verleden kennen en dat wordt verteld op deze tentoonstelling'.

De tentoonstelling belicht verschillende aspecten van de slavenhandel, de slavernij en het kolonialisme, en de Groningse betrokkenheid daar bij. Maar net zoals Groningers betrokken waren bij de slavenhandel en de slavernij, zo waren zij óók betrokken bij de strijd voor de afschaffing daarvan.

De Groninger boer Marten Douwes Teenstra werkte en woonde een aantal jaren in Suriname en maakte daar een aantal gruwelijkheden mee. Bij zijn terugkeer in Groningen schreef hij er een boek over en streed de rest van zijn leven voor de afschaffing van de slavernij.

Ook dit is een onderdeel van de tentoonstelling Slavernij en de Groningers? die te zien is tot 8 januari 2023.