'Het is tijd dat de menselijke aanpak centraal komt te staan'
11 juli 2022, 18:42 • 3 minuten leestijd
De bewoner centraal, ruimhartig of maatwerk. Het zijn termen die veel inwoners van het aardbevingsgebied niet meer kunnen aanhoren, omdat ze er in de praktijk niets of onvoldoende van merken. Maar met de ondertekening van een sociaal handvest moet daar nu écht verandering in komen.
Het sociaal handvest is een initiatief van de Groninger Bodem Beweging, het Groninger Gasberaad en Vereniging Eigen Huis. Zij willen op die manier meer oog voor het perspectief van inwoners afdwingen bij beleidskeuzes en de uitvoering van de versterking en schadeafhandeling.
Omslag in de aanpak
Het handvest moet de inwoners voorop zetten bij de aanpak van de gaswinningsproblematiek. Na veel onderzoeken, debatten en procedures is dat nog altijd onvoldoende het geval, zeggen de drie bewonersorganisaties. 'Het is nodig dat er een omslag in de aanpak komt en dat de menselijke maat centraal komt te staan.'
Het sociaal handvest is ondertekend door staatssecretaris Hans Vijlbrief (D66) van Mijnbouw, de provincie en de aardbevingsgemeenten, uitvoeringsorganisaties Nationaal Coördinator Groningen en Instituut Mijnbouwschade Groningen en de bewonersorganisaties Groninger Bodem Beweging, Groningen Gasberaad en Vereniging Eigen Huis.
Ik hoop en verwacht dat het geen lege huls blijkt
Oud-voorzitter Jelle van der Knoop van de Groninger Bodem Beweging is enkele jaren geleden gestart met het sociaal handvest. Hij noemt de ondertekening een gedenkwaardig moment. 'Het is voor het eerst dat er een overeenkomst door de maatschappelijke organisaties en door de overheid getekend wordt met randvoorwaarden voor het beleid vanuit het perspectief van de burger. Ik hoop en verwacht dat het geen lege huls blijkt.'
Twaalf uitgangspunten
In het sociaal handvest geven de Groninger Bodem Beweging, het Gasberaad en Vereniging Eigen Huis aan met welke uitgangspunten de problemen in Groningen moeten worden aangepakt om het vertrouwen van de bewoners terug te winnen. In totaal zijn er twaalf uitgangspunten waar al het beleid op getoetst moet worden en de overheid heeft zich daar nu dus aan verbonden.
De twaalf uitgangspunten
1. Herstel van vertrouwen staat bovenaan de agenda;
2. Verplaats je bij het maken en uitvoeren van beleid in het perspectief van de bewoners; zij hebben niet om de gaswinningsproblemen gevraagd;
3. Wees open en eerlijk over alle (voorgenomen) versterkingsplannen, bied hulp bij het maken van keuzes en zorg voor een evenwichtige aanpak binnen wijk of dorp;
4. Ontzorg bewoners – die dit wensen – door problemen rond schadeherstel en versterking integraal aan te pakken en af te handelen onder centrale regie;
5. Geef bij elke beleidskeuze bij de afhandeling van schade en versterking prioriteit aan de impact die deze heeft op de snelheid van de afhandeling;
6. Beperk het schadeherstel niet tot waar de NAM direct aansprakelijk voor is, maar maak woningen tevens meer bevingsbestendig;
7. Uitgangspunt is het wettelijk bewijsvermoeden dat als doel heeft door omkering van de bewijslast, de positie van de bewoners bij de afhandeling van schade te versterken;
8. Bewoners behoren ruim voldoende tijd te krijgen bij het nemen van ingrijpende besluiten; in dat verband dienen de uitvoeringsorganisaties flexibel met deadlines voor bewoners in procedures om te gaan;
9. Beperk administratief geregel, overleg en procedures met instanties tot een minimum ter voorkoming van overlast voor bewoners;
10. Ondersteun bewoners waar mogelijk in het voorkomen van nadelige fiscale gevolgen van het ontvangen van schadevergoedingen en subsidies;
11. Licht bewoners goed in over juridische aspecten van besluiten van instanties en stel hen in staat juridisch advies en ondersteuning te krijgen;
12. Van de overheid mag worden verlangd dat zij alles in het werk stelt om Groningen weer leefbaar te maken en een duurzaam economisch perspectief te geven.
1. Herstel van vertrouwen staat bovenaan de agenda;
2. Verplaats je bij het maken en uitvoeren van beleid in het perspectief van de bewoners; zij hebben niet om de gaswinningsproblemen gevraagd;
3. Wees open en eerlijk over alle (voorgenomen) versterkingsplannen, bied hulp bij het maken van keuzes en zorg voor een evenwichtige aanpak binnen wijk of dorp;
4. Ontzorg bewoners – die dit wensen – door problemen rond schadeherstel en versterking integraal aan te pakken en af te handelen onder centrale regie;
5. Geef bij elke beleidskeuze bij de afhandeling van schade en versterking prioriteit aan de impact die deze heeft op de snelheid van de afhandeling;
6. Beperk het schadeherstel niet tot waar de NAM direct aansprakelijk voor is, maar maak woningen tevens meer bevingsbestendig;
7. Uitgangspunt is het wettelijk bewijsvermoeden dat als doel heeft door omkering van de bewijslast, de positie van de bewoners bij de afhandeling van schade te versterken;
8. Bewoners behoren ruim voldoende tijd te krijgen bij het nemen van ingrijpende besluiten; in dat verband dienen de uitvoeringsorganisaties flexibel met deadlines voor bewoners in procedures om te gaan;
9. Beperk administratief geregel, overleg en procedures met instanties tot een minimum ter voorkoming van overlast voor bewoners;
10. Ondersteun bewoners waar mogelijk in het voorkomen van nadelige fiscale gevolgen van het ontvangen van schadevergoedingen en subsidies;
11. Licht bewoners goed in over juridische aspecten van besluiten van instanties en stel hen in staat juridisch advies en ondersteuning te krijgen;
12. Van de overheid mag worden verlangd dat zij alles in het werk stelt om Groningen weer leefbaar te maken en een duurzaam economisch perspectief te geven.
Vertrouwen terugbrengen
Met de ondertekening van het sociaal handvest willen de bewonersorganisaties de overheden er ook aan houden. 'Het is de toetssteen voor alle voornemens, besluiten en afspraken die gedupeerden raken. Van beleidsmakers mag vanaf nu worden verwacht dat zij hun beleid op deze uitgangspunten baseren. Het wordt tijd dat de Groninger voorop komt te staan.'
Hans Vijlbrief (D66) zette als staatssecretaris zijn handtekening namens het Rijk. 'In feite is dit papier niets waard als je niet doet wat hier staat', zegt hij. 'Ik was gisteren precies een halfjaar aan het werk op dit dossier en de hele ernstige verhalen raken me in merg en been. Ik hoop dat het ondertekenen hiervan door de overheid het signaal geeft dat ik mensen echt gehoord heb. Dit is de start van het vertrouwen terugbrengen.'
De huidige voorzitter van de GBB - Coert Fossen - is blij met de handtekening van Vijlbrief. 'De kern ligt bij menselijk perspectief en dat is altijd verdronken in regelgeving, geldzaken en juridische procedures. Nu hebben we iets waar we de overheid aan kunnen houden.'
