‘Noordelijke scheepsbouw kan weer wereldspeler worden’

De hybride Aasfjell op de werf van Royal Bodewes in Hoogezand
De hybride Aasfjell op de werf van Royal Bodewes in Hoogezand © Loek Mulder/RTV Noord
De noordelijke scheepsbouwsector heeft een gezamenlijk doel gevonden: hypermoderne, groene schepen bouwen.
Ruim twintig bedrijven hebben de handen ineen geslagen en een plan gemaakt om van de maritieme sector in de noordelijke provincies één groot innovatief cluster te maken, met het zwaartepunt in Groningen. Doel is ervoor zorgen dat de scheepsbouwsector een wereldspeler wordt in de bouw van innovatieve en milieuvriendelijke schepen.
De Green Maritime Coalition heeft een reeks uitgewerkte ideeën waarmee werven, reders en technische toeleveringsbedrijven aan de slag willen, daarbij ondersteund door mbo’s, de hogescholen in de regio en de Rijkuniversiteit Groningen.

Nieuwe technologie in de scheepbouw

Kartrekker van de plannen die woensdag werden gepresenteerd op de innovatiewerkplaats Entrance op Zernike Park is het bedrijf Conoship International, ooit door de noordelijke werven opgezet als scheepsontwerpbureau, maar nu zelfstandig.
Directeur ontwikkeling Guus van de Bles van Conoship prees bij de presentatie de hoogwaardige kennis bij de bedrijven in de regio. Maar de versnippering ervan maakt het volgens hem moeilijk de stap te zetten die nodig is.
Door de kennis bij elkaar te brengen, willen de bedrijven technologieën ontwikkelen en in schepen toepassen. Op die manier moet de stap gemaakt kunnen maken van varen op fossiele brandstoffen naar schoon varen op hernieuwbare energie. ‘Want er liggen enorme kansen in de energietransitie’, aldus Van de Bles.

Vloeistofbatteriijen, waterstof en CO2-afvang

Zo wordt er gewerkt aan vloeistofbatterijen voor elektrisch varen, aan de verdere ontwikkeling van de VentiFoil, een soort vliegtuigvleugel op het dek dat als zeil voor extra voortstuwing zorgt, en aan varen op waterstof.
Voor dat laatste heeft de Green Maritime Coalition de banden met de Amerikaanse fabrikant van elektrische vrachtwagens Hyzon aangehaald. De coalitie ziet kansen om de 320 kW hoogvermogen brandstofcellen die door Holthausen voor Hyzon in Hoogezand in vrachtwagens worden ingebouwd, toe te passen in schepen.
Ook de afvang en opslag van CO2 die ontstaat bij de dieselverbranding is zo’n groene technologie waar op wordt ingezet. ‘Door CO2 aan boord op te slaan en dat aan wal af te geven doen we perfecte zaken voor de atmosfeer’, schetste Van de Bles.
De nieuwe technieken moeten hun weg vinden naar vier zogeheten Proof of Concept-schepen, waarmee de noordelijke werven bouwervaring kunnen opdoen en innovaties verder kunnen testen.

Robotwerf

Daarnaast moet er werk worden gemaakt van een nieuwe manier van produceren op een gezamenlijke ’robotwerf’, een geautomatiseerde lasstraat. Nu wordt een schip nog gebouwd uit zo’n 500 losse stalen platen. Op de geplande robotwerf worden deze micro-panelen alvast gelast tot circa vijftig grotere onderdelen die naar de thuiswerf vervoerd worden. Het levert een flinke besparing op aan manuren. Als locatie werd Centraalstaal genoemd, maar dat bedrijf zegt zelf er geen mogelijkheden voor te zien en noemt de Eemshaven als geschikte locatie.
De verdere uitwerking van het plan voor de gezamenlijke robotwerf heeft ook de interesse aangejaagd onder de werven die samenwerken met collega-scheepsbouwers eerder niet zagen zitten. Diezelfde collega is immers ook een concurrent. En met een volle orderportefeuille ontbreekt de noodzaak van samenwerking. Van de Bles: ‘Het was een kwestie van: Ik doe pas mee als jij ook meedoet.’
Het waren vooral Royal Bodewes en Ferus Smit in Hoogezand die samenwerking niet erg hoog op hun lijstje hadden, maar nu wel zijn aangesloten bij de Green Maritime Coalition.
Scheepsbouw is banenmotor
Het belang van de maritieme sector voor de noordelijke regio is aanzienlijk. De jaaromzet van de ruim 100 maritieme bedrijven ligt rond de 1,3 miljard en ongeveer 4300 mensen hebben er een baan. Dat waren er ruim 20 jaar geleden trouwens nog 7000.

Duizenden schepen aan vervanging toe

De sector heeft hoge verwachtingen van de plannen, want de markt voor nieuwe zeeschepen is enorm. De kustvaartvloot in de Noord-Europese wateren, dat is de markt waar de werven hier vooral voor bouwen, is behoorlijk verouderd. Zeker de helft van de schepen is rond de twintig jaar oud en aan vervanging toe, schat directeur Egbert Vuursteen van het maritiem bedrijf Wagenborg.
Dat gaat volgens directeur Guus van de Bles van Conoship al snel om circa twee- tot drieduizend schepen die technisch niet meer goed voldoen en ook de strengere internationale milieu- en emissie-normen niet meer halen. Hoewel die vervangingsvraag al een tijdlang werd verwacht, bleven investeringen van reders in nieuwe schepen uit.
Daar komt nu merkbaar verandering in, zegt Van de Bles. Er liggen momenteel ‘enkele tientallen’ bouwopdrachten in de wachtkamer. Reders hebben de afgelopen twee jaar goede zaken gedaan en beschikken nu wel over geld om te investeren in nieuwe, groenere schepen.
Gedeputeerde IJzebrand Rijzebol reikt de cheque uit aan Guus van der Bles van Conoship
Gedeputeerde IJzebrand Rijzebol reikt de cheque uit aan Guus van der Bles van Conoship © Loek Mulder/RTV Noord

Europese subsidie

EZ-gedeputeerde IJzebrand Rijzebol is enthousiast over het Strategisch plan 2023 - 2030 van de Green Maritime Coalition en denkt dat de scheepsbouw zich kan ontwikkelen tot banenmotor. Hij reikte een cheque uit van 1,4 miljoen euro aan Europese EFRO-subsidie (Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling) aan Van de Bles als ondersteuning.
Maritime Board als aanjager
De Green Maritime Coalition vindt zijn wortels in de Groninger Maritime Board. Het initiatief daarvoor werd in 2019 genomen door toenmalig gedeputeerde Patrick Brouns. Hij zag de maritieme sector achteruit boeren na onder meer een aantal faillissementen. De sfeer was dat het vijf voor twaalf was voor de scheepsbouw in de regio. Samenwerkingsideeën, onder meer voor de gezamenlijke robotwerf en een financieringsfonds, moesten de sector er bovenop helpen. Het succes van de Groningen Maritime Board was beperkt.