Groningen wil een rol spelen in groene medicijnproductie: 'Te afhankelijk van Azië'
15 juli 2022, 12:00 • 5 minuten leestijd
Een groot deel van de productie van medicijnen is verdwenen naar China en andere landen in Azië. In Nederland bestaat de wens om op een duurzame manier weer zelf geneesmiddelen te maken, om minder afhankelijk te zijn van de buitenlandse fabrikanten. Dat is bovendien minder belastend voor het milieu.
Het project Pharma NL, met Groningse inbreng, heeft deze week definitief tachtig miljoen euro overheidsgeld toegewezen gekregen om hiermee aan de slag te gaan.
Pharma NL is een consortium van Campus Groningen, Life Cooperative in Groningen, de Universiteit van Leiden, het UMC Leiden, Pivot Park in Oss en FAST. Dat laatste is een samenwerking van de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Economische Zaken om nieuwe ontwikkelingen in de gezondheidszorg te bevorderen. Life Cooperative is een samenwerking tussen vijftig bedrijven in Nood-Nederland op het gebied van life science en gezondheid om ontwikkeling op het gebied van medicijnen, diagnostiek en medische apparatuur te realiseren.
Duurzame technieken
Ton Vries is directeur van Campus Groningen en voorzitter van Life Cooperative. De in Baflo geboren Vries is een van de personen achter het idee dat anderhalf jaar geleden ontstond om te verkennen of het mogelijk is om in Groningen met nieuwe duurzame technieken medicijnen te produceren. ‘We willen faciliteiten bouwen om medicijnen te maken en daarbij mensen opleiden om ze op de juiste plek te krijgen.'
Europa heeft het in de loop der jaren laten gebeuren en daarvoor betaal je de prijs
Een van de motivaties daarvoor is de afhankelijkheid verminderen. Ronald Hesse is namens Campus Groningen bij het project betrokken. ‘Zo’n vijftig soorten geneesmiddelen zijn cruciaal voor de medische zorg. Voor de productie zijn we veel te afhankelijk van Azië en dan met name China. Europa heeft het in de loop der jaren laten gebeuren en daarvoor betaal je de prijs.’
Met name de productietechnieken zijn verouderd en de arbeidsomstandigheden laten te wensen over. ‘De standaarden zijn veranderd en ook voor medicijnen gaan we veel meer richting vergroening. Dat is een van de onderliggers voor Pharma NL’, concludeert Middelstumer Hesse.
Plannen van 350 miljoen
Er zijn plannen geschreven ter waarde van 350 miljoen euro en ingediend bij het Nationale Groeifonds. Dat is een landelijk programma van de overheid waaruit tussen 2021 en 2025 twintig miljard euro beschikbaar is om economische groei in Nederland te creëren en initiatieven daarvoor financieel te steunen.
In totaal is nu tachtig miljoen euro definitief toegekend. Vries hierover. ‘We hadden al een voorlopige toezegging, maar moesten ons verhaal nog toelichten voor een commissie met onder anderen Jeroen Dijsselbloem en prins Constantijn van Oranje.’ Vanuit deze commissie ging een aanbeveling naar de Tweede Kamer.
De plannen kunnen nog niet in volle omvang uitgevoerd worden. Vries licht toe. ’Met het beschikbare geld willen we nu graag een opschalingslaboratorium opzetten, inclusief de benodigde mensen om groene medicijnproductie op termijn mogelijk te maken.’
Niet puur voor Groningen
Het is overigens niet zo dat alle middelen zonder meer voor de regio Groningen zijn, weet Vries. ‘Het moet open staan voor partijen uit heel Nederland om ons land er als geheel beter van te maken. We gaan vanuit de Campus en Life Cooperative nu plannen maken in de hoop dat we in 2023 concreet aan de slag kunnen.’
Om te investeren in onderzoeksfaciliteiten en menselijk kapitaal. Dat hoeft niet per se op de Campus in Groningen te zijn. ‘Hier op locatie Zernike ligt voor de hand, maar de gemeente Assen zou ook kunnen. Daar hebben bedrijven als Icon en Ardena zeker belang bij faciliteiten. En als we het over pure productie hebben is Ofichem in Ter Apel een optie’, stelt Vries.
Het is meer de wetenschappelijke kant op gegaan, daarmee lossen we op korte termijn het probleem niet op
Volgens Weite Oldenziel, directeur van Ofichem is het nog zeker niet zo ver. 'We zijn begonnen vanuit de oorspronkelijke gedachte om geneesmiddelentekorten te verminderen. Het is vooralsnog nu meer de wetenschappelijke kant op gegaan. Dit is zeker goed voor de lange termijn, maar daarmee lossen we op de korte termijn het probleem niet op.’
Geen regie
Overigens realiseert Oldenziel zich dat het lastig is. ‘Het proces van de ontwikkeling van medicijnen tot aan het afleveren aan de patiënt is een proces dat mondiaal is geregeld en dat gaat over vele schijven. Zolang daar geen regie op komt, houden we de overhand van China en Azië in stand. Wat dat betreft pakken ze dit probleem in de Verenigde Staten veel voortvarender op door puur in bedrijven te investeren.'
Er lopen nu studies over welke bedrijven concreet interesse hebben en waar de regio Groningen zich op zou moeten richten. Uiteindelijk gaat het om groenere medicijnproductie. Het fermenteren van grondstoffen, dat is het omzetten van biologische materialen zonder zuurstof, is in het hele plan een belangrijk proces.
We moeten zorgen dat studenten niet naar elders in Nederland of het buitenland gaan
Bemensing is hierbij een knelpunt. Iets waar Vries zich wel zorgen over maakt. ‘Met de vijftig bedrijven binnen Life Cooperative staan driehonderd vacatures open en dat groeit jaarlijks met zeven procent. Kijk de basis is er wel, maar we moeten zorgen dat studenten niet naar elders in Nederland of het buitenland gaan. Het vraagt een sterke human capital agenda van het UMCG, de RUG en Hanzehogeschool.’
Van de 350 miljoen euro is nu dus tachtig miljoen gehonoreerd. Hesse hierover. ‘We hebben op vijf lijnen ingezet en drie zijn afgekeurd. Met name ons verzoek om een bijdrage te leveren voor medicijnontwikkeling is afgekeurd. Dat is meer een Europees vraagstuk en dus moet de vraag om steun ook in Brussel worden neergelegd.’
Niet op eigen houtje
Het is namelijk niet de bedoeling dat ieder Europees land op eigen houtje gaat handelen, vult Hesse aan. ‘We gaan in Nederland geen fabriek bouwen op het moment dat bijvoorbeeld in Italië al een faciliteit staat waar de betreffende medicijnen al gemaakt worden.’
Vries is dubbel over de afwijzing van de andere plannen. ‘We missen een kans, omdat we nu geen voorloper zijn. Aan de andere kant geeft de overheid aan dat Pharma NL een goed vehikel is. Dat is een goed signaal. We mogen nu plannen indienen om in Brussel aan tafel te kunnen. En als de Europese toekenningen over een paar jaar loskomen, zijn we er wel klaar voor.’
Hesse is optimistisch over de bijdrage van Groningen in het vervolg. ‘Als productie gaat plaatsvinden is de kans groot dat Ofichem in Ter Apel daar een rol in gaat spelen. Daar hebben ze waardevolle voorraden om groene medicijnen te kunnen maken. Mijn inschatting is dat het over een jaar of vijf zover zou kunnen zijn.’
Verwachtingen temperen
Oldenziel is zeker enthousiast over de plannen, maar tempert de verwachtingen. ‘Zeker maken we medicijnen, maar wel zo specifiek dat we in een nichemarkt zitten. Grote producties kunnen wij ook niet aan, maar we kunnen wel ver komen. En uiteindelijk zal de beschikbaarheid van beschikbare grondstoffen het knelpunt zijn.’
