Aardbevingsnieuws juni 2022: Start parlementaire enquête en doden door bevingsstress

Minister-president Mark Rutte laat tijdens een bezoek aan onze provincie op 1 juni weten dat het kabinet de deur op een kier houdt voor extra gaswinning uit Groningen.

'Als heel Europa zonder gas zou zitten omdat Poetin alles dichtdraait, dan moet je er nog wel even naar kijken', vindt de premier. De uitspraak van Rutte heeft alles te maken met onze afhankelijkheid van Russisch gas. De publieke druk om gas te winnen neemt ook toe, omdat de gasprijzen de pan uitrijzen. Staatssecretaris Hans Vijlbrief van Mijnbouw legt daarom nog eens - zichtbaar geïrriteerd- uit dat extra gas uit Groningen geen invloed heeft op de gasprijs.

Op 6 juni zendt RTV Noord de documentaire 'Experiment Krewerd' uit. Te zien is hoe een oud wierdedorp onder de rook van Delfzijl verstrikt raakt in plannen en procedures van de versterking. Een paar dagen later, op 10 juni, maakt de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) bekend dat in onze provincie jaarlijks mogelijk zestien mensen voortijdig sterven aan de gevolgen van stress door de bevingen en gerelateerde schade. Toen onderzoeker Tom Postmes zijn bevindingen wilde bespreken met het ministerie van Economische Zaken (EZ) was de reactie: wanneer komt dit in de pers?

Nog meer slecht nieuws in het begin van deze zomermaand. Staatsecretaris Vijlbrief geeft vergunningen af voor het nieuwe gasveld in de Noordzee, boven Schiermonnikoog. Het Nederlandse bedrijf ONE-Dyas mag hier nu gaan boren.

Een groep bewoners van Schier kondigt aan bezwaar te gaan maken tegen de plannen. Het gasveld in de Noordzee ligt deels in Duitsland en ook daar klinkt protest. Er wordt een petitie gestart om de boringen tegen te houden.

Ondertussen vindt de Mijnraad, een adviesorgaan van het ministerie van EZ, dat het kabinet Groningers moet voorbereiden op het openhouden van het Groninger gasveld. De raad wil dat het kabinet laat onderzoeken hoeveel gas er ‘binnen de geldende normen voor veiligheid geworden kan worden uit het Groningenveld’. Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), toezichthouder op het gebied van veiligheid, was daar eerder heel stellig over: gaswinning in Groningen kan niet veilig. Vilbrief is ook duidelijk in zijn antwoord aan de Mijnraad: 'Groningen is geen reële optie, maar het laatste redmiddel.'

RUG-onderzoeker Tom Postmes, die onderzoek doet naar de maatschappelijke gevolgen van de aardbevingen en versterkings- en schadeoperatie, vindt dat de Mijnraad is losgeslagen van de realiteit: 'Een van de lessen van Groningen is dat mijnbouwers zich beter moeten verdiepen in de bovengrondse consequenties van hun ondergrondse werk. Dat lijken ze nog steeds niet te doen en dat is een van de grote problemen van Groningen.’

Op 22 juni gaat de langverwachte parlementaire enquêtecommissie van start in Den Haag. In de eerste week van de openbare verhoren komen gedupeerden, deskundigen en beleidsmakers aan het woord. Emotie, erkenning en vergeetachtigheid zijn de kernwoorden.

Een belangrijke vraag waar gedupeerden een antwoord op willen is: Waarom ging de gaskraan zo ver open na de beving bij Huizinge in 2012? Voormalig vice-president Pieter Dekker van Shell antwoordt: ‘We zagen niet dat het terugschroeven van de gaswinning een bijdrage zou leveren aan het oplossen van het probleem.’ Met andere woorden: het kon, het mocht en dus gebeurde het ondanks alle waarschuwingen.

Gaswinning in Groningen stond kennelijk boven de wet. ‘Nederland weet niet waar Groningen ligt, maar wel als het op de centenpuut aankomt’, meent paardenboer Sijbrand Nijhoff uit Zijldijk.

Gaswinningsgedupeerden willen ook weten hoe het kan dat zij zo lang niet zijn gehoord? Volgens bodemdeskundige Hans de Waal komt dit door een tunnelvisie: ‘TNO, KNMI, SodM, NAM, Economische Zaken, iedereen eigenlijk die erbij betrokken was, zat in die tunnel.’

De parlementaire enquête is onder meer bedoeld om lessen te trekken. Hoe belangrijk het is dat kritische geluiden ook gehoord worden, is zo’n les, vindt onderzoeker Hans Roest van de Technische Universiteit Delft. Hij had een fundamenteel andere visie op de gaswinning en de aardbevingen, maar moest zijn mond houden.

De commissie moet in ieder geval zorgen voor gerechtigheid, vinden gedupeerden. Susan Top, voormalig secretaris van het Gasberaad, hoopt op erkenning: ‘Dat Groningers weten dat zij niet gek waren.’ Goedkomen kan het volgens haar niet meer: ‘Dit ga je nooit meer herstellen.’

Middenin de week van de parlementaire enquête, op woensdag 29 juni, is in Woltersum een klap te horen. Daar stort even na twee uur 's middags de achtergevel van een pluimveebedrijf in. Wat rest is een gat van ongeveer vijftien meter breed en acht meter hoog.

Niemand is gewond geraakt, omdat in overleg met het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) al hekken voor de muur waren geplaatst. Toch vindt eigenaar Dik van der Zande de schade verschrikkelijk: 'Je eigendom, waar je jaren goed voor hebt gezorgd, stort in en dat had niet hoeven gebeuren.'

Dat het versterken van huizen en andere gebouwen in Groningen sneller moet, vindt ook het Staatstoezicht op de Mijnen. 'De versterking van huizen moet drie keer zo snel', waarschuwt de toezichthouder. 'Alleen dan kan het doel gehaald worden om in 2028 klaar te zijn met de hele versterkingsopgave.'

Maar wie moet dat betalen? Staatssecretaris Vijlbrief vindt in ieder geval dat de NAM meer moet bijdragen. Het Rijk spant daarom een juridische procedure aan tegen de NAM om alsnog 190 miljoen euro betaald te krijgen voor de versterkingsoperatie. Het gaat om een aantal facturen die het gasbedrijf nog altijd niet volledig heeft betaald.

De NAM vindt dat het bedrijf te veel moet betalen aan de versterkingsoperatie in het aardbevingsgebied. Volgens het gasbedrijf zijn de normen voor de versterking veel te streng.

Wordt vervolgd...

- Kabinet wil coach of kindertelefoon voor jeugd in bevingsgebied
- Expeditie Nederland kijkt met krakersstel in Middelstum terug op roerige jaren
- Restauratie Hippolytuskerk Middelstum is klaar, deuren staan weer open voor publiek
- Gezin verruilt onveilige boerderij aardbevingsgebied voor huis in Portugal
- Bernard Wientjes moet zorgen voor vlotte versterking dorpen in Eemsdelta