10 jaar na Huizinge: ‘Alles kroakte en kreunde, t moment dat alles aans wer’
De aardbeving van Huizinge ligt de 80-jarige landbouwsmid en graanboer Klaas Helmantel uit Westeremden nog vers in het geheugen. De beving leidde uiteindelijk tot een grote hersteloperatie van zijn monumentale boerderij.
Op donderdag 16 augustus 2012 beefde de grond in Groningen als nooit tevoren, door een aardbeving van 3.6 op de schaal van Richter. Nu, tien jaar later, staan we uitgebreid stil bij die beving bij Huizinge, de impact en de gevolgen.
'Alles kroakte en kreunde'
‘Wie wollen op bèrre, en inains, n knal!’, zegt Helmantel aan de eettafel in zijn ouderwetse keuken. Zijn vrouw Martha zit naast hem terwijl hij de herinneringen ophaalt. 't Was net asof der n golf onder t veurhoes deurging, alles kroakte en kreunde.’
Helmantel en z’n vrouw hadden al eerder kleinere bevingen meegemaakt. Maar de aardbeving op 16 augustus 2012 was zwaarder dan alle andere. ‘Dat was n beste klap, en t moment dat alles aans wer.’
Een gevaar voor het huis
De oude Groninger boerderij uit ongeveer 1780 werd zwaar getroffen en werd na de aardbeving van Huizinge door de jaren heen steeds instabieler. ‘Wie haren aal scheuren, ze begonnen klain maar werden aal groter.’
Het bleef ook niet bij scheuren, in de slaapkamer viel op den duur een grote steen uit de muur naast zijn kussen.
Ook de fundering onder het huis was zwaar beschadigd, waardoor een grote ingreep nodig was om de boerderij te redden. ‘t Het zes joar duurd veur dat er n oplözzen was en aant waark konden’, zegt Helmantel.
Zes jaar heen en weer
Helmantel nam contact op met de NAM en meldde de schade, die met een camera werd opgenomen. Hij begreep dat hij een volledige vergoeding zou krijgen. ‘Ze zeden loat mor n aannemer kommen en stuur ons de offerte.’
Al dat aander volk hier op heimat, dij der gain verstand van hebben
De ingeschakelde aannemer vertelde hem dat de kosten van de reparatie neerkwamen op 80.000 euro. Helmantel stuurde de offerte naar de NAM, moest drie maanden wachten en kreeg toen te horen dat de NAM niet meer dan 25.000 euro wilde betalen.
‘Ik docht: dat kin toch nait.’ Volgens de NAM kon het wel voor dat bedrag. 'Din mouten ie mie dij aannemer sturen dij t veur dij 25.000 doun kin'. Helmantel ging niet akkoord met het aanbod.
Bekijk de video:
10 jaar na Huizinge: Een oogst aan aardbevingszorgen
Inspecties en geen verstand
‘Al dat aander volk hier op heimat, dij der gain verstand van hebben.’ Volgens Helmantel wilden de inspecteurs van de NAM op een gegeven moment zelfs de brandgevel tussen het voorhuis en de schuur afbreken. Maar die muur stabiliseert nou juist zijn boerderij. Bovendien dient de brandgevel in een boerderij als bescherming van het voorhuis als er brand uitbreekt in de hooischuur.
Na een jaar gesteggel kreeg Helmantel zijn gelijk, toen een andere boerderij in het dorp in brand vloog en het voorhuis gespaard bleef door de brandgevel. De NAM kwam vervolgens met een ander plan. Ze wilden de Helmantels plotseling uitkopen.
Zijn antwoord was kort maar krachtig: ‘Wie wonen hier, en we blieven hier wonen. Al kommen joe mit n kaare vol mit geld.’
Om ze zover te kriegen, din most mit n hoamer en knieptaang kommen
Een jaar in Huizinge
Na twee jaar bleek dat er ook van alles mis was met de fundering van de boerderij. Een NAM-medewerker heeft uiteindelijk geregeld dat die ook helemaal werd gerenoveerd.
Terwijl de boerderij werd opgeknapt, woonden Helmantel en zijn vrouw in het buurdorp Huizinge.
Helmantel kijkt terug op een zware periode, maar is uiteindelijk blij dat zijn boerderij is opgeknapt. ‘Mor om ze zover te kriegen, din most mit n hoamer en knieptaang kommen.’
Ziel uit een dorp
Helmantel maakt zich grote zorgen over de karakteristieke Groninger huizen op het Hogeland. Volgens hem is het voor de NAM makkelijker om ze neer te halen, dan ze te repareren.
‘En dat mou've tegenhollen!' De boer en smid uit Westeremden vreest dat de ziel uit een dorp gaat, als er veel huizen gesloopt worden en pleit dan ook voor herstel.
‘Verkeerde beslissingen op t verkeerde moment kinnen grote gevolgen hebben. Mor bie ons boederei is dat gelokkeg nait gebeurd.'
