Steeds meer zeehonden raken verstrikt in afval: 'Komt niet alleen door visserij'

Een zeehond verstrikt in een net
Een zeehond verstrikt in een net © ANP
Steeds meer zeehonden raken verstrikt in afval. De afgelopen elf jaar is dat aantal in ons land ten minste verviervoudigd. Met name vanaf 2018 is er een sterke toename te zien.
Als zeehonden verstrikt raken, snijdt het afval vaak in op lichaamsdelen, bijvoorbeeld in de nek of in de flappen. Daarbij kunnen ernstige verwondingen of bacteriële infecties ontstaan, soms met de dood tot gevolg. In 88 procent van de gevallen ging het om afval afkomstig van de visserij.
Dat schrijven wetenschappers van Zeehondencentrum Pieterburen, ASeal en Ecomare in samenwerking met het Max Planck Instituut in het wetenschappelijke tijdschrift Oceans.

Niet alleen probleem door vissers

Anna Salazar-Casals, hoofdauteur van het artikel en dierenarts bij het Zeehonden Pieterburen, ziet een toename van het afval in zee, bijvoorbeeld van visnetten. 'Netten komen per ongeluk in zee terecht, of de vissers gooien ze overboord omdat het geld kost om ze duurzaam op te ruimen. Daarnaast krijgen we ook meer meldingen, simpelweg omdat mensen ons beter weten te vinden door social media.'
Het is een probleem van ons mensen
Anna Salazar-Casals - Onderzoeker en dierenarts
'Maar', benadrukt ze, 'het is niet dé schuld van de vissers of de visserij. Het is een probleem van ons mensen. Want het kan bijvoorbeeld ook komen door een frisbee of plastic tas.'
De cijfers liegen er niet om. 'In het centrum krijgen we ongeveer 20 à 25 meldingen van verstrikte zeehonden per jaar, dit van de in totaal driehonderd meldingen per jaar die het Zeehondencentrum Pieterburen krijgt. Van deze 20 à 25 verstrikte dieren worden er drie à vijf daadwerkelijk binnengebracht. Sommige worden op strand meteen weer van de verstrikking bevrijd en vrijgelaten en soms kunnen we niets doen. Ook zijn af en toe de meldingen van overleden dieren. Tien jaar geleden ging het nog om vier à vijf meldingen per jaar, dat is dus nu verviervoudigd', aldus de onderzoeker en dierenarts.
Een gewonde zeehond in Zeehondencentrum Pieterburen
Een gewonde zeehond in Zeehondencentrum Pieterburen © Stichting Zeehondencentrum Pieterburen

'Bins on boats'

Wat kunnen we doen om te zorgen dat dit aantal naar beneden gaat? 'Begin met programma's om de stranden en zee schoon te maken. Maar we moeten ook aan preventie doen, zodat het afval niet in zee verdwijnt.'
Volgens Salazar-Casals moet het aantrekkelijker worden voor vissers om de netten in te leveren. 'In Australië hebben ze vijf jaar geleden een pilot ingevoerd waarbij vissers gratis hun netten konden inleveren bij een organisatie. En dat werkt daar supergoed. Dat zou hier ook zo moeten zijn. De organisatie 'Bins on boats' plaatst containers op vissersboten en daar doet de visser z'n gebruikte netten in. Die container wordt opgeruimd door de organisatie, dus de visser hoeft niet zoveel te doen.'

Vooral jonge zeehonden de klos

Van de zeehonden die het niet overleven is een groot deel, 70 procent, jonger dan drie jaar. Nog een paar andere cijfers: veertig procent van de aangetroffen zeehonden die op een of andere manier gewond zijn geraakt door plastic afval, konden naar een opvangcentrum worden gebracht. Daarnaast was het in 28 procent van de gevallen mogelijk de dieren ter plaatse te bevrijden en in twintig procent van de gevallen onmogelijk bij de dieren te komen. In tien procent van de gevallen waren de dieren al overleden.
Er is dringend behoefte aan de verdere ontwikkeling van overheidsprogramma's
Anna Salazar-Casals - Onderzoeker en dierenarts
De overleden zeehonden waren vaak jong en vaak ging het om grijze zeehonden. 'Deze soort staat er om bekend zich wat nieuwsgieriger te gedragen dan de gewone zeehond', weet Salazar-Casals . 'Met in dit geval als nadelig effect dat ze sneller in de problemen komen.'
Op dit moment hebben de grijze zeehond en de gewone zeehond gezonde populaties in de Waddenzee. De onderzoekers stellen echter dat de toegenomen hoeveelheid afval op zee en andere milieuvervuiling, zoals lawaai en microplastics, op lange termijn een belangrijk risico kunnen vormen voor zeehonden. 'Er is dus dringend behoefte aan de verdere ontwikkeling van overheidsprogramma's en de uitvoering van overheidsbeleid dat gericht is op de bescherming van het mariene milieu.'
Zeehond Tefiti wordt behandeld door medewerkers van Zeehondencentrum Pieterburen
Zeehond Tefiti wordt behandeld door medewerkers van Zeehondencentrum Pieterburen © Martina Zilian

Tefiti

Momenteel zit er ook een jonge grijze zeehond, Tefiti, in de opvang als gevolg van verstrikking door plastic afval. Het dier werd gevonden op Schiermonnikoog met ernstige wonden door een visnet en een touw. Tefiti maakt het goed en kan naar verwachting zaterdag worden vrijgelaten.
Zeehonden raken steeds vaker verstrikt: 'Afval neemt toe, en ook het aantal meldingen'

Lees ook: