Pieter Omtzigt: 'Wanneer zijn de gascontracten afgesloten, vóór of na Huizinge?'

Pieter Omtzigt
Pieter Omtzigt © ANP
De roep klinkt steeds luider om de gaskraan in Groningen weer volledig open te draaien. Volgens Pieter Omtzigt zijn er andere manieren om de energiecrisis te lijf te gaan, een crisis waardoor veel Nederlandse huishoudens hun maandlasten steeds verder zien groeien. Omtzigt vindt wel dat eerst duidelijk moet worden waar de gasmiljarden exact heengaan en hoe het precies met de contracten zit.
Volgens het onafhankelijk Kamerlid zijn er nog een hoop onduidelijkheden over waar de extra miljarden-opbrengsten uit het Groningse gas neerslaan. In de aanloop naar het debat over de stijgende kosten van energie en de rol van het Gronings gas hierin, heeft hij het kabinet vragen gesteld.

Harde cijfers over Gronings gas

Een deel van die vragen spitst zich toe op de harde cijfers over het Groningse gas. Zo wil Omtzigt weten hoeveel gas er waar wordt gewonnen in Groningen, de kleine velden en Waddenzee/Noordzee, naar welk land dat gas gaat en hoeveel geld GasTerra (of andere partijen) betalen voor het gas. Ook wil het Kamerlid van het kabinet een overzicht van de langjarige verplichtingen die de Nederlandse staat en staatsdeelnemingen zijn aangegaan bij de verkoop van het Gronings gas, met specifieke informatie over de lopende contracten voor 2022, 2023, 2024 en elke van de jaren tot 2030.
Omtzigt heeft nog meer vragen: zo wil hij weten welke langjarige contracten voor de export van gas Nederland ná 2012, ten tijde van de aardbeving in Huizinge, nog heeft afgesloten. Dit is een vraag die ook zeker tijdens de parlementaire enquête, die op 29 augustus wordt hervat, ter sprake zal komen. Maar Omtzigt wil de antwoorden binnen drie weken hebben.
Geen al te gekke termijn in tijden van crisis, vindt de politicus, al zal het niet de eerste keer zijn dat het kabinet langer nodig heeft voor de antwoorden.
Het zou logisch zijn dat de gascontracten openbaar zijn, maar ik kan ze niet vinden
Pieter Omtzigt, politicus
Veel van uw vragen aan het kabinet gaan over gemaakte afspraken en cijfers over de kosten en baten van het Groningse gas. Moeten deze zaken niet gewoon openbaar zijn?
Omtzigt: 'Het zou logisch zijn dat de contracten - wie koopt het Nederlandse gas - openbaar zijn, maar ik kan ze niet vinden. Het is cruciale informatie, omdat Nederland nog steeds een substantiële hoeveelheid gas wint, maar het gas voor veel huishoudens onbetaalbaar is. Dan wil ik dus twee zaken weten: wie mag het Nederlandse gas kopen en tegen welke prijs? En wanneer zijn die contracten afgesloten, vóór of na de beving in Huizinge? Voor Huizinge dachten we namelijk dat we langdurig een overschot zouden hebben. Ik wil graag zo snel mogelijk die antwoorden, omdat we nu te maken hebben met een acuut tekort aan betaalbaar gas voor Nederlandse gezinnen.'
U wilt ook weten welke langjarige strategie voor leveringszekerheid van gas Nederland heeft. Hoe had die strategie er volgens u uit moeten zien?
'De strategie had een element moeten hebben van zelfvoorzienendheid en van langjarige contracten met bijvoorbeeld Noorwegen om leveringszekerheid te hebben.'
We beschermen consumenten nauwelijks in dit land
Pieter Omtzigt, politicus
Wat is volgens u de belangrijkste reden dat huishoudens meer kwijt zijn aan gas dan in veel andere landen?
'We hebben geen langjarige leveringszekerheid in de contracten, dus moet er tegen torenhoge prijzen worden bijgekocht. Daarnaast beschermen we consumenten nauwelijks in dit land.'
Het kabinet zegt: we worden allemaal een beetje armer. Hoe ziet u de zogenoemde energie-armoede in relatie tot andere prijsstijgingen?
'Over energie-armoede: we spreken vaak over energie-armoede, voedselbanken, kledingbanken, menstruatie-armoede etc. Voor de duidelijkheid: het is allemaal échte armoede. Veel mensen hebben onvoldoende geld om de basisbenodigdheden van het bestaan te betalen.'
Het kabinet lijkt geen haast te hebben. In het voorjaar waren velen het erover eens dat – mede door de inflatie – er weleens huishoudens aan de onderkant op de tocht zouden komen te zitten. Hoe verklaart u dit behoedzame, volgens sommigen langzame, opereren van het kabinet?
'De traagheid van in actie komen hangt van twee zaken af. Ten eerste vat deze regering de problemen niet echt bij de horens. Ten tweede ontwikkelt het energieprobleem zich echt in de loop van de tijd. Een paar maanden geleden was de prijs van gas op de markt gestabiliseerd rond de 0,80 euro per kuub. Dat was hoog, maar de stijging daarna naar meer dan twee euro per kuub (dat wordt dan bijna drie euro voor huishoudens) heeft het probleem heel nijpend gemaakt. Dat had de regering - en veel anderen net zo - niet zien aankomen.'
Men had veel eerder moeten beginnen bij slecht geïsoleerde woningen
Pieter Omtzigt, politicus
Sommige critici zeggen dat het kabinet zich blind staart op de groene agenda. Hoe kijkt u hiernaar?
'Het gaat vooral om de focus op de groene agenda voor mensen die het toch wel kunnen betalen. Dus op de Tesla-rijders en de mensen die een warmtepomp kunnen betalen. Men had veel eerder moeten beginnen bij slecht geïsoleerde woningen.'
Ligt er niet een ander probleem aan ten grondslag dat Nederlanders meer betalen voor energie? Zou niet iedereen – behalve misschien de industrie – evenveel voor energie moeten betalen?
'De liberalisering van de energiemarkt is niet het beste idee geweest. Er wordt gedaan alsof er een markt is, maar die is er niet. In Europa zijn - na het sluiten van Groningen - maar drie grote leveranciers: Algerije, Rusland en Noorwegen. En nu is een belangrijke leverancier weggevallen en zitten we allemaal met een fors probleem. Die afhankelijkheid hebben we zelf laten ontstaan. Door te doen alsof het een markt is, hebben we onszelf de illusie gegeven dat je altijd tegen een redelijke prijs zou kunnen inkopen. Dat is natuurlijk niet zo.'