Kinderen en aardbevingen: 'Ik bleef zitten omdat ik steeds dacht aan mijn oude huis'

Een jonge Groningse wijst naar een scheur in de ruïne van haar oude huis
Een jonge Groningse wijst naar een scheur in de ruïne van haar oude huis © Egbert Minnema
'Ben ik wel veilig?' 'Komt het wel goed met mijn toekomst?' ‘Kunnen mijn ouders het allemaal nog regelen, zodat het huis niet instort?’ Met deze vragen zitten kinderen en jongeren uit het aardbevingsgebied, zegt kinder- en jeugdpsychiater Inge van Balkom.
Aardbevingen en scheuren in huizen geven bezorgde jonge Groningers angst, vertelt Van Balkom in de nieuwste aflevering van de RTV Noord-podcast Verscheurde Jeugd, 10 jaar na Huizinge. Zij is een van de auteurs van het in 2019 gepubliceerde onderzoek 'Een veilig Huis. Een veilig thuis?'. Voor dat onderzoek zijn gesprekken gevoerd met zo'n vijftig Groningers tussen de zes en achttien jaar, zowel één op één als in groepsverband.
Ik word bang dat dan ongemerkt ineens je huis gaat instorten
7-jarige, citaat uit het onderzoek 'Een veilig huis, een veilig thuis?'
'Als kinderen bang worden, dan kunnen ze van alles in hun hoofd halen waardoor de angst versterkt wordt. Ze staan constant bloot aan de gedachte dat er iets kan gebeuren waardoor hun huis iets wordt aangedaan.'
In de RTV Noord-podcast Verscheurde Jeugd hoor je de verhalen van Groningse jongeren tussen de 15 en 24 jaar. Eline de Flines, Esmee Brouwer en Milou Ottens vertellen open en eerlijk over wat ze hebben meegemaakt, over hun angsten en emoties en hoe ze beïnvloed zijn door het leven in het aardbevingsgebied.
Lees verder onder de player.
Van Balkom herinnert zich een verhaal van een broertje en zusje van vijftien en twaalf jaar. 'Die hadden samen afgesproken: telkens als we naar bed gaan dan kijken we eerst of er nieuwe scheuren zijn, of scheuren breder zijn geworden en dan bespreken we hoe we uit de slaapkamer weg kunnen komen als het huis gaat instorten.'

Concrete vluchtroute bedacht

De twee kinderen hadden een concrete vluchtroute bedacht. Van Balkom 'Ze gingen niet naar bed met het gevoel van lekker slapen. Ze sliepen dus niet heel diep, omdat ze constant moesten opletten of er iets gebeurde. Ze vroegen zich zelfs af of het niet beter was maar korter te gaan slapen.'
Aan de geruststelling dat het niet waarschijnlijk is dat het huis echt zal instorten, hadden de kinderen volgens haar geen boodschap. 'Ze zeiden dan: ja, het is misschien niet waarschijnlijk, maar het was ook niet waarschijnlijk dat er in Nederland aardbevingen zouden ontstaan.'
Ik ben blijven zitten omdat ik steeds aan mijn oude huis dacht en dan kon ik me niet meer concentreren
9-jarige, citaat uit het onderzoek 'Een veilig huis, een veilig thuis?'
Van Balkom ziet dat jongeren veel heftiger reageren dan volwassenen. Ze juicht het toe als er vaker gepraat zou worden over wat jongeren meemaken. 'Het vertellen van verhalen geeft ruimte aan jongeren over wat ze hebben meegemaakt. Als iemand een persoonlijk verhaal durft te vertellen, dan is dat van invloed op andere jongeren.'
Dat gaat volgens van Balkom zelfs verder dan alleen jongeren uit het aardbevingsgebied. 'Ook andere jongeren kunnen dingen meemaken die zorgen voor onveiligheid, stress en angst. Dat kunnen aardbevingen zijn, maar ook iets anders. Door verhalen van anderen te horen, kan het misschien makkelijker worden om je eigen moeilijke onderwerpen bespreekbaar te maken. Verhalen kunnen daarin heel helpend zijn.'

Volg jongeren in onderzoeken

Het zorgt er volgens Van Balkom bovendien voor dat er geluisterd wordt en dat we er misschien een les uit leren. Voor Groningen is een van de lessen dat jongeren langer gevolgd zouden moeten worden door onderzoekers.
'We weten niet goed wat de gevolgen van aardbevingen, schade en angst daarvoor op lange termijn met jongeren doen. Hoe gaat het met hen over één, drie of vijf jaar? Het zou goed zijn om hier meer onderzoek naar te doen. Want dan kunnen we twee dingen leren. Ten eerste: hoeveel stress hebben jongeren en wat heeft dat voor invloed op hun persoonlijke ontwikkeling? En ten tweede: hoeveel veerkracht hebben jongeren?'
In de tweede aflevering hoor je Esmee Brouwer, die in haar leven in het aardbevingsgebied veel veerkracht heeft getoond.
Luister via Spotify, Apple of Google
Er zijn ook jongeren die liever niet over hun jeugd in het aardbevingsgebied vertellen. Ze zijn wel klaar met dit onderwerp. Dat geldt ook voor de kinderen van Henriëtte Hoving uit Fraamklap. Hoving vertelt in de nieuwste aflevering over hoe dat zo gekomen is. De aflevering is, net als de andere afleveringen, te beluisteren via de website van RTV Noord, en via Spotify, Apple Podcast of Google Podcast. Ook kun je daar een review achterlaten of jouw reactie mailen naar eminnema@rtvnoord.nl.