'Ministerie, Marechaussee en OM hielden informatie achter over fataal mortierongeval Mali'

In plaats daarvan hielden zij vast aan eigen onderzoeken, ook toen duidelijk werd dat die hoogstwaarschijnlijk niet konden kloppen. Dat concludeert de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) na aanvullend onderzoek.

Bij het mortierongeluk kwamen de militairen Kevin Roggeveld (24) uit Groningen en Henry Hoving (29) uit Winschoten om het leven. Een derde militair raakte ernstig gewond.

De OVV publiceerde in 2017 een snoeihard rapport waaruit bleek dat Defensie 'ernstig tekort was geschoten'. De onderzoeksraad concludeerde dat het ontstekingsmechanisme van de mortiergranaat instabiel was.

Door vocht en warmte werden deze schokgevoelig en explosief. Dit veroorzaakte de vroegtijdige ontploffing van de mortiergranaat.

Defensie en de Marechaussee kwamen echter met eigen, andere onderzoeken en zetten vraagtekens bij de OVV-conclusies. Volgens Defensie was een fabricagefout de oorzaak van het ongeval. Door deze fout zou de granaat op scherp hebben gestaan.

Omdat de feitenonderzoeken van de Marechaussee en OVV niet eensluidend zijn over de toedracht, besloot het OM begin vorig jaar geen medewerkers van Defensie strafrechtelijk te vervolgen.

Echter, een rapport van een deskundige bij de Britse Defensieafdeling DE&S, dat in 2019 in opdracht van het OM was gemaakt, onderschreef de conclusies van de OVV.

In het rapport schatte de Britse expert de lezing van het Kenniscentrum Wapensystemen en Munitie - dat stelt dat een mechanische afwijking van de ontsteker de oorzaak was - op minder dan 1 procent betrouwbaar.

Dit rapport werd echter niet met Defensie gedeeld. 'Gelet op de bevindingen in het rapport was het te verwachten geweest dat het OM het rapport na lezing meteen in 2019 met Defensie, in de rol als verantwoordelijk werkgever, had gedeeld', schrijft de OVV in het woensdag gepubliceerde rapport.

De OVV besloot het eigen onderzoek uit 2017 begin dit jaar te heropenen, omdat de eigen conclusies conflicteerden met die van onder meer Defensie. Maar de onderzoeksraad stelt nu vast dat 'er geen nieuwe feiten zijn gevonden die aanleiding geven tot heroverweging van de conclusies uit het eerdere onderzoek'.

Wel leverde het onderzoek extra informatie op waardoor de eerdere conclusies worden bevestigd. Zo heeft de OVV uitsluitsel gekregen over het verzamelen van de granaatscherven na het fatale ongeval.

Gebleken is dat de onderzochte granaatscherven niet vermengd zijn geraakt met andere granaatscherven. De granaatscherven van het ongeval zijn direct verzameld en afgevoerd, overige granaten zijn daarna vernietigd. Dit wordt bevestigd door getuigen van de Franse eenheid die destijds in Mali aanwezig waren.

'Het is onze plicht naar de nabestaanden en de samenleving om bij twijfel opnieuw de feiten te onderzoeken. Voor de raad is het van belang dat onze rapporten boven iedere twijfel verheven zijn. Tijdens het heropende onderzoek vonden we echter meer bevestiging voor onze eerdere conclusies', stelt OVV-voorzitter Jeroen Dijsselbloem.