Werknemer met schulden kan meestal rekenen op hulp van zijn baas

Het is heus niet alleen vanuit een zakelijk belang dat ABS Cilinders in Veendam personeel dat dreigt te verzuipen in geldschulden de helpende hand toesteekt. Natuurlijk is een medewerker die zwaar in de schulden zit ook een bedrijfsrisico. Door de stress is die immers vaker ziek. Mede daardoor kost een medewerker met schulden zijn baas jaarlijks zo’n 13.000 euro, heeft budgetinstituut Nibud becijferd.

Maar wat meer telt dan die zakelijke aspecten is de menselijke kant, zegt manager en vertrouwenspersoon Freddy Teuben van ABS Cilinders. ‘We willen dat het met de medewerker goed gaat’.

‘Want’, stelt Teuben, ‘Als het een probleem van de werknemer is, dan wordt het uiteindelijk ook een probleem voor ons. Dan pakken we het dus liever gelijk bij de kop en verhelpen we het.’

Bijna twee derde van alle werkgevers (62 procent) heeft een of meerdere werknemers met problematische schulden. Sandra Pot van werkgeversorganisatie VNO-NCW MKB Noord baseert zich op cijfers van Nibud. Maar daarmee is nog lang niet alles gezegd over de omvang van de kwestie, zegt Pot.

Want veel schuldenproblematiek blijft verborgen. Niemand loopt er immers graag mee te koop dat hij niet in staat is zichzelf of zijn gezin financieel te onderhouden. ‘Er rust een groot taboe op schulden en mensen schamen zich om erover te praten’, verklaart Pot.

Wat de zaak alleen maar verergert, want als een werkgever het pas merkt wanneer er loonbeslag wordt gelegd, dan heeft de medewerker meestal al te maken met incassotrajecten en snel oplopende rentekosten.

Met in het achterhoofd het idee dat het aantal huishoudens dat niet rond kan komen de komende tijd zal stijgen, mobiliseert VNO-NCW MKB Noord momenteel zijn leden. De focus ligt daarbij nu nog op Oost-Groningen, waar de werkgeversorganisatie samen met Protestantse Kerk Nederland en welzijnsorganisatie Welstad een project heeft opgetuigd. ‘We moesten er wat mee’, vat Pot samen.

Bij het Veendammer ABS Cilinders kloppen medewerkers inderdaad niet vaak uit zichzelf bij vertrouwenspersoon Freddy Teuben aan. Soms zijn er signalen, bijvoorbeeld wanneer mensen vaker om een voorschot vragen, zeker wanneer de werknemer ook vaker ziek blijkt. Maar meestal komt het probleem pas aan het licht wanneer loonbeslag is gelegd. Te laat dus, aldus Teuben.

Van de incassobedrijven die dan al zijn ingeschakeld hoeft de schuldenaar weinig te verwachten, is Teubens ervaring. ‘Op coulance hoef je echt niet te rekenen. Ik vraag ze vaak of ze wat kunnen doen aan de rente of de incassokosten. Het antwoord is standaard ’nee’.’

Het bedrijf kan die coulance meestal ook niet bieden, vult Teuben aan, die jaarlijks een paar keer met zo’n kwestie te maken heeft. Zou ABS de schuld van een werknemer voor zijn rekening nemen, dan ziet de belastingdienst dat als inkomen, waar belasting over betaald moet worden.

ABS Cilinders neemt wel vaak de volledige schuld, inclusief rente en incassokosten over en lost die in één keer af. Daarnaast wikkelt Teuben ook de contacten met schuldeisers en incassokantoren af. ‘Als bedrijf zijn we gemakkelijker in staat een vordering van een paar duizend euro op te brengen. Daarna gaan we met de medewerker in overleg over hoe we het geld weer van hem terug krijgen.’

Met het oog op de verwachte toename van schuldenproblemen is bij kartonfabrikant Eska Graphic Board in Hoogezand een campagne opgezet. Veel blijft wellicht onder de radar, zegt Femmie Slomp, bij Eska verantwoordelijk voor personeelszaken. ‘Als werkgever mogen we ons er vanwege privacyregels niet teveel mee bemoeien. Maar wanneer iemand aangeeft dat hij iedere maand tekort komt, gaan we wel in gesprek.’

Vaak staan financiële moeilijkheden volgens Slomp ook niet op zich en is er meer aan de hand, een echtscheiding bijvoorbeeld: ‘We zien het terug in ziekteverzuim, uitval, het hoofd er niet bij hebben, foutjes maken of juist overmatig veel overwerken.’

Nu de prijsstijgingen zo buitensporig sterk zijn, doen de schuldenproblemen zich allang niet alleen maar meer in de laagste inkomstenroepen voor. Slomp: ‘We zien het net zo goed bij de middeninkomens. Het valt me juist op dat mensen met lagere inkomens het vaak financieel wel op orde hebben.’

Waar schulden een dagelijks thema zijn, dat is bij Wedeka, waar zo’n 1.350 mensen ‘met afstand tot de arbeidsmarkt’ werken. Jaarlijks heeft het bedrijf tussen de tweehonderd en driehonderd keer te maken met loonbeslag.

De belastingdienst is de grootste schuldeiser, met daarna het UWV, de woningbouwvereniging en het energiebedrijf. ‘Onze mensen hebben een laag inkomen, ze missen ook vaak vaardigheden om goed met geld om te gaan en ze weten vaak digitaal de weg niet te vinden’, zegt Antje van Niejenhuis van Wedeka, dat daarom ook het personeel trainingen aanbiedt in omgaan met geld, rekenen, taal en digitale vaardigheden.

Wedeka doet vanuit haar sociale opdracht meer dan een gemiddeld bedrijf zegt Van Nienjenhuis, die zegt zich zorgen te maken over wat het bedrijf de komende maanden nog te wachten staat.

‘We verwijzen door naar bewindvoerders of andere instanties die geld voor mensen beheren. Ook verstrekken we voorschotten en houden we wel bedragen in. Daar moeten we terughoudend in zijn, want we zijn geen expert in het voeren van een financiële administratie van werknemers. We hebben er ook niet de middelen voor.’

Het is opvallend dat werkgevers bereid zijn ver te gaan in het helpen van hun mensen, stelt Pot van VNONCW. Zelfs nu, in een tijd dat veel ondernemingen het financieel zelf ook zwaar hebben. Ze begeleiden, ze bemiddelen, stellen budgetcoaches ter beschikking en nemen soms schulden over. Bij een groot bedrijf als Eska is er er vaak gericht beleid, maar juist bij de kleinere bedrijven ziet Pot een hele sterke persoonlijke betrokkenheid van de baas bij zijn mensen.

’Maar bedrijven worstelen ook met hun rol, want waar houdt de verantwoordelijkheid van de werkgever op?’