Actiegroep en Groninger Museum gaan meningsverschil beslechten in podcast

De poster die FFCNL heeft laten verspreiden
De poster die FFCNL heeft laten verspreiden © Warner van der Louw/RTV Noord
Het Groninger Museum ligt onder vuur bij de activistische kunstenaarsgroep Fossil Free Culture NL (FFCNL). De actiegroep vindt dat het museum de banden met de sponsoren Gasunie en Gasterra moet verbreken. Beide partijen gaan binnenkort in een podcast proberen hun meningsverschil te beslechten.
Op een poster is te zien hoe een open mond met rood gestifte lippen een dikke rookwolk uitblaast. Eronder staat in koeienletters: ‘Kleur?’ Wie de moeite neemt om de poster van dichtbij te bekijken, vermoedt in eerste instantie misschien dat het Groninger Museum reclame maakt. Maar in werkelijkheid gaat het om een protestactie van de artistieke actiegroep Fossil Free Culture Nederland (FFCNL).
Want wie de tekst op de poster goed bekijkt, leest dat het Groninger Museum wordt opgeroepen ‘kleur te bekennen’ en de banden met Gasunie en Gasterra te verbreken. Het museum is dit niet van plan, maar gaat op 16 oktober wel met de actiegroep en andere betrokkenen om tafel. Dat gebeurt in een ‘open gesprek’ bij de podcast Linkse mannen lossen het op van Bram Douwes en Wilbert van de Kamp.

Niet de eerste actie

FFCNL heeft al vier keer eerder actiegevoerd rondom het Groninger Museum. Een vijfde actie is noodzakelijk, zeggen ze, omdat het museum nog altijd gasgeld ontvangt. ‘We willen een leefbare planeet, maar ook zeker een leefbaar Groningen. Het oppompen van gas heeft Groningen veel ellende bezorgd’, zegt Joris van Kasteren namens het kunstenaarscollectief. ‘Je moet je denk ik afvragen of de air van het museum niet beschadigd wordt door de banden met de fossiele industrie.’
Een scheur geprojecteerd op het Groninger Museum
Een scheur geprojecteerd op het Groninger Museum © Laura Ponchel/Fossil Free Culture NL
De huidige actie is een posteractie. Op verschillende plekken in de stad Groningen hangen posters in de huisstijl van het Groninger Museum. ‘De huisstijl is bewust overgenomen, om verwarring te zaaien. Die verwarring geeft een hele directe link, zet mensen aan tot denken: waar staat het Groninger Museum eigenlijk voor?’ Daarnaast heeft het overnemen van de huisstijl nog een ander bijkomend voordeel, vertelt Van Kasteren. ‘De posters worden daardoor ook minder snel weggehaald.’
FFCNL ziet een verband tussen de gaswinning en kolonialisme: ‘Fossiele bedrijven opereren op koloniale wijze. Land wordt toegeëigend en de grondstoffen worden eruit onttrokken. De winst ervan gaat alleen nooit naar de lokale bevolking. Dat zie je nu ook in Groningen.’

Marit Westerhuis

De kunstenaars die onderdeel uitmaken van FFCNL blijven in de regel anoniem. Een van de actievoeders die wel in de openbaarheid trad is kunstenaar Marit Westerhuis. In april dit jaar zorgde Westerhuis voor de nodige opschudding toen ze de opening van haar tentoonstelling Megalith in Groninger Museum onaangekondigd gepaard liet gaan met een protestactie tegen de sponsors van het museum. De tentoonstelling Megalith is een aanklacht tegen de fossiele industrie, iets dat Westerhuis naar eigen zeggen niet kon rijmen met sponsors als Gasunie en Gasterra.
Op de conceptposter van mijn voorstelling stonden logo’s van Gasunie en Gasterra. Daar stond ik niet achter
Marit Westerhuis - Kunstenaar
‘Het begon bij mij toen ik een conceptposter zag van mijn voorstelling. Daar stonden de logo’s van Gasunie en Gasterra op. Dat vond ik heel raar, daar stond ik niet achter’, vertelt de in Winschoten opgegroeide Westerhuis. ‘Ik heb toen een brief geschreven dat ik me wilde terugtrekken. In overleg met het museum is dat uiteindelijk niet gebeurd.’ Toch liet het haar niet los. ‘Een vriendin van mij kende FFCNL. Ik heb contact met ze opgenomen en samen hebben we een actie bedacht.’
Zo kon het dat bij de opening van Westerhuis’ voorstelling het museum en haar bezoekers overvallen werden door een groep dansers en een felle speech van de kunstenares zelf. ‘Het museum heeft me dat niet per se in dank afgenomen en ook op Twitter kreeg ik best veel kritiek, maar er waren gelukkig ook veel mensen die het met me eens waren.’
Andreas Blühm
Andreas Blühm © RTV Noord

Voortbestaan zonder gasgeld

Op de vraag hoe het museum het kostenplaatje rond zou moeten krijgen als de gasbedrijven wegvallen, reageert Van Kesteren: ‘Het is niet onze taak om vervangende sponsors te vinden. Bovendien is het de vraag in hoeverre het Groninger Museum het geld überhaupt nodig heeft. Museumdirecteur Andreas Blühm heeft al eens in een interview aangegeven dat het museum zou kunnen voortbestaan zonder gasgeld.’
Van Kesteren verwijst hiermee naar een interview dat Blühm in januari dit jaar gaf aan Dagblad van het Noorden. In dit interview gaf Blühm aan niet van plan te zijn de banden met Gasunie en Gasterra te verbreken.

Reactie Groninger museum

De directeur van het Groninger Museum laat zelf in een reactie weten ‘niet meer verrast’ te zijn door de huidige actie van FFCNL. ‘Hun argumentatie kan ik wel begrijpen, maar wij zijn het er niet mee eens.’ Hij komt terug op de actie van Marit Westerhuis in april dit jaar. ‘Die actie vond ik niet nodig. Haar kunstwerk is op zichzelf sterk en zegt al genoeg.’ Het museum is met de kunstenares in gesprek gegaan, maar dat leverde niets op. ‘Ze zou het weer doen, zei ze. Dat betreur ik’, aldus Blühm.
Wij leggen verantwoording af aan onze raad van toezicht, gemeente, provincie en bezoekers. Niet aan Fossil Free Culture
Andreas Blühm - Directeur Groninger museum
Blühm is niet van plan de twee sponsoren los te laten: ‘Deze bedrijven zijn voorlopers op het gebied van energietransitie, we hebben hen juist heel hard nodig.’ De acties van FFCNL zullen dan ook weinig uithalen, vermoedt hij. ‘Wij moeten verantwoording afleggen aan onze raad van toezicht, de gemeente en provincie Groningen en de bezoekers. Niet aan Fossil Free Culture.’
Het Groninger Museum heeft op haar website een statement geplaatst dat dit standpunt bevestigt: ‘GasTerra en Gasunie zijn niet alleen trouwe, gewaardeerde en onmisbare ondersteuners van het museum. Beide bedrijven zijn zich niet alleen bewust van de issues rondom de fossiele brandstoffen, maar werken hard aan het faciliteren van alternatieven. Zij investeren in de energietransitie waarmee in de toekomst duurzame energie wordt opgewekt. Het Groninger Museum heeft hier vertrouwen in en houdt de banden met deze sponsoren graag aan.’
Eén van de posters van FFCNL rondom het museum
Eén van de posters van FFCNL rondom het museum © Warner van der Louw/RTV Noord

Duidelijkheid in podcast?

Binnenkort gaan het Groninger Museum en FFCNL wel met elkaar gaan praten. Onder leiding van ‘linkse mannen’ Bram Douwes en Wilbert van de Kamp, zal er een ‘open gesprek’ gaan plaatsvinden met alle betrokkenen. Op zondag 16 oktober schuiven museumdirecteur Blühm, Simon den Haak van Gasunie, Marit Westerhuis en een afgevaardigde van FFCNL aan bij de podcast Linkse mannen lossen het op, die voor de gelegenheid wordt opgenomen in het museum.
‘Of zij overtuigen ons, of wij hen, of we blijven hangen in een soort agree to disagree’, blikt museumdirecteur Blühm op het gesprek vooruit. Presentator Bram Douwes laat weten dat dát niet zijn voorkeur heeft. ‘Ons concept is juist dat we het oplossen. Agree to disagree lost volgens mij niets op. Maar ik ben heel benieuwd hoe het gaat worden. Ik heb er zin in.’
FFCNL laat telefonisch vast weten niet compromisbereid te zijn. ‘Ik zou niet eens weten wat voor compromis er te sluiten valt’, aldus een woordvoerder.
Wie zijn Fossil Free Culture Nederland?
Fossil Free Culture Nederland is een landelijk, activistisch kunstenaarscollectief dat is opgericht in 2016 met lokale vertakkingen in het hele land. De acties van de groep worden gekenmerkt door een felle toon: ‘We are extremely fucking angry. And deeply scared’, staat bij wijze van motto op hun website. Het doel is vrijwel altijd hetzelfde: musea afstand laten doen van sponsors uit de fossiele industrie. FFCNL voerde eerder al – met succes – actie bij het Amsterdamse Van Gogh Museum en Rijksmuseum Boerhave te Leiden. Volgens de eigen website staat ook het Drents Museum nog op de lijst.