Machinisten over sfeer, salaris en werkdruk bij Arriva: 'Er hangt een grafstemming'

Een trein van Arriva onderweg naar Veendam
Een trein van Arriva onderweg naar Veendam © Jos Schuurman/FPS
Verschillende machinisten van Arriva doen een boekje open over het reilen en zeilen in hun bedrijf. Ze klagen over de sfeer, het salaris en twijfelen openlijk over de reden die hun werkgever aan de buitenwereld opgeeft over het hoge aantal treinen dat uitvalt. 'In de kantine hangt een grafstemming', zegt een van hen.
RTV Noord heeft voor dit artikel vier gesprekken gehad met net zoveel machinisten. Ze willen niet bij hun eigen naam genoemd worden, uit angst voor represailles vanuit hun werkgever. 'Als Arriva hoort dat ik hieraan meewerk, word ik op staande voet ontslagen', zegt de machinist die we in dit artikel Jan noemen. De echte namen van de machinisten zijn bekend bij de hoofdredactie.

'Groepsgevoel is verdwenen'

Het grote aantal treinen dat momenteel uitvalt bij Arriva blijft onder machinisten niet onbesproken. Al maandenlang vallen ritten uit, volgens de vervoerder onder andere vanwege de gevolgen van corona. Momenteel rijdt in onze provincie de helft van de treinen op zaterdag niet. Ook doordeweeks vallen structureel ritten uit.
'De sfeer in Groningen is echt heel slecht', zegt machinist Martin. 'Als collega's ga je leuk met elkaar om, maar er is iets veranderd. Jaren geleden dachten we: we gaan er met elkaar wat van maken. Dat groepsgevoel is verdwenen.'
'Er hangt een hele negatieve sfeer', zegt machinist Gijs. 'Iedereen spuwt de hele dag zijn gal over Arriva. Dat is anders dan anders. Natuurlijk, iedereen is weleens chagrijnig. Maar het is nu echt bedroevend slecht.'
Een Arrivatrein op station Winschoten
Een Arrivatrein op station Winschoten © Geert Jan Darwinkel/RTV Noord
'Er is eigenlijk maar één gespreksonderwerp', zegt machinist Jan. 'De hoge werkdruk en alle andere problemen. Een paar collega's gaan eerder met pensioen, anderen willen minder gaan werken. Ze vinden het niet meer gezellig. Ook zijn er collega's die niet meer aan de kantinetafel willen zitten, omdat ze klaar zijn met het gezeur aan tafel.'
'Het is één grote klaagzang', zegt machinist Pieter. 'Het gaat erover dat de ziekenboeg vol zit, de diensten te vol gepland zijn, en dat we moeilijk vrij kunnen krijgen. Er wordt constant slecht over het bedrijf gesproken.'

Extra werken

Dat komt onder andere doordat machinisten vrijwel dagelijks de vraag krijgen of ze extra kunnen werken, zeggen de machinisten. Daarnaast zit hun rooster steeds krapper in elkaar. 'We hebben niet vaak twee dagen achter elkaar vrij', zegt Martin. Jan vult hem aan: 'Bovendien zijn onze ritten zo dicht op elkaar gepland dat vertragingen opstapelen. Als ik bijvoorbeeld vertraging heb op mijn rit tussen Veendam en Groningen, vertrek ik te laat met mijn aansluitende trein naar Leeuwarden.'
Bovendien is er, als je vrij bent, altijd wel de vraag of je alsnog kan werken. 'Je wordt om de haverklap geappt of gebeld', zegt machinist Pieter*. 'Maar dat doet eigenlijk niets meer met me. Ik doe het gewoon niet, want anders krijg ik geen rust.'
Het beeld dat Arriva naar de buitenwereld laat zien is heel mooi, maar niet de waarheid
Machinist Jan
'Er zijn consequent mensen te weinig', zegt Gijs. 'Vooral jonge machinisten worden steeds maar in dienst geroepen', weet ook Jan. 'Die durven geen nee te zeggen, en worden na vier of vijf dagen werken gewoon nog eens opgeroepen op een dag dat ze eigenlijk vrij zijn. Ik vraag me af of dat rijtechnisch en qua veiligheid allemaal wel door de beugel kan.'

Te weinig personeel

Martin, Gijs, Jan en Pieter zetten hun vraagtekens bij de redenen die Arriva naar de buitenwereld communiceert voor het hoge aantal treinritten dat uitvalt. Het bedrijf voert daar verschillende motivaties voor aan: het heeft vooral te maken met uitval door ziekte, maar ook door verlof, herinstructie en inhaalopleidingen en examens, zegt Arriva.
De machinisten schetsen een ander beeld. 'Ik erger me er bijzonder aan dat de problemen richting de media en de opdrachtgevers constant goedgepraat worden', zegt Jan. 'Het ziet er heel mooi uit, maar het is niet de waarheid.'
Een pamflet dat enige tijd geleden in de kantine bij Arriva lag
Een pamflet dat enige tijd geleden in de kantine bij Arriva lag © Machinist Arriva
'Alles wordt maar op corona afgeschoven. Natuurlijk speelt dat een rol, maar zo lang ik al bij Arriva werk is de formatie niet op orde geweest', zegt Jan. 'Je kan bijna nooit een snipperdag opnemen vanwege de tekorten.'
Pieter is het daarmee eens: 'Arriva had veel eerder meer personeel aan moeten nemen. Dat er nu mensen worden opgeleid is prima, maar je weet dat de opleiding minimaal vier of vijf maanden duurt, en dat mensen dus niet meteen beschikbaar zijn. Bovendien haalt niet altijd iedereen het', zegt hij.
'Arriva zegt nu dat de formatie in oktober of november weer goed is', zegt Jan. 'Ik moet daar om lachen. Er gaan de komende maanden meerdere collega's met pensioen. Bovendien stappen sommigen over van Arriva naar NS. Ook daar zijn problemen, maar het betaalt wel beter. NS heeft vacatures, dus er zal ook van de net opgeleide machinisten een aantal weggaan. Zo blijft het dweilen met de kraan open', zegt Jan. 'Per saldo blijft er zo niks over', vult Pieter aan.
Als blikken konden doden, was je al zeker tien keer op mijn begrafenis geweest
Machinist Gijs

'Dienstregeling te ambitieus'

Sinds december 2020 rijden er meer treinen in onze provincie: zo gaat er in de spits een sneltrein tussen Groningen en Winschoten, en rijdt er een tweede sneltrein tussen Groningen en Leeuwarden. 'Voor extra treinen is extra personeel nodig. Arriva heeft een veel te ambitieuze dienstregeling gemaakt, en onvoldoende rekening gehouden met de formatie', zegt Martin. 'En dan moeten er nu met stoom en kokend water mensen gevonden worden, ten tijde van een landelijk personeelstekort.'
Reizigers balen van het hoge aantal treinen dat uitvalt, merken de machinisten. 'De afgelopen weken heb ik meerdere keren last gehad van agressie door uitgevallen treinen', zegt Gijs. 'Als blikken konden doden, was je al zeker tien keer op mijn begrafenis geweest.' Pieter vult hem aan: 'Ik denk wel dat het bij de reizigers borrelt', zegt hij. 'Op den duur wordt het treinvervoer onbetrouwbaar, en kiezen mensen voor ander vervoer', vreest hij.
Een Arriva-trein
Een Arriva-trein © Arie Hut/RTV Noord

Fantastisch beroep

Machinist Martin hoopt dat mensen die machinist willen worden zich blijven melden. 'Het is een fantastisch beroep', zegt hij. 'Laatst was er nog iemand die een carrièreswitch had gemaakt. Hij was ontzettend enthousiast.'
'Het werk is leuk', zegt Pieter. 'Maar het werken niet altijd. Dat komt ook doordat bij het dagelijks management heel weinig kennis van de trein zit. Daardoor begrijpen ze bepaalde problemen waar wij tegenaanlopen niet.'
Jan vult hem aan: 'Stel dat jij nu machinist wil worden, dan zou ik zeggen: ga naar de NS. En anders kun je bij Arriva solliciteren, en daarna naar NS gaan. Eigenlijk moet ik m'n eigen bedrijf aanprijzen, maar dat doe ik niet', zegt hij, zichzelf nog net niet verontschuldigend. 'Het is gewoon niet leuk meer.'
Reactie Arriva

Arriva geeft de volgende reactie op de bevindingen van de machinisten:

'Essentieel voor Arriva is dat al onze collega’s met een goed gevoel hun werk doen. Als dit, om wat voor reden dan ook, niet zo is dan gaan we daarmee aan de slag', zegt het bedrijf.

Milfred Hart, regiodirecteur Arriva Noord: 'We weten dat het op dit moment niet loopt zoals we graag willen. Momenteel vragen wij qua flexibiliteit meer van ons personeel dan normaal gesproken het geval is. Wij zijn erg dankbaar voor ieders inzet en het overnemen van elkaars diensten.'

'Er is bij Arriva in Groningen geen sprake van een structureel tekort aan personeel', laat Arriva verder weten. 'Wel hebben we te maken met een hoger ziekteverzuim. We hebben ook nog steeds minder reizigers dan voor corona, waardoor er minder treinen rijden in de dienstregeling. Veiligheid staat voorop bij Arriva, daar worden geen concessies in gedaan. Ook niet als het gaat om wettelijke arbeidstijden.'

Hart: 'We staan als Arriva altijd achter onze mensen. De signalen die worden afgegeven door de collega’s in Groningen zijn niet nieuw. We zijn hierover al langere tijd met elkaar in gesprek, en er worden ook concrete acties ingezet. Maar sommige zaken hebben tijd nodig.'

Cao-onderhandelingen

Maandag beginnen de cao-onderhandelingen voor het personeel van Arriva. Machinistenvakbond VVMC wil onder andere een automatische inflatiecorrectie en een 'forse loonvraag' afdwingen. Ook moet er wat de bond betreft iets veranderen aan de werkdruk en de roosters van het Arriva-personeel.