Gronings schuim wil wereld veroveren én plasticsoep verkleinen
De helft van de wereldwijde hoeveelheid plastic soep bestaat uit vervuilend schuim. Dat stelt Martin Tietema van het bedrijf Foamplant BV in Groningen. Met duurzaam afbreekbaar en herbruikbaar schuim willen ze de wereld veroveren én de plastic soep-berg verkleinen.
Tietema (37) begon ooit in de tuinbouw. Nu is de bedden- en meubelindustrie aan de beurt. Hij is de directeur en bedenker van het in 2015 opgestarte Foamplant, aanvankelijk actief onder de naam KNN Bioplastic. Het begint allemaal met een project om afbreekbare oordoppen te maken.
‘Vanuit het idee dat ik dacht: dat moet kunnen', zegt hij. 'We maakten gebruik van schuimtechnologie en afbreekbare polymeren. We kwamen heel ver, maar slaagden er net niet in om alle benodigde certificeringen te krijgen.’
Pippi Langkous
Het zorgt er wel voor dat er in 2016 een belangrijke basis ligt om afbreekbaar schuim te kunnen maken. Tietema wilde daarmee verder. ‘Volgens de Pippi Langkous gedachte. Ik ben vaak degene die denkt dat het wel kan ondanks dat het nog nooit gedaan is.’
Geboren in Utrecht en via vijf jeugdjaren in Botswana belandt Tietema voor zijn studie in Groningen. ‘Ik kende vrienden die hier al studeerden en ik vind het een leuke stad. Ik voel me Groninger, Europeaan en dan Nederlander. In die volgorde. De studie heb ik er vervolgens bij gezocht.’ Dat werd biologie.
Dat is volgens de goedlachse ondernemer achteraf handig geweest. ‘Het is een brede opleiding en het stelt me nu in staat om makkelijk met mensen uit de tuinbouwwereld te praten of met bijvoorbeeld een natuurkundige. Het geeft een brede focus en dat is nodig voor waar we nu mee bezig zijn.’
Van oordoppen naar plugjes
Na de oordoppen richten Tietema en co zich op de tuinbouw. In eerste instantie vanuit een kleine garagebox aan de Duinkerkenstraat in Stad om via de Narvikweg in 2021 aan de Atoomweg terecht te komen, waar vijfduizend vierkante meter voorlopig voldoende ruimte geeft om te groeien.
Samen met zijn kompanen Martijn Beljaars en Vincent van Assen is Tietema in staat om het idee van afbreekbaar schuim om te zetten in eerste producten. Bijvoorbeeld een schuimplugje om plantjes in kassen op te kweken.
Bacteriën en schimmels vinden het lekker om de plugjes op te eten, waardoor het schuim in het milieu verdwijnt. ‘We merkten vijf jaar geleden direct hoe enthousiast de industrie is. En waar we mee bezig zijn past bij waar we als maatschappij naartoe moeten.’
Geen verrassingen
Gemakkelijk is het niet. Veel research in samenwerking met onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen volgt om tot een klinisch eindproduct te komen. ‘Je moet het zo zien dat een hoogwaardige kwekerij gebruik wil maken van een schoon en volledig gedefinieerd plugje. Zonder pesticiden. Zodat ze exact weten hoe het reageert in de kas.’
Wat zijn polymeren?
Polymeren zijn moleculen die bestaan uit lange ketens, denk aan een kralenketting. Door de type kralen, de zogenoemde monomeren, te variëren kan men de eigenschappen beïnvloeden.
Doordat het lange strengen zijn is het eindproduct altijd een beetje elastisch. Foamplant gebruikt dit om het materiaal maximaal op te rekken om schuim te krijgen met een lage dichtheid in combinatie met polymeren die bacteriën helemaal verteren.
Polymeren zijn moleculen die bestaan uit lange ketens, denk aan een kralenketting. Door de type kralen, de zogenoemde monomeren, te variëren kan men de eigenschappen beïnvloeden.
Doordat het lange strengen zijn is het eindproduct altijd een beetje elastisch. Foamplant gebruikt dit om het materiaal maximaal op te rekken om schuim te krijgen met een lage dichtheid in combinatie met polymeren die bacteriën helemaal verteren.
Inmiddels zijn ruim 35 mensen in dienst. Verdere bedrijfsgegevens deelt Tietema niet. ‘We groeien met sprongen en zijn nog volop in ontwikkelin. Dan is het zaak om niet te open te zijn. We zijn in ieder geval nog niet winstgevend.’ Investeerders als SHIFT Invest in Amstelveen en Future Food Fund in Den Haag leveren een belangrijke bijdrage.
Een bijdrage aan een bedrijf waar ze in de kern, volgens Tietema, hetzelfde voelen. ‘Iedereen bij ons is gedreven om de wereld mooier te maken. Daarnaast houden we ervan om te pionieren. Met het uitgangspunt dat we ons verantwoordelijk voelen voor de aarde.’
Voorlopig heeft Foamplant een voorsprong op potentiële concurrentie. ‘Er zijn mondiaal weinig andere partijen die een alternatief bieden voor wat wij doen.’ En dat blijft wat bioloog Tietema betreft ook zo, want zijn drive is helder. ‘We willen wereldwijde impact hebben met het gebruik van duurzame materialen.’
Om dat waar te maken wordt de productie soms stilgelegd en om de zelf ontwikkelde machines te gebruiken voor het testen van nieuwe producten. ‘Het is balanceren tussen het produceren van commerciële orders en het benutten en door-ontwikkelen van onze eigen technologie.’
Afbreekbare matrassen
Een volgende stap is namelijk aanstaande. Het produceren van volledig circulair schuim voor matrassen. Overleg met beddenproducenten is gaande. ‘Het idee is om materiaal terug te krijgen wat we kunnen hakselen tot een nieuw matras. Daar zetten we nu vol op in, zodat we volgend jaar kunnen starten met de productie van recyclebare bedden en banken.’
Idealiter komt er een qr-code op het matras of bank te staan. Het scannen van deze code bij het afdanken zet dan een proces in gang om het matras, bank of stoel bij de consument op te halen en recycling in gang te zetten.
Dit gaat allemaal niet vanzelf, erkent Tietema. ‘De complexiteit is om nieuw materiaal te lanceren in een markt waarbij er onderling vertrouwen met afnemende partijen moet zijn. Dat is een lastige balans. En we moeten partijen vinden die verder willen kijken dan hun neus lang is.’
De markt is alleen al kijkend naar de tuinbouw wel gigantisch. Volgens Tietema worden op jaarbasis meer dan honderd miljard planten geweekt die op plugjes beginnen. Momenteel heeft Foamplant een capaciteit van honderd miljoen stuks per jaar.
Tien miljard
De ambitie op middellange termijn gaat veel verder. ‘Als in 2030 tien miljard plantjes en stekjes op onze pluggen staan doen we het goed. Daarnaast heeft ieder vooraanstaand bed- en meubelmerk dan ons product geïmplementeerd.’
Tegen die tijd moet ook gedacht het opzetten van diverse productie-units over de hele wereld, maar Groningen zal de basis blijven. ‘In Groningen ligt ons technologie-hart. Dat moet zo blijven.
Geen hutje op de hei
Allemaal gedreven door zingeving. ‘Ik wil iets doen om het verschil te maken. Anders kun je beter ergens in een vakantiehuisje op de hei gaan zitten. Ik zie veel pessimisme om me heen, maar er gebeuren mooie dingen hoor. Als je het maar wilt zien. Het zal niet perfect gaan, maar we komen er wel.’