Laatste verhoorweek zit vol kopstukken: Rutte, Vijlbrief én Wiebes

Premier Mark Rutte en staatssecretaris Hans Vijlbrief in de Tweede Kamer
Premier Mark Rutte en staatssecretaris Hans Vijlbrief in de Tweede Kamer © Robin Utrecht / ANP
De zevende en laatste verhoorweek van de parlementaire enquête naar de gaswinning telt negen verhoren en zit vol met grote namen. Minister-president Mark Rutte (VVD) wordt komende week onder meer verhoord, net als vier andere (oud-)bewindspersonen en topfiguren van Shell en de NAM.
Het verhoor van Rutte is donderdag om 14.00 uur. Hij is als langstzittende premier van Nederland de enige constante politieke factor in de bevingsproblematiek. Volgens Rutte is de Groningse gaswinning veranderd in een nachtmerrie. Hij bood meermaals zijn excuses aan voor hoe door het Rijk met de Groningse bevolking is omgegaan.

Het besluit van Wiebes

De laatste verhoorweek begint maandag met een andere hoofdrolspeler van de laatste jaren: oud-minister Eric Wiebes (VVD) van Economische Zaken. Hij nam in maart 2018 het grote besluit om de gaswinning in Groningen op termijn te beëindigen. Dat besluit werd met tevredenheid ontvangen in Groningen, maar later bleek dit besluit grote gevolgen te hebben voor de versterkingsoperatie die voor een deel werd stilgelegd.
Minister Eric Wiebes (rechts) en NAM-directeur Johan Atema (midden)
Minister Eric Wiebes (rechts) en NAM-directeur Johan Atema (midden) © RTV Noord
Maandagmiddag wordt Wopke Hoekstra (CDA) verhoord in zijn rol als minister van Financiën van 2017-2022. Zijn voorganger Jeroen Dijsselbloem (PvdA) erkende in zijn verhoor dat de Rijksfinanciën een belangrijke rol speelden bij de gaswinning in Groningen. Het was de reden om de gaswinning minder snel te verlagen in de jaren na de beving bij Huizinge.
Deze week werd duidelijk dat geld juist ook een belangrijke rol speelde bij de het stoppen met de gaswinning. Het kabinet hoopte namelijk dat minder huizen versterkt hoefden te worden. Daardoor zou de versterkingsoperatie goedkoper worden. Het bleek een belangrijk argument om de gaswinning te stoppen. Toenmalig minister Wiebes wist dat hij de gaswinning niet alleen kon stoppen om de veiligheid van Groningers, hij moet financiële argumenten hebben om het kabinet te overtuigen.

NAM-directeur en bewindspersonen

Dinsdag zijn er geen verhoren. Woensdag wel: drie stuks zelfs. De dag begint met huidig NAM-directeur Johan Atema. Hij is sinds 1 september 2018 de baas bij het gasbedrijf, maar werkte daarvoor jaren voor Shell. Woensdag wordt ook Stef Blok (VVD) verhoord. Hij was iets meer dan een half jaar minister van Economische Zaken en in een eerder kabinet minister van Wonen.
De dag wordt afgesloten met een verhoor van staatssecretaris Hans Vijlbrief (D66) van Mijnbouw. Hij wordt verhoord met verschillende petten op: hij was topambtenaar bij het ministerie van Economische Zaken, topambtenaar bij het ministerie van Financiën en nu is hij staatssecretaris op het ministerie van Economische Zaken.
Hans Vijlbrief bij een eerder bezoek aan het provinciehuis in Groningen
Hans Vijlbrief bij een eerder bezoek aan het provinciehuis in Groningen © Jos Schuurman/FPS
Donderdag wordt naast Mark Rutte ook Ben van Beurden verhoord. Hij is sinds 2014 de topman van Shell. We hebben eerder al een aantal topfiguren van Shell Nederland gezien, maar nu is het de beurt aan de allerhoogste baas. Hij werkt sinds 1983 bij het gas- en oliebedrijf. Onder zijn leiding verhuisde Shell van Den Haag naar Londen.

Toezichthouder en Kinderombudsvrouw

De openbare verhoren worden vrijdag afgesloten met inspecteur-generaal Theodor Kockelkoren van het Staatstoezicht op de Mijnen en Kinderombudsman Margrite Kalverboer.
Kockelkoren was welgeteld acht dagen in dienst als toezichthouder toen op 8 januari 2018 bij Zeerijp een aardbeving plaatsvond met een kracht van 3.4 op de schaal van Richter. Niet veel later bracht hij zijn eerste advies uit aan minister Eric Wiebes: breng de gaswinning in Groningen zo snel mogelijk terug tot 12 miljard kuub per jaar, want het is onveilig. Kockelkoren is sindsdien altijd kritisch gebleven op de gaswinning. Hij gaf een jaar geleden nog aan dat het praktisch onhaalbaar is om de versterkingsoperatie in Groningen in 2028 af te ronden.
Theodor Kockelkoren
Theodor Kockelkoren © RTV Noord
Kalverboer is een geboren Groningse en sinds 2016 actief als Kinderombudsman. Het is haar taak om er voor te zorgen dat kinderrechten in Nederland worden nageleefd, door organisaties in het onderwijs en de zorg bijvoorbeeld, maar ook door de overheid. Ze trekt zich het lot van kinderen in het aardbevingsgebied al jaren aan. Vijf jaar geleden waarschuwde Kalverboer, met het rapport Vaste grond gezocht, dat er te weinig aandacht is voor de situatie van kinderen en jongeren in het aardbevingsgebied. Begin september riep ze jongeren op om hun verhaal met haar te delen, ter voorbereiding van haar verhoor door de enquêtecommissie.