Vijlbrief ontmoet gefrustreerde bewoners in Wirdum: 'Ik zou ook boos zijn'

Het handjevol aanwezigen vertelde over de angst na de zoveelste aardbeving, maar de bewoners grepen de gelegenheid ook aan om hun langer lopende frustraties nog eens onder de aandacht te brengen. 'De bewoners zijn een beetje boos tót heel boos over het feit dat hun huis nog steeds niet versterkt is. En dat begrijp ik heel goed. Want ze moeten heel lang wachten op de versterking. En dan komt er zo’n relatief zware aardbeving over je heen. Dan zou ik ook boos worden', aldus de staatsecretaris.

Het gebied bij Wirdum werd in de nacht van vrijdag op zaterdag getroffen door een aardbeving met een kracht van 3.1 op de schaal van Richter. Het was de zwaarste beving van dit jaar en hij behoort tot de tien zwaarste aardbevingen in de provincie.

'We worden toch altijd genaaid in Groningen. De landelijk overheid maakt het de gemeentelijke overheden onmogelijk om goed werk te verrichten, iets waar de bewoners iets aan hebben.' Dat zegt Jolande Meerlo uit Wirdum. 'We zijn het behoorlijk zat dat Den Haag alles maar over de heg gooit.'

'We hebben jarenlang de praatjes van Kamp gehoord. We hebben jarenlang het gelul van Wiebes gehoord. Er zijn hier allemaal hotemetoten over ons heen gewalst. En dat heeft nog nooit iets positiefs opgeleverd. Die gaskraan moet gewoon dicht, punt uit.'

Vijlbrief zorgt nog niet direct voor heel veel meer vertrouwen, vertelt Meerlo. 'Dat wil hij wel heel graag. Maar hij begrijpt niet helemaal waarom het mij niet lukt om dat vertrouwen te krijgen. Ik moet het eerst zien. Ik geloof wel dat hij als enige echt probeert die gaskraan dicht te krijgen. Daarvoor alle lof, dat moet hij ook doen. Maar het is niet zo dat ik nu denk: alles gaat goedkomen. Ik ben wel een beetje cynisch.'

De beving zorgde voor een schok. 'Ik werd met een gil wakker. Mijn man en ik werden beiden overstuur en met gegil wakker. Voor het eerst dacht ik: nu moet ik naar beneden zien te komen. Het was zo'n ontzettende dreun dat het leek alsof het huis een beetje opgetild werd.'

Dat Vijlbrief maandag in Wirdum is, noemt ze 'een noodzakelijke voorwaarde'. 'Zonder dit soort gesprekken krijg je het daarginds helemaal niet achter de oren. Ze krijgen nu een beetje door hoelang we al met al die vragen zitten. Het landt nu een beetje. Bij Wiebes en Kamp was dat niet het geval.'

Dorpsbewoner Hans Riekkerk uitte zijn frustratie over het lange wachten op de versterking van zijn huis. 'Mijn huis is in 2018 geïnspecteerd en beoordeeld als onveilig, maar is ondertussen nog steeds niet versterkt', vertelde hij na afloop van het gesprek. 'Ik woon dus al vier jaar in een onveilig huis.' De boosheid daarover probeert hij van zich af te zetten. 'Ik wil gewoon een gelukkig leven leiden, dus boos blijven heeft ook geen zin.'

Zijn dorpsgenoot Jannus de Lange vindt het lastiger om de boosheid van zich af te zetten. 'We hebben al zo vaak gehoord dat er actie wordt ondernomen, maar ondertussen wachten we nog steeds op versterking en is de gaskraan nog niet dichtgedraaid. Dan is het lastig om positief te blijven.'

Beide mannen werden in de nacht van vrijdag op zaterdag wakker van een harde klap door de beving. De Lange: 'Volgens mijn vrouw werd ik gillend wakker.' Tot nu toe hebben de mannen nog geen schade gemeld, maar dat kan nog wel komen, volgens Riekkerk. 'Niet te vroeg kijken, weten we inmiddels. Soms kan het dagen duren voordat de schade zichtbaar is.'

Vijlbrief snapt de frustraties en vindt het jammer dat hij de bewoners niet volledig kan geruststellen. 'Ik kan alleen naar de bewoners luisteren en vertellen dat ik mijn uiterste best blijf doen om de gaskraan zo spoedig mogelijk dicht te draaien. Maar sommige mensen wachten al zo lang, dat het vertrouwen er niet meer is.'

'Ik heb zelf al eerder gezegd: ik begrijp heel goed dat veel Groningers het voelen alsof dit het afvoerputje van het land is. De winning moet zo snel mogelijk stoppen. Dit jaar gaat het op de waakvlam en daarna zo snel mogelijk dicht.'

Hij noemt het gesprek intensief. 'Het is altijd heel ingrijpend om de verhalen van mensen hier te horen. Het is erg emotioneel, het kruipt onder je huid. Ik ben niet in een heel vrolijk bui na zo’n gesprek. Dit raakt me. Ik heb zelf al eerder gezegd: ik begrijp heel goed dat veel Groningers voelen alsof dit het afvoerputje van het land is.'

Het is nog steeds de bedoeling van Vijlbrief om de gaskraan volgend jaar oktober dicht te draaien, maar zekerheid is er niet. 'Dat hangt af van hoe de oorlog in Oekraïne zich ontwikkelt, en of we voor volgend jaar winter genoeg gas hebben om niet in de kou te zitten. Het gasveld gaat dicht maar als de geopolitieke situatie er toe leidt dat scholen en ziekenhuizen niet meer verwarmd kunnen worden, moet de kraan toch open. Dat zeg ik om eerlijk te zijn tegenover de Groningers.'

Vijlbrief benadrukt dat het Groningenveld niet per direct dicht kan. 'Het kan technisch nu niet dicht, al zou ik willen. We hebben de berging Grijpskerk nodig om het Groningenveld te vervangen. Maar 'nu' is wel 'bijna'. Dus in oktober ’23, precies over een jaar, kan het veld technisch dicht. En dan gaat het ook echt dicht.'

Wethouder Annalies Usmany van de gemeente Eemsdelta noemt het goed dat Vijlbrief er was om te luisteren naar de bewoners. Zij benadrukt, evenals de dorpsbewoners zelf - dat er meer nodig is. 'Mensen zijn klaar met wachten. Ze willen versterking van hun huizen, ze willen sneller advies en een coulante schadevergoeding. Dat is allemaal nog onvoldoende bereikt. Daar gaan mensen mentaal aan onderdoor.'

Als dit jaar nog dertig jaar voortduurt, er komen schades bij, wat dan? Wie gaat dat dan financieren? Vijlbrief: ‘De NAM en de staat zijn verantwoordelijk hiervoor, als de twee exploitanten van het gasveld. Ik ga binnenkort wel gesprekken met Shell en Esso voeren over de mogelijkheid of de staat dat op den duur niet helemaal over kan nemen. Maar dat speelt nu niet.’