Ketamine en MDMA als middel tegen depressie: 'De laatste optie die ik had'

Een jongvolwassen vrouw ziet het allemaal even niet meer zitten
Een jongvolwassen vrouw ziet het allemaal even niet meer zitten © ANP
Psychedelica, zoals ketamine en MDMA, zijn middelen die vooral bekend zijn als drugs. Maar ze zijn ook in opmars als medicijn voor mensen met ernstige depressies, angsten en stemmingsstoornissen. Het UMCG doet hier al een aantal jaren onderzoek naar.
Donderdag praten psychiaters en onderzoekers van het UMCG tijdens een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over het therapeutisch gebruik van psychedelica bij ernstige psychische aandoeningen.

Wanneer alle andere behandelingen niet helpen

Ook hoogleraar psychiatrie Robert Schoevers is hierbij. Hij onderzoekt hoe deze middelen, in combinatie met psychotherapie, kunnen helpen bij bijvoorbeeld depressies of angststoornissen. In de podcast UMCGesprekken vertelt hij hoe bijvoorbeeld ketamine of MDMA de meest zieke mensen, die alle behandelingen al hebben gehad, in sommige gevallen kan helpen.
Hester van Dijk vertelt in dezelfde podcast hoe zij jarenlang depressief was. Geen enkele therapie leek haar te kunnen helpen. Ze deed mee aan het onderzoek van Schoevers naar ketamine als behandeling bij depressies. 'Het was de laatste optie die ik had', zegt Van Dijk er zelf over. Zes weken lang ging ze twee keer per week naar het ziekenhuis, om daar onder begeleiding van een arts en psychiater het middel te nemen. Inmiddels gebruikt ze het twee keer per week thuis.
Het kan zijn dat ik naar het donkerste gedeelte van mijzelf ga, waar ik met al mijn therapieën en pillen nooit ben geweest.
Hester van Dijk neemt ketamine tegen haar depressies

Naar het donkerste gedeelte van jezelf

Het is een tweewekelijks ritueel. Ze neemt het middel in, gaat ontspannen liggen en luistert naar klassieke muziek. Na ongeveer een kwartiertje begint het te werken, 'net alsof je te veel gedronken hebt.' Van Dijk laat wat er dan gebeurt over zich heen komen. Sommige sessies zijn mooi, anderen juist heel heftig. 'Het kan zijn dat ik naar het donkerste gedeelte van mijzelf ga, waar ik met al mijn therapieën en pillen nooit ben geweest.'
En daar zit de crux. Door de ketamine komt ze bij haar allerdiepste emoties. 'Je kunt het niet sturen. Het is eigenlijk het verwerken wat diep in mij zit. Daarna kan ik ernaar kijken, het geeft me een andere blik op mijn eigen ik.' Zodra ze eruit komt, heeft ze het gevoel dat ze het doorgemaakt heeft en los kan laten, ze voelt zich bevrijd.
Volgens Schoevers kunnen de middelen bijdragen aan de verwerking van datgene wat de depressie heeft veroorzaakt. Het wakkert als het ware het psychotherapeutische proces aan. Schoevers: 'Barrières in jezelf, om dingen niet onder ogen te zien of niet aan te gaan, worden doorbroken.'
Hoogleraar psychiatrie Robert Schoevers
Hoogleraar psychiatrie Robert Schoevers © Eigen foto

Voorzichtig enthousiast

Hoewel hij enthousiast is over de positieve veranderingen bij patiënten die eigenlijk uitbehandeld waren, is Schoevers ook voorzichtig. Er zijn ook mensen bij wie het helemaal niet werkt.
Juist bij dit soort behandelingen, waarbij mensen weerloos zijn, moet je heel bewust en zorgvuldig zijn.
psychiater en onderzoeker Robert Schoevers
Hij benadrukt hoe belangrijk verder onderzoek is. 'Het is absoluut geen middel voor alle kwalen waardoor alles opeens beter wordt. We weten nog heel veel dingen niet.' Zo is er bijvoorbeeld het risico van afhankelijkheid.
Goede begeleiding is heel belangrijk, en de patiënt moet het ook durven. Je neemt immers een middel waarbij je de controle verliest. Zo heeft van Dijk altijd haar man bij zich in de buurt.
Schoevers: 'Juist bij dit soort behandelingen, waarbij mensen weerloos zijn, moet je heel bewust en zorgvuldig zijn.'
In Den Haag pleiten hij en zijn collega's dan ook voor investeren in grote landelijke onderzoeken. Zodat meer mensen terugkrijgen wat ook van Dijk vond: 'ik kan weer genieten van de kleine dingen in het leven.'